L ü Ğ Ə t V ə e n s I k L o p e d I y a L a r

G E C -E R K Ə N
GƏDA -   BƏY
Gg
GEC -  ERKƏN  Ağa. bi/. kəndlilər erkən 
yatıb,  erkən  do  durmağa  adət  etmişik 
(S.S. Axundov); Qız g er goldi, hom do Əhmə­
din arzu etdiyi  kiıni o tok  idi  (Ə.Voliycv).
GECƏ  -   GÜNDÜZ  Bakının  gecəsi  do 
gündüzü kimi  işıqlıdır (Ə.Voliycv).
GECİKMƏK  -   TƏLƏSMƏK  Ziyana 
tələsdim,  xeyli gecikdim;  Bir do bu  dünyaya 
golocəyəmmi? (H.Ilüscynzado).
GECLİK -  TEZLİK Onun gəlişinin gt'r- 
liyi vo ya tezliyi mosolonin hollino tosir etmir 
("Azerbaycan").
G E D İŞ -G Ə L İŞ  Gülüm, golmişom mon 
özüm  qurban;  Gəlişin  gözoldir,  gedişin 
yaman  (B.Vahabzadə)
CEDİŞLİ -  GƏLİŞLİ  Hamısı yel gedişli, 
biri o birindən çapar (M.Rahim); Cəld gəlişli 
Əhməd  birdən  dayandı  ("Azərbaycan").
GEN -  DAR Dinmədim, dar ctdilor başıma 
gen dünyanı  (S.Rüstəm).
GENƏLMƏK  -   DARALMAQ  Birdən 
onun gözləri genəldi (S.Rohimov); Getdikcə 
üfüqlər  daralır,  səhra  öz  şəklini  itirirdi 
(M.İbrahimov).
GENİŞ  -   YIĞCAM  Elmin  meydanı 
geniş,  mənzili  uzaqdır (I.Şıxlı);  Üslubun  ən 
yığcam  forması  şeirdir ("Azərbaycan").
CENİŞLİK  -   DARLIQ  Mon  genişlik 
xoşlayıram;  Torpağımın  yoxdur  sonu 
(M.Rahim);  Tellər azlıq  edir,  pərdələr dar­
lıq,  Mən  indi  bildim  ki.  nə  çəkib  Kərəm 
(H. Hüseynzadə).
CENİŞLİK  -  YIĞCAMLIQ  Yaxşı  əsər 
üçün  genişlik  yox,  yığcamlıq,  sanballılıq 
əsas şərtdir ("Azərbaycan").
GERÇƏK  -   YALAN  Lap gerçək  deyi­
rəm, belə şcylo də zarafat olar? (Ə.Voliycv); 
Bütün  rayon  bilir ki,  Sultan  Əmirliyə yalan 
salmaq adama çox baha oturur (I.Hüseynov).
GERÇƏ K LİK   -   İMKAN  G erçəklik 
dedikdə  artıq  həyata  keçmiş,  baş  tutmuş, 
realizə edilmiş  imkan  nəzərdə tutulur. İmkan
hələ həyata keçməmiş, baş tutmamış gerçək­
likdir ("Dialektik  materializm").
GERÇƏKLİK  -   YALANLIQ  O,  ger- 
çəkliyi  sevən  adam  idi.  Kəndçilər  etdilər 
dübarə  hücum;  Yenə oldu yalatdığı  molum 
(M.Ə.Sabir).
GERİ -   İRƏLİ  Divarlar çəkilmişdi geri; 
yenə irəli gəldilər (R.Rza).
GERİLƏM ƏK  -   AYAQLAŞMAQ 
Bəri  gəl,  cənab,  -  deyə  qadın  təkrar edər­
kən  soldat  bir  neçə  addım  da gerilədi, cəld 
tüfəngini  atəşə hazırladı (M.Hüseyn); Qəzet 
gərək  operativ  olsun,  həyatla  ayaqlaşsın 
(C.Əmirov).
GERİLƏMƏK -  İRƏLİLƏMƏK Meh­
riban Zeynalı elə halda görüncə qorxub geri­
lədi (S.Hüseyn);  Küləyin müqavimətini qıra­
raq yüngülcə qaçıb  irəlilədi (M.İbrahimov).
G ERİLİK  -   İNKİŞAF  Gərsin  sinəsini 
acıya,  dərdə;  Ensin geriliyin  pərdəsi,  ensin 
(S.Rüstəm);  Bu saat  böyük quruluş və inki- 
şa f işi gedir (Mir Cəlal).
GETM ƏK  -  QAYITMAQ  İndi  ikisi  do 
sübh  açılandan  gedib,  bir  do  qaş  qaralanda 
qayıdır (S.Qədirzado).
GEYİMLİ  -   ÇILPAQ  Şıq  geyimli  bu 
azərbaycanlı əsgərin ayağında haradansa olo 
keçirdiyi  tozo  uzunboğaz  çəkmo  vardı 
(S.Qədirzado);  Çılpaq  bədənini  ona  göstə­
rərək  müxtəlif fiqurlar edir (S.Voliycv).
GEYİM Lİ  -   ÜRYAN  Başıaçıq,  sakit 
duruşlu,  bahar  geyimli  rus,  sanki  onun 
üzünə gülürdü (Mir Cəlal); Yaşarmış voqfi- 
sevda, safü iiıyan (H.Cavid).
G EYİNM ƏK  -   SOYUNMAQ  Mon 
paltomu  geyinmişdim  (l.Molikzado);  Əli 
yatağının üstündə paltarını soyundu (Çomon- 
zominli).
GƏDA  -   BƏY  Çingiz,  məhəbbət  alə­
mində bəy, gəda yoxdur,  mon soni  sevirəm, 
son  do məni  (S.S.Axundov).
56

---

GİRİNTİ -  ÇIXINTI
oğlan uşağı mohəceor qırağında dayanmışdı 
(Ə.Mommodxanlı).
GİRİNTİ  -   ÇIXINTI  Bu  taxta,  mebel 
üçün  yaramaz, çox giri ııt is i, çıxıntısı  var.
GİRİŞ  -   SON  Əziz  müxtəsor  bir  giriş 
sözii söylodi (Ə.Voliycv); Sodr.vo/ı sözündo 
qeyd etdi ki. Voli öz günahlarını boynuna alır.
GİZLİ  -   AŞKAR  Gah  gizli,  gah  aşkar. 
Ayaq basar hor yerə (A.Şaiq).
GİZLİN -  AÇIQ  Voqin bir-birino gizliıı 
sözləri  varmış  (M.Hüseyn);  Buna  görə  do 
qızını yola salarkən açıq ürəklə  Həsəni  evə 
gəlirməyi  ona  tapşırardı (M.İbrahimov).
"  GÖDƏK  -   UZUN  Gödək  atıldı  vurdu 
uzunun  başına,  uzun  dedi:  -   Əcəb  yadıma 
saldın (Ata. sözü).
CÖDƏKLİK -  UZUNLUQ  Ömrümün 
belə  gödəkliyindən 
şikayətlənməzdim 
(S.Qədir/adə);  Katibin  son  sözləri  onu  o 
qədər  tutmuşdu  ki,  gəldiyi  yolun  uzunlu­
ğunu belə duymadı (Ə.Vəliyev).
GÖDƏLMƏK -   UZANMAQ  Uzanacaq 
kölgələr;  Gödələcək kölgələr;  İdman  et  hər 
səhər (İ.Tapdıq).
GÖNDƏRMƏK -  GƏTİRMƏK Ancaq 
hər  ehtimala  qarşı  Səttarın  barmaq  izlərini 
ekspertizaya  göndərmək  lazımdır  (H.Nadir); 
Lazımdırsa, gətirim, açın  baxın (H.Nadir).
GÖRÜŞ  -   VİDALAŞMA  Görüş  üçün 
günortadan  əlverişli  vaxt  tapmaq  olmazdı 
(M  İbrahimov);  Vidalaşma  vaxtı  gəlib çatdı 
(H.Nadir).
GÖRÜŞMƏK  -   VİDALAŞMAQ  Bakı 
varlılan  ilə  görüşmək  və  vidalaşmaq  qəra­
rına gəlmişdi  (M.S.Ordubadi).
GÖTÜRMƏK -  QOYMAQ Ağzına bax, 
tikə götür  (Ata.  sözü);  Kərim  kitabı  büküb 
pəncərəyə qoydu.
GÖYÇƏK  -   ÇİRK İN   Eybi  yoxdur, 
göyçək  xanımların  haqqında  hamı  danışır 
(Ə.Haqverdiyev);  Molla qoca, çopur, çirkin, 
yoxsul  adam  idi (Mir Cəlal).
GÖYÇƏKLƏŞM ƏK  -   ÇİRKİNLƏŞ­
MƏK Zərifə ilin müəyyən vaxtlarında kökəlir 
və ya anqlayır. Buna münasib də gah göyçək- 
ləşir,  gah da çirkinləşirdi (‘‘Azərbaycan’’).
GURULTULU -  SAKİT
GÖYƏRMƏK -  QIZIŞMAQ Görürəm, 
soyuqdan  gömgöy  göyərmisən.  Keç  otur 
qayıqda, əl-ayağın qızışsın (H.Nadir).
GÖYNƏMƏK  -   QIZIŞMAQ  Nə  ürə­
yim göynəyir,  nə sözlər yandırır dodaqlarımı 
(R.Rza); Otağın  havası  onu qızışdırırdı.
GÖZƏL  -   ÇİRKİN  Elə  gecə-gündüz 
gözəl arvad arzulayır (Ə.Haqverdiyev); ö zü ­
nün arvadı bir çirkin şeydir (Ə.Haqverdiyev).
GÖZƏL  -   İFRİTƏ  Belə  kafir  ataya 
gözəl balanı  vermərəm (S.S.Axundov); İfritə 
huşunu  itirib yerə yıxıldı (M.Talıbov).
GÖZƏLLƏŞMƏK -  EYBƏCƏRLƏŞ­
MƏK Düzlər ətirlənir baharla, yazla; Güllər, 
çiçəklər  də  gözəlləşibdir  (H.Hüseynzadə); 
Onun dodaqları əsdi, eybəcərləşdi (M.Hüseyn).
G ÖZƏLLİK  -   ÇİRKİNLİK  Gecələr 
hər  şəhərə  bir  cür  gözəllik  gətirir  (S.Sər- 
xanlı); O inanırdı ki, ata haqqında pis düşün­
mək  ən  böyük  xəyanət  və  çirkinlikdir 
(M.İbrahimov).
GÖZLÜ  -   KOR  Kor  gəldi,  gözlü  getdi 
(Ə.Haqverdiyev).
GÖZÜAÇ -  GÖZÜTOX  Gözütox adam- 
lar həmişə  rəhmli  olur.  Gözüaç adamlar isə 
insafsız,  rəhmsiz olur.
GÖZÜQANLI  -  
M Ə RH Ə M Ə TLİ 
Sədaqət mənə göziiqanlı  adam kimi baxırdı 
(İ.Əfəndiyev); Az danışır, danışanda gülüm­
səyir,  çox  ürəyi  yumşaq  və  mərhəmətli 
qadındır (M.İbrahimov).
GÖZÜTOX  -   TAM ARZI  Gözütox 
adamların haram malla işləri olmaz (“Azər­
baycan”);  Tamarzı  gözlərlə  Naznazı  şişə 
çəkirdi  (M.İbrahimov).
GÖZÜYAŞLI  -   GÜLƏR  Sonra  da 
gözüyaşlı  onu  əsgərliyə  yola  salıb,  heç  bir 
söz  deməmişdi  (T.Kazımov);  Gülər  üzünə 
baxanda adam dərdini  unudurdu (“Ulduz”).
GUR -  SAKİT  Gah sakit,  gah gur axıb; 
Dəhnəsindən  darıxıb;  Sahilə  çıxan  sular! 
(R.Rza).
GURLUQ -  ZƏ İFLİK   İşığın gurlıığu vo 
ya zəifliyi cərəyanın  gücündon  asılıdır.
GURULTULU  -   SAKİT  Bir-birlərinə 
olan  sədaqəti gurultulu  sözlorlo  izah edərək
58

---