Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yoxlama sualları
- Referatların mövzuları
xarici iqtisadi siyasəti ölkənin texnoloji inkişaf səviyyəsindən, malların və xidmətlərin keyfiyyətindən, onun tədi^/yə balansından çox asılıdır. İxrac üzrə xarici iqtisadi siyasət rəqabətqabiliyyətli malların dünya bazarlarında satılmasının və onların istehsalının stimullaşdırılmasına yönəlmişdir. İxracqabiliyyətli istehsalların stimullaşdırılması üçün dövlət sifarişlərindən, büdcədən maliyyələşdirmədən, kreditlərdən, ETTKİ-nin malİ3^ələşdirilməsindən və s. istifadə olunur.
xidmətlərin) gətirilməsini tənzimləməkdir. Bu tənzimləmənin alətləri aşağıdakılardır: •
milli iqtisadiyyatın müdafiəsi üçün idxalın birbaşa məhdudlaşdırılması. Bunun üçün idxalın lisenziyalaşdırılmasmdan və kontingentləşməsindən, antidempinq və kompensasiya rüsumlarından, minimum idxal qiymətlərindən və s. istifadə olunur; •
adlandırılan ixrac və idxal kvotalarının müəyyənləşdirilməsi vasitəsilə tənzimlənməsi formalarından biridir. Kontingent (latınca contingens - paya düşən) - xarici ticarətdə bəzi malların ölkəyə gətirilməsi və ölkədən çıxarılması yaxud müəyyən dövlətlərə tranziti üzrə çəki yaxud dəyər vahidi ilə ifadə olunmuş ən yüksək hədd nonnasının müəyyənləşdirilməsidir; •
idxalın birbaşa məhdudlaşdırılmasına yönəlməsə də, təsiri nəticəsində xarici ticarəti çətinləşdirən inzibati rəsmiləşdirmələr. Bunlara gömrük rəsmiləşdirmələri, sanitariya və baytarlıq normaları, texniki standartlar və s. daxildir. İdxal üzrə xarici iqtisadi siyasət öz hərəkətlərində ölkə iqtisadiyyatında idxalın rolunu nəzərə almalıdır. Birincisi, idxal dövlətin gömrükdən daxilolmalarının ənənəvi mənbəyidir; ikincisi, antiinhisar alət və ölkədə buraxılan mallar üçün rəqabət yaradan elementdir; üçüncüsü (bu isə başlıcadır), idxal əhalinin ölkədə istehsal olunmayan mallara tələbatının ödənilməsini təmin edir.
onlardan istifadə olunması, öz investisiyalarının ölkədən xaricə çıxarılmasının tənzimlənməsi üzrə tədbirlər kompleksidir. İnvestisiya - investorun mənfəət əldə etmək məqsədi ilə sahibkarlıq fəaliyyət obyektlərinə qoyduğu əmlak və əqli mülkiyyət dəyərlərinin bütün növləridir. İnvestisiyalarda əsas rolu kapital oynayır. Sözün dar mənasında, kapital — gəlir əldə olunması üçün təyin olunan 86 puldur. Kapital idarəçilik və mənfəət üzərində hüquqların əldə edilməsi üçün müəssisənin yaradılmasına (birbaşa investisiyalar), qiymətli kağızların alınmasına (portfel investisiyaları) yaxud faiz ödənilməsi şərtilə kreditə verilə (kredit kapitalı) bilər. Xülasə •
ölkənin xarici iqtisadi əlaqələri - BİM-in tərkib hissəsi olmaqla, özündə ölkənin ticari, istehsal-sənaye, elmi-texniki, maliyyə, əqli və başqa əlaqələrini (məsələn, işçi qüvvəsinin hərəkəti, işgüzar səfərlər və səyahətlər sahələrində) birləşdirir. Bütün bu əlaqələr və münasibətlər beynəlxalq ticari- iqtisadi əməkdaşlıq adlandırılan mürəkkəb və qlobal kompleks təşkil edir. Bu sistemin mərkəzi həlqəsi mallar və xidmətlərlə ticarətdir; burada investisiyalar mühüm yer tutmağa başlamışdır. •
BİƏ predmetinin başa düşülməsi üçün müvafiq düşüncə aparatını mənimsəmək, xarici əlaqələrin həm özünün müxtəlif formalarını, növlərini və əlamətlərini, həm də xarici iqtisadi əməliyyatlarla məşğul olan, o cümlədən əcnəbi tərəfdaşlarla müxtəlif işgüzar əməliyyatlar aparan və müqavilələr bağlayan mütəxəssisin spesifik lüğətinə daxil olan anlayışları bilmək lazımdır. •
İstənilən xarici fonua (əməliyyat) konkret münasibətlərin (əlaqələrin) meydana çıxmasını şərtləndirən müxtəlif növ tənzimləyicilərin (qaydaların) təsiri altında formalaşır və həyata keçirilir. Onların xüsusiyyətləri və yaranma mənbəyi müxtəlif olsa da, başlıcası, dövlət tərəfindən fəal tənzimləmədir. Buna görə də həmişə dövlətin xarici iqtisadi siyasətinin nəzərə alınması, onun əsaslarının nəzərdən keçirilən sahədə dövlətin kompleks fəaliyyəti kimi öyrənilməsi zəruridir. •
Rusiya təşkilatlarının xarici iqtisadi fəaliyyətini tənzimləyən əsas normativ aktlar (qanunlar, qərarlar) Rusiyanın Ali Soveti tərəfindən 1991- 1993-cü illərdə ölkənin transformasiyasının əsas mərhələsində qəbul olunmuşdur. Sonrakı illərdə müəyyən dəyişikliklər edilmiş, 8 dekabr 2003-cü il tarixli 164-03 №-li «Xarici iqtisadi fəaliyyətin dövlət tənzimlənməsinin əsasları haqqında» Federal Qanun qəbul olunmuşdur. Rusiyada xarici iqtisadi və gömrük tənzimlənməsinin bazası gömrük-tarif sistemi və bu sahədə dövlət siyasətidir, onun mərkəzi elementi isə RF-in 21 may 1993-cü il tarixli 5003-1 №-li «Gömrük tarifi haqqında» Qanunu və 28 may 2003-cü il tarixli 61-03 №- 87
li Gömrük Məcəlləsidir (Gömrük İttifaqı yaradıldıqdan sonra onu Avrasiya İqtisadi Birliyinin Dövlətlərarası Şurasının dövlət başçıları səviyyəsində qərarı ilə qəbul olunmuş Gömrük İttifaqının Gömrük Məcəlləsi haqqında Müqavilə əvəz etmişdir). Bir çox hallarda dövlət qeyri-tarif, məsələn, 8 dekabr 2003-cü il tarixli 165-03 №-li «Mallar idxal edilərkən xüsusi müdafiə, antidempinq və kompensasiya tədbirləri haqqında» Federal Qanunu əsasında tənzimlənmə metodlarından istifadə edir. Tez-tez kvota və lisenziyaların tətbiqi vasitəsilə miqdar məhdudiyyətləri tətbiq olunur. Proteksionizm aləti qismində vergi siyasətindən, idxal rüsumlarının artırılmasından və s. istifadə edilir. Belə ki, 2008-2010-cu illərdəki böhran zamanı köhnə avtomobillərin ölkəyə gətirilməsinə görə idxal rüsumlannm artırılması üzrə birmənalı qəbul olunmayan tədbirlər, habelə bir sıra başqa proteksionist hərəkətlər həyata keçirilmişdi. Qeyd olunmalıdır ki, hökumətlərin bu cür hərəkətləri konyunktura xarakteri daşıyır, konkret vəziyyətdən irəli gəlir və bir qayda olaraq, fors-major şəraiti aradan qaldırılanadək qüvvədə olur.
1. Xarici iqtisadi əlaqələrin mahiyyəti və məzmunu nədən ibarətdir, onların təsnifatı necədir, növləri və formaları hansılardır? 2'. Dövlətin xarici iqtisadi siyasəti necə formalaşır, onun məzmunu, prinsipləri yə məqsədləri nədən ibarətdir? 3. Xarici iqtisadi əlaqələr necə tənzimlənir? Referatların mövzuları 1.
Xarici iqtisadi siyasət nəzəriyyəsi və Rusiyanın xarici iqtisadi əlaqələri 2.
Xarici iqtisadi əlaqələrin tənzimləyiciləri 88 Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|