İxtisasın adı: Heyvandarlıq mütəxəssisi Modulun adı

 

53 

8) 

Təbiətdə olan canlı orqanizmlərin növ tərkibinin, onların sayının, məhsuldarlığının, 

yayılmasının, həmçinin mövsümü dəyiĢməsinin, biotik maddələr mübadiləsinin və digər bioloji 

proseslərin nisbi davamlığı ................................ tarazlıq adlanır

. 

9) 

Təbii komplekslərin bir

-bir

i ilə qarĢılıqlı əlaqəsi ilə dinamiki stabilliyin (sabitlik) qorunması 

.......................... tarazlıq adlanır.

 

10) 

Orqanizmlərin müxtəlifliyi, onların genetik fərqləri, həmçinin orqanizmlərin yaĢadıqları 

qruplaĢmaların, ekosistemlərin və landĢaftların

 

müxtəliflikləri .......................... müxtəlifliyi təĢkil 

edir. 

Aşağıda verilmiş sualların düzgün cavablarını qeyd edin:

 

11) 

Bioloji tarazlığın yalnız  təbiət hadisələri ilə pozulmasına səbəb olan amil

l

əri seçin

? 

A) 

ġəhərsalma, meĢələrin qırılması, quraqlıq, səhralaĢma, sərt qıĢ və normadan artıq istilər

  

B) S

el, daĢqınlar, quraqlıq, səhralaĢma, sərt qıĢ və normadan artıq istilər

 

C) S

ərt qıĢ və normadan artıq istilər, heyvanların ovlanması, seleksiya iĢlərinin aparılmaması

 

D) H

eyvanların ovlanması, suvarmaların düzgün aparılmaması, kimyəvi maddələrdən normadan 

artıq istifadə

 

12) 

Dolu yağması nəticəsində və zərərverici həĢəratların təsiri ilə bitkinin yarpaqlarının 

zədələnməsi halları hansı ekoloji amillərə aiddir

? 

A) Dolu 

–

 

biotik amil, zərərverici həĢərat 

–

 

abiotik amildir 

B) Dolu 

–

 

abiotik amil, zərərverici həĢərat 

–

 

biotik amildir   

C) 

Hər iki hadisə biotik amilə aiddir

 

E) 

Hər iki hadisə abiotik amilə aiddir

 

13) 

Torpaq hissəciklərinin su və külək vasitəsilə yuyulması prosesi necə adlanır

? 

A) Konsentrasiya         B) Fotosintez          C) Eroziya        D) Adsorbsiya 

14) M

addələrin torpaq, bitki, heyvan və mikroorqanizmlər arasında dövr etməsi necə adlanır

?     

A) 

Geoloji (böyük dövr etmə)

 

B) 

Bioloji (kiçik dövr etmə)

 

C) Radioloji 

 D) H

eç biri        

    

15) 

Torpaq profilində və onun səthində duzların əmələgəlməsi prosesi necə adlanır

? 

A) Eroziya  B) 

ġoranlaĢma

  C) Nitrifikasiya D) Denitrifikasiya 

 

 

---

 

54 

Təlim nəticə

si 4 

 

Tədris nəticəsinin təsviri 

 

Siz aqrolandĢaftlar və onların xüsusiyyətləri, aqrolandĢaftların strukturunu təĢkil 

edən kənd təsərrüfatı bitki qrupları, o cümlədən indikator bitkilər və onların əhəmiyyəti 

haqqında biliklərə yiyələnəcəksiniz.   

 

S

ərbəst iş üçün tapşırıqlar

 

1. Sizi əhatə edən aqrolandĢaftlara nəzərə salın və onların strukturunu təĢkil edən, 

tarlalara, üzümlüklərə, meyvə bağlarına, bostan və tərəvəz əkinlərinə diqqət yetirin.

 

2. Rast gəldiyiniz mədəni bitkiləri tarla, meyvə, bostan və tərəvəz bitkiləri təsnifatı üzrə 

qruplaĢdırın. 

 

4.  

Aqrolandşaftlar və onların xüsusiyyətləri

 

La

ndĢaft

 

–

 

almanca “land

-

torpaq, yer”, “Ģaft

 

–

 

Ģəkilçi olub torpağın bitki aləmi və  

digər elementlərlə qarĢılıqlı əlaqəsini göstərir”. Qəbul olunmuĢ terminologiyaya görə

,  

landĢaft dedikdə təbii ərazi kompleksi baĢa 

düĢülür. AqrolanĢaft

 

–

 antropogen (insan 

fəaliyyəti) landĢaft və ya kənd ərazisinin peyzajı 

kimi baĢa düĢülür. Yəni aqrolandĢaft –

 insan 

cəmiyyəti tərəfindən dəyiĢdirilən və ya yeni 

yaradılan landĢaft kompleksidir. AqrolandĢaftlara 

tarla, bostan, bağ, üzümlük, meĢə plantasiyaları, 

qoruyucu meĢə 

zolaq

ları, güllük və s. daxildir

 

(Ģəkil 3.7)

. Aqro

landĢaftı əmələ gətirən bu 

aqrobiosenozlar (tarla, bostan, bağ, üzümlük, 

meĢə plantasiyaları, qoruyucu meĢə zolaqları, 

güllük) özləri müəyyən bitki qruplarından 

formalaĢmıĢdır. 

 

 

4.1. K

ənd təsərrüfatı bitki qrupları

 

Ġnsanlar uzun illər ərzində qədimdən indiyə qədər təbiətdə olan xeyirli bitki növlərini 

seçib becərmiĢ və qoruyub saxlamıĢdır. Bu bitkilərdən həyat üçün ən vacib olanlarını 

insan öz yaĢayıĢ yerində əkib becərmiĢ və bu günə kimi gətirib çıxarmıĢdır.

 

Kənd təsərrüfatı bitkilərinin ehtiyatları əsasən introduksiya

 

(gətirilmə)

 

və seleksiya

 

(seçmə)

 

yolu ilə daim artır. Hazırda dünyada kənd təsərrüfatı bitkilərinin 1500

-

ə qədər 

növü becərilir. Bunlardan 1200

-

ə qədər növü kənd təsərrüfatında bilavasitə istifadə 

olunur ki, bu da ümumi bitkiçiliyin 83%

-

ni təĢkil edir. Bunların ancaq 250 növü kənd 

təsərrüfatında daha böyük əhəmiyyət kəsb edir.

 

Bitkiçiliyin tərkib hissəsinə

 

–

 

bitkilərin məhsuldarlığını yüksəltmək və məhsulun 

keyfiyyətini yaxĢılaĢdırmaq üçün ən yaxĢı bitki növlərinin seçilməsi və becərilməsi, 

Şəkil 

4.1

. Aqrolandşaftın 

ümumi görünüşü

 

---