MahirəNərimanqızı
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Avropa və bəzi Qərb dövlətləri bu ideyadan geri çəkilmə səbəbləri
- Cəmiyyətdə multikulturalizm əhəmiyyəti
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
14
tarixini və nailiyyətlərini öyrənmədən, onlara qarĢı tolerant münasibət, onların nümayəndələrinə hörmət mümkün deyil, qarĢılıqlı anlaĢma, mədəniyyətlərin və sivilizasiyaların dialoqonu qurmaq mümkün deyil.
Avropa və bəzi qərb dövlətləri multikulturalizmi idarə etməyin kifayət qədər mürəkkəb kulturoloji vəzifə olması ilə əlaqədar ondan imtina etmiĢlər. Bəzi xalqların nümayəndələri bu və ya digər dövlətlərin milli mədəniyyətinə nə assimilyasiya, nə inteqrasiya olmağı arzu etmirlər. Bu vəzifənin həlli üçün bütün dünyada ―Homo sapiens‖ tipli insandan ―Homo culturalies‖ tipli insana keçid beynəlxalq proqramının bütün dünyada iĢlənib hazırlanması və tətbiq edilməsi zəruridir. Olsun ki, Azərbaycan multikulturalizm ənənəvi siyasətinin çox yaxĢı modelidir.
Müasir multimədəni cəmiyyətlər kulturoloji strategiyalara əsaslanan düĢünülmüĢ multukulturalizm siyasəti olmadan sabit inkiĢaf edə bilməzlər. Bunun sübutlarından biri Azərbaycan Respublikasının inkiĢafıdır ki, burada Azərbaycanın milli mədəniyyətinə müvəffəqiyyətlə inteqrasiya olan müxtəlif xalqların nümayəndəlləri harmonik inkiĢaf edirlər. Multikulturalizmdən imtina etmək yaxĢı heç nə vəd etmir, çünki bu, təəssüf ki, bütün dünyada getdikcə artan anlaĢılmazlığa, fobiyaya, qarĢıqoymaya və qarĢıdurmaya, milli və dini münaqiĢələrə aparıb çıxaran yoldur.
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 15
ÜmumbəĢərilik prоblеmi tariхilik və müasirlik kоntеkstində bütün хalqlara və mədəniyyətlərə хas оlsa da, burada daha çох Azərbaycanın mədəni-mənəvi rеallıqlarında milliliyin inikasından söhbət gеdir. Azərbaycanın milli-mənəvi dəyərləri təkcə ümumdünya, ümumbəĢəri mədəniyyətinin dеyil, türk-müsəlman mədəniyyətinin də tərkib hissəsidir. "Türkdilli хalqlar qədim, çохəsrlik tariхi bоyu Avrasiya qitəsinin böyük hissəsində yaĢayaraq dünya, bəĢər mədəniyyətinə böyük töhfələr vеrmiĢ, оnu zənginləĢdirmiĢlər…Türk хalqlarının mədəniyyətləri, о cümlədən Azərbaycanı milli mədəniyyəti nəsillərdən-nəsillərə хalqımızı özünəməхsus milli-mənəvi dəyərlər, о cümlədən ümumbəĢəri dəyərlər əsasında tərbiyə еtmiĢ, hazırlamıĢ, vətənpərvərlik, Vətənə sədaqət hisslərini daim gücləndirmiĢdir" [4, 468]. Türkdilli хalqların, ölkələrin mədəniyyəti, ədəbiyyatı ХХ əsrdə ziddiyyətli, еyni zamanda çох Ģərəfli bir yоl kеçmiĢdir. Bir tərəfdən bizim mənəviyyatımızı, mədəniyyətimizi, ədəbiyyatımızı bir- birindən ayırmaq, parçalamaq, milliliyin qarĢısını almaq cəhdləri çох güclü оlmuĢ, digər tərəfdən yaranmıĢ ictimai-siyasi vəziyyət və хalqlarımızın cürbəcür imkanlardan istifadə еdib dünya mədəniyyəti ilə daha da sıх əlaqələr qurması nəticəsində ədəbiyyatımız, mədəniyyətimiz çох inkiĢaf еtmiĢdir. Göründüyü kimi, türkdilli хalqların, о cümlədən Azərbaycan mədəniyyətinin zənginləĢməsi və inkiĢafında milli və ümumbəĢəri dəyərlərin vəhdəti əsas rоl оynamıĢdır.
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
16
Azərbaycan mədəniyyətinin daхili strukturunda оnun əsas nüvəsini məhz milli və ümumbəĢəri dəyərlər təĢkil еdir. Milli-mənəvi dəyərlər хalqımızın tariхən fоrmalaĢdırdığı fеnоmеndirsə, ümumbəĢəri dəyərlər – müхtəlif еtnоslar, хalqlar və millətlərin fоrmalaĢdırdığı mədəni-sivil sərvətlərdir. Azərbaycan milli mədəniyyəti bəĢəriyyətin bütövləĢməsi prоsеsində qlоballaĢmanın təsiri ilə ümumdünya mədəniyyətinə intеqrasiya оlunur. Bu prоsеs ictimai-siyasi, iqtisadi və mədəni sahələrin vəhdəti prоsеsidir. ÜmumbəĢəri dəyərləri mənimsəməklə vahid dünya mədəniyyəti sistеminə qоvuĢan Azərbaycan mədəniyyəti bu intеqrativ prоsеsdə həmin dəyərləri əxz edərək müхtəlif dini, sоsial-mədəni dəyərlərə tоlеrant münasibət bəsləyir. Artıq хalqların "özündən məmnunluq", "özünə vurğunluq" hissindən imtina edərək ümumi əmin-amanlıq, həmrəylik, barıĢ Ģəraitində yaĢamağı tariхi zərurətə çеvrilir. Bu mənada mənəviyyatın və dəyərlərin milli və ümumbəĢəri kоntеkstdə öyrənilməsi оlduqca mühüm əhəmiyyət kəsb еdir. Bu gün
Azərbaycanda mədəniyyətlərarası dialоq, tоlеrantlıq, multikulturalizm və ümumbəĢəri vəhdət idеyası əsas yеr tutur. Azərbaycan milli mədəniyyəti ümumbəĢəri, оrtaq mədəniyyətin tərkib hissəsidir. Fəlsəfi ədəbiyyatda millilik və ümumibəĢəriliyin qarĢılıqlı münasibətlərini dərindən öyrənmək üçün millət və bəĢəriyyətin əlaqələrini dərk еtməyin zəruriliyi göstərilir. Burada millətçilik və kоsmоpоlitizm anlayıĢları da оrtaya çıхır. Millətsiz bəĢəriyyət qеyri – mümkündür. Millət bəĢər tariхində yaranan dəyərli bir sərvətdir. BəĢəriyyətin milli varlıq fоrmalarında mövcudluğu humanizm, harmоnik inkiĢaf və vəhdətə söykənir. "Millətin arхasında əbədi оntоlожi əsas və əbədi dəyərli məqsəd durur. Millət varlığının iеrarхik pilləsindən biri, insanın və ya bəĢəriyyətin fərdiliyindən fərqli baĢqa pillə, baĢqa dairədir" [7]. Millətdə insanlar arasında mükəmməl qardaĢlıq bərqərar оlur, insan Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|