MahirəNərimanqızı
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü 302 302 və tamaşaların oynanılması və s. cəlb olunmasında müstəsna rol oynamışdır. AXC dövründə elm, təhsil, mətbuat və maarifləndirmə işi ilə bağlı parlamentdə qəbul olunmuş qanunlarda Rəsulzadə, lideri olduğu "Müsavat"ın nümayəndələri ilə birlikdə böyük fədakarlıqlar göstərmiş, 1919-cu ildə Bakı Dövlət Universitetinin təməlinin qoyulmasında müstəsna rol oynamışdır. Onun redaktoru olduğu mətbu orqanlar ("Təkamül", "İrani-nov", "Tərəqqi" "Açıq söz", "Odlu Yurd", "Azəri-Türk", "Qurtuluş" və s.), bu qəzetlərdə yazdığı yüzlərlə məqaləsi yeni Azərbaycan nəslinin yetişməsinə mühüm təkan vermişdi. Bu gün də həmin məqalələr elmi- fəlsəfi, ictimai-siyasi, dini, etik, estetik və s. sahələrdə öz aktuallığını qoruyub saxlamaqda, yeni nəsil üçün mühüm əhəmiyyət kəsb etməkdədir. M.Ə.Rəsulzadənin yaradıcılığında ən çox diqqəti çəkən məsələ- lərdən biri də, erməni vəhişiliyinin ifşası olmuşdur. Bolşevik, şovinist ruslarla erməni daşnaklarının, terrorçularının iş birliyini vaxtında anlayan və onların iç üzünü hələ ötən əsrin əvvəllərində açmağa başlayan Rəsulzadə, bütün yaradıcılığı boyu bu məsələyə zaman-zaman toxunmuşdur. Eyni zamanda Rəsulzadə ermənilərin yalnız Azərbaycan türklərinə deyil, Türkiyə türklərinə, bütövlükdə isə türk dünyasına qarşı apardıqları terrorçu, barbar siyasəti bir çox məqalələrində qələmə almışdır. O, ermənilərin ötən əsrin əvvəllərində və AXC-nin süqutundan sonra Azərbaycan türklərinə qarşı etdikləri soyqırımları konkret faktlarla sübut etmişdir. O, SSRİ-nin əsl simasının açılmasında da böyük rol oynamışdır. Sovet Rusiyasının indiki MDB-yə daxil olan xalqlara, o cümlədən Azərbaycan türklərinə qarşı həyata keçirdiyi işğalçı siyasəti vaxtında görən Rəsulzadə, bütün www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü 303 varlığı ilə buna qarşı çıxmış, dünya ictimaiyyətinin diqqətini buna yönəltməyə çalışmışdı. M.Əmin Stalin rejiminin əsil mahiyyətini ifşa etməkdən nəinki çəkinmiş əksinə, bunu, məqalələrində, sosial-siyasi fəaliyyətində açıq şəkildə büruzə vermişdir. SSRİ-nin əsas ideologiyası olan bolşevizm, sosializm və kommunizmin mahiyyətini bəşəriyyətə çatdıran Rəsulzadənin özü isə, marksizmə söykənən sosial-demokrat ideyalarının yalnız sosial bərabərlik tərəfini qəbul edib. Azərbaycanda milli-siyasi partiyaların yaranmasında da Rəsulzadənin rolu danılmazdır. O, Azərbaycan tarixində ilk siyasi partiyanın – «Hümmət»in qurucularından biridir. Milli ideologiyanın daşıyıcısı olan «Müsavat» partiyasının lideri və ideoloqu kimi Rəsulzadə Azərbaycanda çoxpartiyalılığın tərəfdarı, parlamentli ölkənin ideya daşıyıcısı olmuşdur. Onun bu ideyaları müasir dövrdə mövcud olan partiyaların əsas təməl prinsiplərini təşkil edir. Rəsulzadə müasir Azərbaycan dövlətinin başlıca ideyalarını təşkil edən ideologiyanın yaradıcısı və qurucusudur. Bu gün Azərbaycan dövlətinin əsas atributlarından olan bayrağımızın simvolları - türkçülük, çağdaşlıq və islamçılıq, eyni zamanda aypara və səkkizguşəli ulduz M.Əminin ideyalarının nəticəsidir. Rəsulzadənin yaradıcılığında türkçülüyün çox böyük fəlsəfi-siyasi anlamı var. Türkçülük - bu yalnız bir millətin azadlığı uğrunda mübarizəsi ilə məhdudlaşmayıb, bütün azərbaycanlılar üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Eləcə də Azərbaycan dövlətinin dilinin türk (indi Azərbaycan dili) dili olması, milli bayrağın qəbul olunması, parlamentə seçkilər, milli ordunun yaranması və s. məsələlər AXC hakimiyyəti dövründə qəbul olunmuş ən mühüm qərarlardan yalnız bir neçəsidir. Şübhəsiz ki, Rəsulzadə bu işlərdə aparıcı rollardan www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü 304 304 birini oynamış, AXC-nin birmənalı şəkildə lideri olmuşdu. 1917-1920-ci illərdə Azərbaycan cəmiyyətinin siyasiləşmiş və siyasətdən uzaq olan bir çox təbəqələri tərəfindən qəbul edilən M.Ə.Rəsulzadə, bu dövrdə yeganə siyasi xadim, şəxsiyyət olub ki, sollar, sağlar və mərkəzçi qüvvələrin əksəriyyəti də onun cəmiyyətdəki mövqeyini, nüfuzunu, öndərliyini qəbul ediblər. Buna səbəb isə Rəsulzadənin türkçülüyü, sosial-demokratiyanı, islamı və çağdaşlığı tam, bütöv şəkildə götürməsi olub. Bu baxımdan o, hamı tərəfindən qəbul edilən milli-demokrat, siyasi lider, xalqın öndəri idi. Belə olmasaydı, Rəsulzadəni bolşeviklər, menşeviklər, eserlər, bitərəflər, millətçilər və b. Azərbaycan Milli Şurasına sədr seçməzdilər. Azərbaycanın müstəqilliyni bütün dünyaya bəyan edən də Rəsulzadənin başçılıq etdiyi Milli Şura olub. AXC-nin qurulmasında və onun fəaliyyətində Rəsulzadənin xüsusi yeri, rolu olub. O, AXC-ni qurmaqla xalqın özünə olan inamını bir daha bərpa edib, Şərq, müsəlman və türk dünyasında ilk demokratik cümhuriyyət qurulmasının nümunəsini göstərib. Demokratik cümhuriyyətin ideologiyasının nəzəri və praktik banilərinin başında duran Rəsulzadə sübut edib ki, müstəqillik yalnız zorakılıq, inqilab yolu ilə deyil, irəli sürülən siyasi-ideoloji, elmi-fəlsəfi prinsiplərin, aparılan düzgün siyasətin nəticəsində də əldə edilə bilər. Qeyd edək ki, Rəsulzadə və onun silahdaşlarının Cümhuriyyət üçün müəyyənləşdirdiyi daxili və xarici siyasət, bu gün mövcud olan Azərbaycan Respublikasının yerinə yetirdiyi daxili və xarici siyasi prinsiplərindən demək olar ki, fərqlənmir. Onun banisi olduğu AXC, bugünkü Azərbaycan Respublikasının birmənalı şəkildə varisidir. Bu varislik isə yalnız mənəvi deyil, həm də siyasi-hüquqi xarakter daşıyır. Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|