Konvensiyanin 5-Cİ azadliq və toxunulmazliq hüququ
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
5- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT –
© Avropa Şurası / Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2014 25
Polis nəzarəti altında həbs faktiki azadlıqdan məhrum etmə müddətindən irəli gəldiyi situasiyada t əxirəsalınmazlıq tələbi daha ciddi şərh olunur ki (
§ 60, ekipajın yüksək hündürlükdə həbsi ilə əlaqədar). 134. T
utulmuş şəxsin məhkəmə orqanına çatım imkanının olması faktı 5-ci maddənin 3-cü bəndinin giriş hissəsinə uyğunluğun təşkil edilməsi üçün kifayət deyil ( De Yonq, Balje və Van den Brink Niderlanda qarşı , § 51;
Pantea Rumıniyaya qarşı , § 231). 135. Tut ulmaya məhkəmə nəzarəti avtomatik olmalı və tutulmuş şəxsin əvvəlcədən ərizə verməsindən asılı olmamalıdır (
[GC], § 34; Varqa Rumıniyaya qarşı , § 52;
Viorel Burzo Rumıniyaya qarşı , §
107). Belə bir tələb təkcə 5-ci maddənin 3-cü bəndində əksini tapan, 5-ci maddənin 4-cü bəndi ilə nəzərdə tutulandan fərqlənən, həbsin qanuniliyinə hər hansı məhkəmə tərəfindən baxılması üçün məhkəmə işi qaldırmaq hüququnu nəzərdə tutan təminatın mahiyyətini dəyişmir. Həmçinin 5-ci maddənin 3- cü bəndində nəzərdə tutulan, azadlıqdan məhrum etmə haqqında qərarın müstəqil məhkəmə nəzarətinə məruz qaldığını təmin etməklə, fərdi özbaşına həbsdən qorumağa yönəlmiş təminatın məqsədini qüvvədən sala bilir ( Akvilina Maltaya qarşı
[GC],§ 49; Niedbala Polşaya qarşı , § 50). 136. Yoxla manın avtomatik xarakteri bu bəndin məqsədinin yerinə yetirilməsi üçün zəruridir, çünki pis rəftara məruz qalmış şəxs tutulmasının qanuniliyinə baxılması üçün hakimə ərizə ilə müraciət etmək iqtidarında olmaya bilər; bu həmçinin tutulmuş şəxslərin digər həssas kateqoriyasına aid ola bilər, məsələn, psixi pozğunluqdan əziyyət çəkənlər və ya məhkəmə hakimiyyətini həyata keçirən vəzifəli şəxsin danışdığı dili başa düşməyənlər (
[GC], § 34; Ladent Polşaya qarşı , § 74).
137. "H
akim və ya qanunla məhkəmə hakimiyyətini həyata keçirmək səlahiyyəti olan başqa vəzifəli şəxs" 5-ci maddənin 1 (c) yarımbəndindəki “səlahiyyətli məhkəmə orqanı” ilə sinonimdir (
, § 29). 138. "Məhkəmə hakimiyyətinin" həyata keçirilməsi mütləq surətdə hüquqi mübahisələrin həlli ilə bağlı olmaya bilər. 5-ci maddənin 3-cü bəndinə məhkəmədə fəaliyyət göstərən hakimlər, eləcə də prokurorluq orqanlarındakı vəzifəli şəxslər daxildir (eyni mənbə, § 28). 139. 3- cü bənddə istinad edilən "vəzifəli şəxs" qanunla müəyyən edilmiş "məhkəmə" hakimiyyətinə uyğun təminatlar təqdim etməlidir (eyni mənbə, § 30). 140.
"Qanun"la müəyyən edilən formal, aşkar tələblər standart təcrübələrdən fərqli olaraq, xüsusən hər hansı şəxsin azadlığı ilə bağlı qərarı qəbul etmək səlahiyyətinin verildiyi məhkəmə orqanının müəyyən edilməsi üçün vacib əhəmiyyətə malikdir (
[GC], § 60; De Yonq, Balje və Van den Brink Niderlanda qarşı , § 48). 141. " Vəzifəli şəxs" "hakimə" bərabər deyil, lakin sonuncunun əlamətlərindən bəzilərinə malik olmalıdır, yəni hər biri tutulmuş şəxs üçün təminat təşkil edən müəyyən şərtləri təmin etməlidir (
, § 31).
142.
Belə şərtlərdən birincisi icra hakimiyyəti orqanına və işin tərəflərinə münasibətdə müstəqillikdir. Bu o demək deyil ki, "vəzifəli şəxs" müəyyən dərəcədə başqa hakimə və ya vəzifəli şəxsə tabe ola bilməz, bir şərtlə ki, onlar özləri oxşar müstəqilliyə malik olsunlar ( eyni mənbə ). 143. M
əhkəmə hakimiyyətini həyata keçirmək səlahiyyəti verilmiş, həbs barədə qərar qəbul etmək hüququ olan vəzifəli şəxs başqa vəzifələri də yerinə yetirə bilər, lakin əgər onun sonrakı icraatlara ittihamçı kimi iştirak etmək hüququ varsa, qərarın təsirinə məruz qalan
5- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT –
26 © Avropa Şurası / İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2014 tərəfin onun qərəzsizliyi ilə bağlı qanuni şübhəsinin meydana gəlmə riski mövcuddur (
, § 43;
Brinkat İtaliyaya qarşı , § 20). 144. Bu b axımdan həbs barədə qərarın qəbul edilməsi zamanı obyektivlik vacib əhəmiyyətə malikdir: əgər "məhkəmə hakimiyyətini həyata keçirmək səlahiyyəti verilmiş vəzifəli şəxsin" sonradan ittihamçı qismində cinayət icraatına müdaxilə edə biləcəyi məlum olarsa, onun müstəqilliyi və qərəzsizliyi şübhə doğura bilər ( eyni mənbə. , § 21;
, § 57;
Nikolova Bolqarıstana qarşı [GC], § 49; Pantea Rumıniyaya qarşı , § 236). 5) Prosessual tələb 145. Prose ssual tələb "vəzifəli şəxsin" üzərinə müvafiq qərar qəbul etməzdən əvvəl yanına gətirilən şəxsi dinləmək öhdəliyi qoyur ( Şisser İsveçrəyə qarşı , § 31;
De Yonq, Balje və Van den Brink Niderlanda qarşı , § 51;
Nikolova Bolqarıstana qarşı [GC], § 49; Akvilina Maltaya qarşı
[GC],§ 50). 146. Məhkəmədə vəkilin iştirakı məcburi deyil ( Şiesser İsveçrəyə qarşı , § 36). Lakin vəkilin dinləmədən kənarlaşdırılması ərizəçinin öz işini təqdim etmək bacarığına mənfi təsir edə bilər ( Lebedev Rusiyaya qarşı , §§ 83-91).
147. Maddi- hüquqi tələb "vəzifəli şəxs" üzərinə həbsin lehinə və əleyhinə bütün halları nəzərə almaq və həbsi əsaslandıran səbəblərin olub-olmadığına hüquqi meyarlar əsasında qərar vermək öhdəliyi qoyur (
, § 31;
Pantea Rumıniyaya qarşı , § 231). Başqa sözlə, 5-ci maddənin 3-cü bəndi məhkəmə hakimiyyətini həyata keçirmək səlahiyyəti verilmiş vəzifəli şəxsdən həbsi mahiyyəti üzrə nəzərdən keçirməyi tələb edir ( Akvilina Maltaya qarşı
[GC], § 47; Kreyçirj Çex Respublikasına qarşı , § 89). 148. Həbs və ya tutulmanın ilkin avtomatik yoxlaması qanunilik məsələlərini, tutulmuş şəxsin hüquq pozuntusuna yol verdiyinə dair əsaslı şübhənin olub-olmadığını, başqa sözlə, həbsin 5-ci maddənin § 1 (c) yarımbəndi ilə müəyyən edilən istisnalar sırasına daxil olub- olmadığını dəyərləndirə bilməlidir (
[GC], § 40; Oral və Atabay Türkiyəyə qarşı , § 41). 149. M əhkəmə hakimiyyətini həyata keçirmək səlahiyyəti verilmiş vəzifəli şəxs qanunilik xaricindəki məsələləri də nəzərdən keçirməlidir. 5-ci maddənin 3-cü bəndi çərçivəsində tələb olunan, hər hansı şəxsin azadlıqdan məhrum edilməsinin əsası olub-olmadığının müəyyən edilməsi üçün nəzərdə tutulan yoxlama həbs əleyhinə və lehinə müxtəlif halları əhatə edəcək qədər geniş olmalıdır ( Akvilina Maltaya qarşı
[GC], § 52). 150. Müəyyən şərtlər daxilində qanuniliyin araşdırılması 5-ci maddənin 4-cü bəndində nəzərdə tutulandan daha məhdud ola bilər (
, § 58).
151.
Həbsə bəraət qazandırmaq üçün heç bir əsas yoxdursa, "vəzifəli şəxs" həbs olunan şəxsin azadlığa buraxılması haqqında məcburi qüvvəyə malik qərar qəbul etmək səlahiyyətinə malik olmalıdır (
, § 146; Nikolova Bolqarıstana qarşı [GC], § 49; Niedbala Polşaya qarşı , § 49;
Makkey Birləşmiş Krallığa qarşı [GC], § 40). 152. Ya xşı olardı ki, ləngimənin minimuma endirilməsi üçün həbsin qanuniliyini və həbs üçün əsasın olub-olmadığını yoxlayan vəzifəli şəxsin həm də zaminliyə buraxmaq səlahiyyəti olsun. Lakin bu, Konvensiyanın tələbi deyil və prinsipcə bu məsələlərin müəyyən edilmiş vaxt çərçivəsində iki vəzifəli şəxs tərəfindən nəzərdən keçirilməməsi üçün səbəb yoxdur. Hər
Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|