Мцгяддимя

Aytən Quliyeva

 

 

16 

si

dir. Bütün mənəviyyatı, varlığı ilə bağlandığı Zaurun ətrafdakı 

sü

ni  əxlaqa  malik  insanlara  inanması  Təhminəni  məğlub  edir. 

Son

da elə Təhminənin ölümünə təkcə serroz deyil, onun üzləşdi-

yi  mənəvi-əxlaqi  sarsıntılar,  pozulan,  düzgün  müəyyənləşmə-

yən, zahiri əxlaq normaları səbəb olur.  

“Ağ liman” povesti və “Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi” 

ro

manı mənəvi-əxlaqi axtarışlara həsr olunmuşdur. Anar bir na-

sir kimi, gündəlik, adi hadisələrin təsvir və təhkiyəsindən istifa-

də edərək, mənəvi aləmin mürəkkəb, qeyri-adi mahiyyətini təs-

vir edən xüsusiyyətlərini araşdırmağa müvəffəq olur. İnsan mü-

na

sibətləri,  müasirlərimizin  ən  ümdə  qayğı  və  qarşılıqlı  əlaqə 

norma

ları haqqında Anarın yazıçı sözü sosial-psixoloji cəhətdən 

araşdırıldığı üçün inandırıcı təsir bağışlayır”(1,409). 

A

lmaniyanın  Leyspiq  universitetinin  müəllimi  Firiderike 

Büx

ner  “Altıncı  mərtəbənin  hikməti”  adlı  məqaləsində  “Beş-

mərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi” romanı haqqında yüksək fikir-

lər söyləyərək  yazır: “Bu kiçik məqalədə biz diqqəti əsas etibarı 

ilə  görkəmli  Azərbaycan  nasiri  Anarın  Almaniya  Demokratik 

Res

publikasında çapa hazırlanan yeni kitabına cəlb etmək istəyi-

rik. ...

Əminik ki, Berlindəki “Folk uid Velt” nəşriyyatının alman 

di

lində  çapa  hazırladığı  “Beşmərtəbəli  evin  altıncı  mərtəbəsi” 

əsəri Anarın adını respublikamızda məşhurlaşdıracaq və o, tez-

lik

lə ADR-də öz oxucularını tapacaqdır”(38). 

Anarın sayca ikinci və yaradıcılığının son dövr məhsulların-

dan olan “Ağ qoç, qara qoç” romanı ictimai-siyasi mövzuda qə-

ləmə alınmışdır. Əsər “utopik və antiutopik nağıllar” adlandırı-

lan iki hissədən ibarətdir. Ə. Cahangir əsərin  Azərbaycan ədə-

biy

yatında utopiya mövzusunda yazılmış ilk əsər olduğunu qeyd 

edərək  yazır:  “Keçid  dövrünün  başa  çatması  ilə  üst-üstə  düşən 

“A

ğ  qoç,  qara  qoç”  əsəri  bütün  amansızlığı,  qeyri-təbiiliyi  ilə, 

hətta absurdluğu ilə yeni dünyanı—Yeni Azərbaycanı əks etdi-

rir

.  Adından  göründüyü  kimi,  “Ağ  qoç,  qara qoç”un struktural 

əsasında ən qədim nağıllarımızdan olan “Məlikməmmədin” işıq-

lı dünya-qaranlıq dünya, ağ qoç-qara qoç, son nəticədə “Aves-

---