M a r tın 9-da d i y a r d a miilki h akim iyyot ycni y a ra d ılm ış
Xiisıısi
Z a q a f q a z i y a
K o m i t o s in ə
( O Z A K O M )
vcrildi.
K o m i t ə
re g io n u n
milli
q r u p l a n n ı
D övlot
D u m a s ın d a
tomsil e d ə n d e p u t a t l a r d a n ib ä rə t idi. O Z A K O M - u n sədri
rus k a d c t V .A .X a rla m o v , üzvlori - az o rb ay c an lı kadef
( s o n r a l a r
m ü s a v a tç ı)
M .Y .C o fo ro v ,
g ü rc ü
m enşcviki
A .İ.Ç x e n k eli, g ü rc ü fe d cra l-so sia listi knyaz K .A b a şid z e
vo e r m o n i k a d e ti M .İ .P a p a c a n o v idilər. L ap əvvəldon
O Z A K O M b u r a d a C ə n u b i Q a fq a z m illotlorinin qeyri-bo-
ra b o r tomsil o lu n m a sı, h ə m d o a q r a r m o sələd o m üəyyən
m ö v q e t u t m a d ığ ı n a g ö rə xalq k ü tlə lo rin in o n a e ’tibar
c tm ə m ə s i ü zü n d o n tə n q id h ə d o f in ə çevrildi.
Siyasi p a r tiy a la rın lid e rlə ri yeni h akim iyyət o rq a n la -
rının toşkilino ba şla d ıla r. L a k in bu mosoləyo baxışlar
m ü x tə lif idi. M e n şe v ik lo r b elə h esa b .e d ird ilo r ki, bu
o r q a n l a r
m ə r k ə z d o olduğu kimi, y ə ’ni inqilabi d em o k -
ra tiy a
o r q a n la rın ın
(ə sg o r
vo
kondli
S o vetlərinin)
burjuaziya n ü m a y ə n d o lə rilə ə m ək d a şlığ ı əsa sın d a y aradıl-
m alıdır. E serlo rin fikrinco, M ü v ə q q o ti h ö k u m o tin y aran -
m a q d a o lan yerli o r q a n la r ı n a fohlo vo ə s g ə r d e p u ta tla r ı
Sovetlori nozarot etm oli idi. S o n ra la r to k c ə Sovetlərin
özlərinin
tokhakim iyyətliyi deyil,
h əm
d ə
S ovetlərd o
özlorinin to k hakim iyyətliyino t o ro fd a r çıxan bolşeviklər
hələlik eserlorin m ö v q ey in d o d u r u r d u la r .
1905-1907-ci
illor inqilabı d ö v rü n d o və 1917-ci ilin
m a r t ın d a Sovetlərin y a ra d ılm a s ı u ğ ru n d a h ə r o k a tın foal
iştirakçıları olan foh lo lər o n la rın artıq hakim iyyət o rq a n ı
kimi dirçoldilm osi ideyasını m ü d a fiə ed ird ilər. B u n u n la
yanaşı,
onların
xeyli
hissosi
özlərin in
M ü v ə q q ə ti
h ö k u m ə t o vo onıın y e r lo r d ə form a la ş m ış o r q a n la rın a
e ’tim adını
bildirirdilər.
B u n a
g ö rə
do
həm
fə h lə
d e p u t a t l a r ı S ovetlori, hom do M ü v ə q q ə ti h ö k u m ə tin yerli
o rq a n la rı (ictim ai to ş k ila tla rın İcraiyyə kom itolori) d e m ə k
o la r
ki,
eyni
v a x td a
yaradılırdı,
bu
da
əslindo
A z o rb a y c a n d a ikihakim iyyətliyo gotirib çıxardı. M a r tın
7-no
keçon
gec o
52
min n o fə r
fəhlo
və qulluqçu
təro fin d o n scçilmiş 52 d e p u t a t d a n ibarot (b unların 9
nolori bolşeviklor, q a la n la rı iso m e nşeviklor vo e s e r lə r
idi) Bakı ra yonu fəhlo d e p u ta tla rı Sovcti qoti şokildə
fo rm a la şd ı.1
S eçkilordo Bakı fohlə ohalisinin 2/3-don
çoxu iştirak e t d i . 2
Sovetin birinci iclasında m enşevik Q.AyoIIo sodrlik
edirdi, o d ö v r d ə həlo menşevik olan M .N .M ande lşta m
isə katib idi. Y alnız m artın 8-də Saratov sürgünündon
qayıtmış S .Şaum yan qiyabi o la ra q Sovetin sodri seçildi.
Onun seçilməsi sosialist dairəlorindoki şoxsi populyarlığı
ilo bağlı idi.3 Sovetin İcraiyyə Kom itosino 2 bolşevik
(İ.Fİoletov və İ.T e r-Q a b rie ly a n ) vo bir ese r daxil oldu.4
Ilə m in gün Bakı q a r n iz o n u n u n b ü tü n horbi hissolorindo
əsgər d e p u ta tla r ı S ovetləri də yaran d ı. O n u n sədri ese r
M.N ikitin seçildi.5 A zərb ay c an lı əhali ilk Sovetdə tomsil
olunm am ışdı.
İn q ila b d a n
sonrakı
ilk
günlordo
Sovet
əslindo b ü tü n siyasi təşk ilatları əvoz edirdi və müoyyon
d o rə c ə d ə o n la rın funksiyasını öz üzorino g ö tü rm üşdü.6
Sovet ö z ü n ü n fövqol’ad o səlahiyyotlori h aq q ın d a boyanot
verdi və fo h lələ ri hor cü r çıxışlardan çokinmoyo, öz
işlərini d a v a m e td irm o y o çağırdı.
Burjua h akim iyyət o r q a n ı - İctim ai toşkilatların Bakı
İcraiyyo K o m itəsi eyni çağırışla əhaliyə m üraciot e td i.7
Buraya hom f ə h lə d e p u t a tl a r ı Sovetlərinin, həm do şəhor
dum asının vo digor ictimai tə ş kilatların nümayondolori
daxil oldu. Sağ m en şev ik "Edinstvo" təşkilatm ın üzvii
L.L.Bıç sodr, hom in toşkilatın üzvlori A .K .Lcontoviç,
Y.İ.Smirnov, k a d e t İ.D .İonesyan, menşevik İ.Y.A nşeles
kom itənin üzvləri seçildilor.8 F ə h lo d e p u ta tla rı Sovetlo-
rindon fərqli o la ra q İcraiyyə k o m itosində ycrli ohalinin
nü m ay ən d ə ləri
d ə v ar
idi. Kom itoyo m üsəlm an neft
sənayeçilori m a d d i y ard ım göstorirdilor.
B ütövlükdo, inqilabın ovvollərindo bütün siyasi coro-
yanlar,
m üxtolif
sinfi
qüvvəlor
birinci
Müvoqqoti
h ö k u m ə tə ta m e ’tim a d vo onu m ü d a fiə e tm ə k osasında
birləşdilər. B olşeviklərin s o n ra la r özünü göstoron Sovet-
lərin p artiya tərk ib in i dəyişdirm ok taktikasının başlan-
mamasını
da
bu
nisbi
birliyin
saxlanılm asına kömok
edon
amil
h e sa b
e tm o k
olar.
Ilololik
bütün
yerli
Dostları ilə paylaş: |