www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya.
Psixologiya
303
303
303
303
303
303
303
303
303
Təcrübə göstərir ki, çox zaman məktəbdə bu cür
uĢaqlarla aparılan profilaktik iĢ sistemsiz, az məqsədəyönlü
xarakter daĢıyır, baĢ vermiĢ fövqəladə hadisənin formal
müzakirəsi ilə məhdudlaĢır. Tərbiyəvi təsir tədbirləri tərbiyəni
deyil, bu və ya digər hərəkətinə görə uĢaqdan əvəz çıxmağı,
qisas almağı xatırladır. Ona görə də müəllimlər belə
uĢaqlardan sadəcə olaraq yaxalarını qurtarmağa çalıĢırlar.
Bu cür vəziyyətdən çıxmaq üçün psixoloq və müəllimlər
müasir psixologiyanın nailiyyətlərinin məktəb həyatına
tədbiqi nəticələrinə istinad etməlidir.
ġagirdlərin davranıĢında və Ģəxsiyyətinin inkĢafında
özünü göstərə bilən qüsurların qarĢısını almaq və onları
aradan qaldırmaq sahəsindəki iĢin aĢağıdakı istiqamətlərini
müəyyənləĢdirmək mümkündür:
1. Məktəbə yeni daxil olan Ģagirdlə, onun valideyinləri
ilə, uĢağa aid bütün sənədlərlə tanıĢ olmaq və bu zaman həmin
Ģagirdin tərbiyəsindəki çətin cəhətləri aĢkara çıxarmağa
çalıĢmaq.
2. “Çətin” Ģagirdin kollektivə alıĢmasına köməklik
göstərmək; sinif rəhbəri ilə birlikdə Ģagirdin davranıĢında
mövcud olan qüsurları aradan qaldırmağın planını hazırlamaq.
3. DavranıĢında və Ģəxsiyyətinin inkiĢafında qüsurlar
olan Ģagirdləri dərindən öyrənmək, bu zaman peĢə etikası
normalarına əməl etmək, imkan daxilində Ģagirdə yoxla-
nmasının həqiqi məqsədini bildirməmək. Lazım gələrsə
psixoloq həmin Ģagirdin əqli inkĢaf səviyyəsini müəy-
yənləĢdirmək üçün müvafiq mütəxəssislərlə (məsələn,
psixiator, həkim və b.) əlaqə saxlamalıdır. Əgər uĢağın
inkiĢafında qüsurlar, psixi normalara uyğun gəlməmək halları
müəyyənləĢdirilərsə, məktəb psixoloqu ona fərdi yanaĢmaqla
əlaqədar müəllimlərə və valideyinlərə məsləhət verə bilər.
Çətin tərbiyə olunan uĢaqlarla, xüsusilə yeniyetmələrlə
psixoloqun iĢi onun əsas vəzifələrindən birini təĢkil edir. Ona
görə də burada psixoloqun və baĢqa müəllimlərin aparacaqları
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya. Psixologiya
304
304
iĢlərin xarakteri qabaqcadan müəyyənləĢdirilməli və buna
müvafiq iĢ aparılmalıdır.
Özünü yoxlamaq üçün sual və tapĢırıqlar
1.
Tərbiyə psixologiyasının baĢlıca vəzifəsi nədir?
2.
Məktəb yaĢı dövründə Ģəxsiyyətin formalaĢmasının
psixoloji Ģərtləri nədən ibarətdir?
3.
Tərbiyə iĢinin metodları və formalarının psixoloji
əsasları barədə danıĢın.
4.
YaĢlılarla uĢaqlar arasında «məna maneələri» necə
yaranır?
5.
Məktəblilərin tərbiyəlilik göstəriciləri və kriteriyaları
barədə danıĢın.
6.
Özünütərbiyə nədir və onun hansı motivləri vardır?
7.
Əxlaqi Ģüur və əxlaqi davranıĢın formalaĢması necə
gedir?
8.
«Çətin» uĢaqlar kimlərdir və onlarla nə kimi iĢ
aparmaq tələb olunur?
Referat, məruzə və müstəqil tədqiqat üçün mövzular.
1.
«Çətin» yeniyetmələr və onlarla aparılan iĢin
psixoloji xüsusiyyətləri.
2.
Özünütərbiyə və onun təĢkili yolları.
3.
Fəaliyyət və Ģəxsiyyətin formalaĢması.
4.
Əxlaq tərbiyəsinin psixoloji əsasları.
Ədəbiyyat
Bayramov Ə.Ə. Gənclik və özünütərbiyə haqqında
söhbət. – Bakı,1969.
Qaralov Z.Ġ. Tərbiyə 3 cilddə, 2-ci cild. – Bakı, 2003,
12-31; s.197-203
Həmzəyev M.Ə. Pedaqoji psixologiya. – Bakı, 1991.
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya.
Psixologiya
305
305
305
305
305
305
305
305
305
səh.25-30; 50-69
Əliyev R.Ġ. Tərbiyə psixologiyası. – Bakı, Nurlan, 2006.
Əmiraslanova S.F. «Çətin» uĢanlar və onlarla aparılan
iĢin psixoloji xüsusiyyətləri. – Bakı, 2000.
Boqoslovskiy V.V. Psixoloqiə vospitaniə Ģkolğnika. –
LQU, 1974.
Stolərenko L.D. Pedaqoqiçeskaə psixoloqiə. –
«Feniks»,2000, s. 362-368.
Koçetov A.Ġ. Verüinskaə N.N. Rabota s trudnımi
detğmi. – M., 1986
Ratter M. Pomohğ trudnım detəm. – M., 1987.
Məsihev V.N. Trudnıe deti v massovoy Ģkole. – M. –
L., 1993.