18
oldusa, b=y^k qarda] swsini [\xarda bilmwdi. O, s^rwtlw pillwkwndwn a]a`\ d^]wn qarda]\n\n
arxas\nca y=nwlmwk wvwzinw atas\n\n ^st^nw y^y^rd^.
- Neylwyim, a ki]i, bir mwslwhwt g=r!
- Q\z\ qaytar\n! — deyw Sabit May\lov q\saca wmr verdi.
May\lovlar ailwsindw g=r^nmwmi] bir [axna]ma ba]land\. G^nd^zlwr aramla x\]\ldayan, gecwlwr
dwrin s^kuta batan bu me]w i[indw bwlkw dw ilk dwfw ham\ aya`a qalxd\, adi vaxtlarda =z qal\n
k^rk^nw b^r^n^b, idarwnin dwhlizindwn kwnara [\xmayan g=zwt[i Mirwlwm ki]idwn tutmu], ov tulas\
{ap\`a qwdwr, ham\ yola-izw d^]d^, rayonda, demwk olar ki, wn h=rmwtli adam say\lan Wziz
May\lovun twkcw =vlad\, birdwn-birw az qala b^t^n me]w[ilwr ^[^n ba]dan-aya`a m^wmmaya,
m=c^zwyw [evrilwn Zwlimxan May\lovun ke[mi] ni]anl\s\ Z^mr^d^ axtarma`a [\xmayan bir nwfwr dw
qalmad\. Yaln\z swhwrisi, g^n do`ub B=y^ktalan\n ]ehini qurutma`a ba]layanda, fin evinin
qaba`\nda ma]\ndan d^]wn Qaraxan, q\z\n gedib ]whwrw, atas\ evinw [\xd\`\n\ xwbwr verdi.
}\q s^var\ qamwti wyilib, beli donqarlanm\], oynaq g=zlwri dur`unla]m\] Qaraxan, hwywtw toplanm\]
adamlar\n birinw belw baxmadan, elw bil yas i[indw susub kwnara [wkildi: eynilw d^nwn ax]amk\ kimi,
arvad\n\n da, i][ilwrinin dw suall\ nwzwrlwrini ^z^ndw hiss etdikdw, olub-ke[wnlwrin g^nah\n\n ham\s\
twkcw onda imi]twk, ba]\n\ bir az da endirdi.
Bu vaxt Sabit May\lov b^t^n me]w[ilwrin g=z^ qaba`\nda Zwlimxana ^z tutdu:
- {\x get, bala, mwnim Zwlimxan ad\nda o`lum yoxdur. Zwlimxan =l^b, swn onun qaralt\s\san! —
dedi. Sonra b=y^k o`luna sar\ d=nd^. — Qaba`\na durub elwmw! E]idirswnmi!? — deyw wlavw etdi
vw qwribw bir q^rural, dim-dik yeriywrwk, g=z^n^n ucu ilw belw arxaya baxmadan pillwlwri qalxd\, =z
ota`\na girib, q\rm\z\ pal\d taxtas\ndan, a`\r qap\n\ arxas\nca [wkdi…
Zwlimxan, b^t^n gecwni me]wdw gwzdiyindwn, ya`\]dan [\xm\] kimi islan\b wrpimi] paltosunun
boynunu qald\rd\, kepkas\n\ qa]lar\n\n ^st^nw bas\b akasiyal\`a do`ru y=nwlwndw, Qaraxan onun
arxas\nca bir ne[w twrwdd^dl^ add\m atd\. Niyw dayand\? Atas\n\n h=km^n^ xat\rlad\? Yox, wslindw
Qaraxan qocan\n son s=zlwrini he[ e]itmwmi]di dw. O =z^, ba] verwn m^sibwtdwn sonra Zwlimxan\n
qaba`\nda durma`\ mwnas\z hesab etdi.
Zwlimxan isw, qwribwdir ki, yolun yar\s\na qwdwr hwr dwqiqw Qaraxan\n arxadan =z^n^ yetirwcwyini
g=zlwyw-g=zlwyw getdi. “Qaqa], qurban\n olum, qay\t, belw getmw! Olan oldu, ke[wn ke[di,
qarda]\n\n balalar\n\n g=z ya]\na q\yma, qay\t, qurban\n olum!” — Qaraxan\n ba]qa c^r yox, mwhz
bu s=zlwrlw onu dilw tutaca`\n\ g=zlwyw-g=zlwyw akasiyal\`\ ke[di. Qaraxan gwlmwdi. Zwlimxan d^nwn
^st^nw siqaret basd\`\ k=t^y^n yan\ndan da =td^, — arxadan sws-swmir e]idilmwdi. Torpaq yolun
me]wdwn [\x\b asfalta qovu]du`u yerw [atanda o, ^midini tamam kwsdi vw burda birinci dwfw d=n^b
geri baxd\. Bomboz, otsuz-wlwfsiz g^zwngah, getdikcw daralan, kimswsiz yol, saralan me]w… G^nw]in
twzwcw ucald\`\, soyuq vw twmiz haval\ bu pay\z swhwrindw lap uzaqlarda yolun [ala-[uxurlar\, ma]\n
izlwri belw, wl i[inin cizgilwri qwdwr yax\n vw ayd\n g=r^n^rd^. B=y^ktala da elw bil lap y^z- y^z wlli
19
add\ml\qdaca idi. Orda, me]wnin ^zwrindw d^md^z, a` t^st^ s^tunlar\ qalx\rd\. Bu s^tunlar lap
yuxar\larda da ayr\-ayr\l\qda, nwzilw-nwzilw g=y^n dwrinliyinw millwndi.
Zwlimxan\n yor`un, ^zg^n beynindwn bir fikir ke[di. B=y^ktalada u]aqdan b=y^yw, adwtwn, ham\
qu]larla birgw oyan\r, hwlw hava qaranl\q ikwn ocaqlar qalan\r, g^n^n bu vaxt\nda art\q hwrw =z i]inw-
g^c^nw gedir, od-ocaq s=nm^] olur. Bu g^n orada hwyat twrzi dwyi]ib; u]aqlar mwktwbw gecikiblwr,
b=y^klwrin atlar\ ywhwrlwnmwyib, ham\ naraz\l\qla g=z^n^ oca`a dikib. B^t^n bu naraz\l\`\n
swbwbkar\ isw … odur? Zwlimxand\r? Niyw? Belw bir twwss^rat, yox, he[ dw twwss^rat yox, ayd\n bir
fikir hardan meydana gwldi?.. D^md^z s^tunlar [axna]\b bir-birinw qar\]d\, qwfildwn qaralan hava
yoxa [\xd\. Zwlimxan wlini aln\na apar\b g=zlwrini yumdu, hwlw ]^urunu tamam itirmwmi], ayaq ^stw
ikwn, d^nwn swhwrdwn, teleqram alandan bwri dilinin aras\ndan he[ su da ke[mwdiyini vw
yuxusuzlu`unu a`l\na belw gwtirmwdwn fikirlw]di ki, yar\mca saat wvvwl atas\n\ o c^r dwh]wtli
h=km^n^ tamamilw soyuqqanl\qla dinlwyib, ke[wn ildwn bwri cwrwyan edwn hadiswlwrin twbii mwntiqi
nwticwsi kimi qiymwtlwndirdiyi vw bu vaxt ac\ twwss^f hissindwn ba]qa he[ nw duymad\`\ halda, indi
ona nw oldu? Yoxsa, d^nwn ax]am atas\na xwbwrdarl\qla dediyi “fwlakwtin” dwh]wtini yaln\z indi
duydu?.. Bundan o yana daha he[ nw fikirlw]w bilmwdi. G=z^n^ a[\b ona nw oldu`unu ba]a
d^]d^kdw Zwlimxana elw gwldi ki, burada dayan\b arxaya baxd\`\ dwqiqwdwn sonra az\ bir saat ke[ib,
deywswn elw oturdu`u yerdwcw yat\b. Lakin qwribw idi ki, g^nw] bayaqk\ yerindwcw dururdu.
B=y^ktalan\n ^zwrindw t^st^ s^tunlar\ da eyni qayda ilw y^kswlirdi. Yoldak\ twkwr izlwri eyni
ayd\nl\qla g=r^n^rd^. Ora yenw dw kimswsiz idi, o, Zwlimxan isw burada, yol ayr\c\nda, yurdsuz-
yuvas\z bir yol[u kimi oturmu]du.
Demwk, fwlakwt! Fwlakwt onda idi ki, atas\, camaat\n g=z^ qar]\s\nda onu o`ulluqdan [\xarm\], evdwn
qovmu]du. G=ylwr yerw enwr, Sabit May\lov dediyindwn d=nmwz! Fwlakwt bir dw onda idi ki,
Qaraxan\n g=zwl, uca qamwti wyilmi]di, beli donqarlanm\]d\. Wsas fwlakwt isw bunda idi ki, indiywcwn
ham\n\n qibtw ilw baxd\`\ May\lovlar ailwsindw [axna]ma d^]m^]d^, kwdwr vw hwywcan gwlmi]di. Bu
ailwnin [=rwk qazanan\n\, sevimlisini nw isw dumanl\ twhl^kw g=zlwyirdi. Dumanl\, ancaq lab^d bir
twhl^kw! Zwlimxan indi buna inan\r vw haraya isw, kimw isw m^raciwt etmwyw, qarda]\n\n taleyi ilw
maraqlanma`a ehtiyac duyurdu. Ba]\n\ itirib, =z^n^ da`a-da]a vuran qwtrwhm qarda]\n\n taleyi ilw!..
Wslinw baxsan, =z^ ^[^n dwqiq ayd\nla]d\rmasa da, onun B=y^ktaladan yol ayr\c\na qwdwr ayaqlar\n\
s^r^yw-s^r^yw gwlmwsinin, hwr dwqiqw Qaraxan\ g=zlwmwsinin swbwbi elw bu idi. Yaln\z bu? Zwlimxan
=z^nwmwxsus swbri vw twmkinini itirmwdwn, sakit, ancaq ard\c\l gwrginliklw diqqwtini cwmlwmwyw,
beynindw qu t^k^nw [evrilib u[an bir fikri tutma`a [al\]d\ vw yaln\z uzun i]gwncwdwn sonra tapd\ ki,
Qaraxan\ g=zlwmwsinin bir swbwbi dw Z^mr^d haqq\nda yeni d^]^ncwlwrdi. Nw qwdwr twwcc^bl^ olsa
da, hwqiqwt belw idi, indi o, Z^mr^d^n qar]\s\nda =z^n^ g^nahkar kimi hesab edirdi. Bu twwcc^bl^
yox, bwlkw [ox heyrwtli idi. “Mwn [=lw at\lmam\]am” deywn o titrwk, eyni zamanda q^rurlu sws hwlw
dw Zwlimxan\n qulaqlar\nda cingildwyirdi. Z^mr^d^n bax\]lar\, o s^rwkli gedi]i Zwlimxan\ nwdw isw
twqsirlwndirirdi. Dwqiqwlwr =td^kcw, o =z^n^ daha [ox g^nahkar hiss edirdi. Lakin, indi bu hissin
izah\n\ sonraya saxlay\b, hekaywmizin gedi]inin lwngimwsi bahas\na olsa belw, ke[mi]w qay\tmal\ vw
bir s\ra ba]qa twfsilatlar dan\]mal\y\q. {^nki, wslindw, hekayw elw bu twfsilatlardan ibarwtdir.
Birinci Twfsilat
Z^mr^d
Yuxar\dak\ qwziyywdwn be] il wvvwl, hwlw me]wdwki gecw mwktwbinin onuncu sinfindw oxudu`u
vaxtlarda Zwlimxan Z^mr^dw demwk olar ki, laqeyd idi. Hwtta ondan ac\`\ gwlirdi. Z^mr^d elw