İmran axundov
Yüklə 1,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
117 “Aşıq Göydəmir (artist Ə. Ələkbərov) qoşduğu mahnılarda kəndlilərin acı taleyindən, mülkədarların zülmkarlığından, ədalətsiz- liyindən bəhs edir, kəndliləri onlara qarşı mübarizəyə çağırır” (20). Ə. Ələkbərov Göydəmirin xarakterini düzgün dərk etmiş, dolğun bir ekran qəhrəmanı yaratmışdır. “Ə. Ələkbərov söhbətlərinin birində dedi ki, “Səməd həmişə axtarırdı. O, çəkdiyi hər bir kadrı dönə-dönə nəzərdən keçirir, onun obrazlı təbiətini əldə etməyə çalışırdı. O, vuruş səhnəsini dəfələrlə məşq edirdi ki, filmin adına, məzmununa, layiq kadrlar yaratsın. Mənə deyirdi ki, Ələsgər, sən Göydəmirin təbiətini birdən-birə açmağa tələsmə, ilk vaxtlar onda sadəlövlük, məsələni yavaş-yavaş dərk etmək halları olmasından qorxma. Lakin o, ağı ağ, qaranı da qara görəndən sonra sən mübarizədə saxlanılmaz yelə dönürsən, hər şeyi ölçən, biçən, hadısənin gedişinə istiqamət verən bir sərkərdəyə çevrilirsən”. Xarakterin ümumi rəsmini düzgün ifadə edən rejis- sorun bu göstərişləri Ə. Ələkbərova obrazı psixoloji cəhətdən dərk etməyə, Göydəmirin mürəkkəb psixoloji həyatını təbii göstərməsinə təkan vermişdir” (2). Ə. Ələkbərovun teatrda qazandığı müvəffəqiyyət artıq kinoda da özünü biruzə verirdi. On yeddi yaşından kino aləminə gəlmiş bu gənc artıq kinoda getdikcə püxtələşərək Göydəmir kimi mürəkkəb bir obraz ilə tamaşaçıları sevindirirdi. “Ələsgər Ələkbərov üçün kino aləmi də teatr qədər sevimli idi. Kino aləmində aktyorun önündə yeni, böyük meydan açılırdı ki, burada biz yeni orijinal kino aktyoruna təsadüf edirik. Bacarıqlı kino aktyoru Ə. Ələkbərovun yaratdığı müxtəlif xarakterli kino obrazları kinematoqrafiya tarixinə möhkəm daxil olmuşdur. Onun teatrda yaratdığı obrazları ilə kino obrazları arasında müəyyən bir yaxınlıq vardır. Məsələn “Kəndlilər” dəki Göydəmir obrazı ilə Xan- lar (“Xanlar” pyesi) çox yaxındır. Ələkbərovun ifasındakı Göydə- mir, gələcəkdə aktyorun teatrda oynadığı inqilabçı obrazının bir növ rüşeymidir. Bu müqayisə bəlkə də bir qədər aktyorun oyununa məftunluqdan irəli gələn fikirdir. Lakin burada bir həqiqət də vardır, 118 çünki bu sevimli aktyorumuzun bütün yaradıcılığından keşən aydın bir xətt kimi gözə çarpır” (25). Psixoloji cəhətdən mürəkkəb obraz olan aşıq Göydəmir- Ələkbərov mərd, dönməz bir insan kimi tamaşaçıların rəğbətini qazanmışdır. Göydəmir Ə. Ələkbərov kənd mühitində böyümüş bir insan kimi tədricən inkişaf edir, formalaşırdı. Göydəmir-Ələkbərovun qurultayda Mehmandarbəydən (bu rolu Xeyri Əmirzadə ifa edirdi-İ.A.) sonra etdiyi çıxışı unutmaq cətindir. O, çıxışa başlayarkən ətrafa diqqətlə nəzər yetirirdi. Ağalar Göydəmir-Ələkbərovdan mütilik gözlədikləri halda, mətin bir insan kimi ona diqqət kəsilirdilər. Obrazın dinamikasında baş verən bu hadisə filmin ən dramatik nöqtəsidir. “Adi bir kəndli balasının mübarizələrdə böyüyüb bərki- diyini, onun qorxmaz inqilab əsgərinə çevrildiyini Ələkbə- rov ustalıqla təcəssüm etdirir- di. Aktyorun hərəkətləri təbii və coşqun idi. Onun ekranda olduğu qətiyyən hiss edilmədi- yi üçün süni təsir bağışlamırdı. O, sanki həyatda hərəkət edir, danışır, sevinir və qəzəblənir- di. Sonrakı səhnələrdə Ələkbə- rovun Göydəmiri artıq döyüş meydanında düşmənlə igidcəsinə çarpışan bir qəhrəman kimi can- lanırdı. Filmin döyüş səhnələrində o, qızgın bir hərəkət və ehtirasla vuruşur, ayıq gözlərlə ətrafı seyr edərək döyüşün ən təhlükəli yerlə- rinə cumurdu. Burada şəxsiyyətin meydana gəlməsində kollektivin təsir və tərbiyəsinin də böyük rolu olduğunu görürük. Beləliklə, Ələkbərov səsli kinoda canlı, dinamik bir xarakter yaratmağa müvəffəq olur ki, bu müvəffəqiyyətdə onun bir teatr aktyoru kimi təcrübəsi də öz faydalı təsirini göstərir. Digər tərəfdən Ə.Ələkbərov – Göydəmir rolunda 119 isə, Ələkbərovun yeni kino qəhrəmanları arasında daha yaxın bir əlaqə yaranır, kino ilə teatrdakı sənətkarlıq səviyyəsi eyniləşir” (2). Aktyor teatr realizmindən bacarıqla istifadə edərək kəndli balası, aşıq Göydəmirin təbii obrazını yaratmışdır. Sadə kəndlinin mübarizələr içərisində böyüyərək, vətənin qədrini dərindən başa düşən, ordu başçısına qədər yksəlməsi Ə. Ələkbərovun ifasında son dərəcə orijinal idi. 1940-cı ildə İmran Qasımovun ssenarisi əsa- sında rejissor A. Quliyev və Q. Braqinskinin çək- dikıləri “Yeni horizont” filmində Ə. Ələkbərovun yaratdığı partkom katibi Aslanov obrazı da diqqəti cəlb edirdi. Ələkbərovun ifasında Aslanov daxili zənginliyə malik olan bir insan idi. Ə. Ələkbərovun Azərbaycan kinosunda yaratdığı ən uğurlu rolarından biri də Fətəli xandır. 1947-ci ildə M. Hüseyn və Ə. Məmmədxanlının ssenarisi əsa- sında Yefim Dziqan “Fətəli xan” filmini çəkir və baş rolu Ə. Ələk- bərova tapşırır. “... Fətəli xan obrazını məharətlə yaradan Ə. Ələkbərovun yaradıcılıq hünərinə valeh olmamaq mümkün deyildi. Aktyor bu tarixi qəhrəmanın mənəvi ləyaqətini sərkərdə, müdrik bir dövlət başçısı kimi mənalandıra bilmişdir. Bu rolla aktyorun başqa səhnə qəhrəmanlarının arasında daxili vəhdətin varlığına şübhə etmək olmaz... Ə. Ələkbərov Fətəli xanı vətən və xalq taleyini düşünən ağıllı bir dövlət xadimi və nəhayət vətəninin aşiqi olan bir vətəndaş kimi, siyasətcil bir sərkərdə kimi canlandırırdı” (2). Ə.Ələkbərov – Aslanov rolunda Yüklə 1,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|