Mədəniyyət və turizm Mündəricat
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
67 Milli və ümumtürk mədəni irsinə söykənən qavrayış xalq rəssamı Rasim Babayevin yaradıcılığının əsasını təşkil edir. Onun rəngkarlıq dünyası, qəhrəmanları Abşeron kəndlərində, Xəzər sahillərində qərarlaşmışdır. O, dünyəvi həyatı bütün çalarları, gözəllikləri və faciəviliyi ilə əks etdirir. "Püstə ağacı" (1970), "Ailə" (1971), "Motiv-obraz axtarışında" (1971), "Bahar" (1976) əsərləri sənətkarlıq və dərin bədiilik baxımından diqqəti cəlb edir. "Adəm və Həvva", "Divlər" (1980) seriyaları bəşəriyyətin dramını, iki əks başlanğıcın dialektika və ziddiyyətini əks etdirir. Nadir Əbdürrəhmanovun "Çəltik becərənlər", "Dağlarda qürub çağı", Asəf Cəfərovun "Sabahın düşüncələri", "Həyat", "Mənim Azərbaycanım" tabloları, lirik mənzərələri, şair Ə.Vahidin, bəstəkar A.Məlikovun portretləri zəngin koloriti ilə diqqəti cəlb edir. Müasir Azərbaycan boyakarlığının tanınmış nümayəndələrindən olan xalq rəssamı B.Mirzəzadə teatr dekorasiyası, monumental boyakarlıq, həm də dəzgah boyakarlığının bütün növlərində əsər yaratmışdır. 1950- 90-cı illərin görkəmli sənət adamlarının ("S.Bəhlulzadə", 1954; "Akademik Məmməd Arif", 1970; "Rejissor Şəmsi Bədəlbəyli", 1975) portretləri, yaddaqalan tematik tablolar (Lənkəran silsilələri), mənzərə və natürmortlar onun yaradıcılığının əsasını təşkil edir. Əmək, sənaye mövzuları B.Əliyev, Lətif Feyzullayev, Ə.Məmmədov, Əli Verdiyev və başqalarının tablolarında öz əksini tapmışdır. Hüseyn Əliyev, Xalidə Səfərova, Hafiz Məmmədov, Q.Seyfullayev, Ağalar Abdullayev, Həsən Haqverdiyev, Davud Kazımov, Cahangir Rüstəmov, K.Xanlarov, Tələt Şıxəliyev, Ağa Mehdiyev, Müslüm Abbasov, Faiq Ağayev, Sara Manafova və başqalarının yaradıcılığında zəhmət adamlarına və məişət səhnələrinə, Elbəy Rzaquliyev, Vidadi Nərimanbəyov, Toğrul Sadıqzadə, Arif Hüsenyov və Kamil Nəcəfzadənin əsərlərində Azərbaycan xalqının tarixi keçmişi, adət və ənənələri, müharibə, sülh mövzularına geniş yer verilmişdir. Portret janrında S.Salamzadə, T.Tağıyev, Vəcihə Səmədova, S.Şərifzadə, Oqtay Sadıqzadə, Nəcəfqulu (Nəcəfqulu İsmayılov), Adil Kərimov, Güllü Mustafayeva, Odtəkin Ağababayev, Hafiz Zeynalov, Hüseyn Kərimov və başqa xüsusilə fərqlənmişlər. Azərbaycan təbiətinin gözəllikləri xalq rəssamı, qüdrətli sənətkar, mənzərə janrının ən böyük ustadlarından biri S.Bəhlulzadənin "Qızbənövşəyə gedən yol", "Doğma düzənliklər", "Torpağın həsrəti", "Kəpəzin göz yaşları", "Vətənimin baharı", "Azərbaycan nağılı", "Abşeron tacı" və s. tablolarında öz ək-sini tapmışdır. Bu əsərlərdə real dünya - Azərbaycanın əlvan təbiəti ilə rəssamın zəngin iç dünyası özünəməxsus tərzdə çulğalaşır. Sənətkarın işlərində miniatür rəngkarlığa xas olan həyəcan, ekstatik vüsət, klassik poeziya və muğamdan qidalanan improvizə aydın təzahür edir. Nadir Qasımov, K.Xanlarov, Mahmud Tağıyev, Səməd Haqverdiyev, Tofıq Cavadov, Fərhad Xəlilov, Bağır Maratlı, Natiq Rzayev, Ənvər Əsgərov, Ucal Haqverdiyev, Səlhab Məmmədov, Çingiz Fərzəliyev və başqa rəssamlar da mənzərə janrında orijinal tablolar yaratmışlar. Azərbaycanın tanınmış fırça ustalarından olan xalq rəssamı Fərhad Xəlilovun əsərlərində özünəməxsus həyat fəlsəfəsi hərtərəfli ifadəsini tapmışdır. Onun "Qoca tut ağacı" (1967), "Mərdəkan. Yağış" (1967), "Dənizə gedən yol" (1967) və s. əsərləri bitkin kompozisiyası, təkmil koloriti, həcmlərin ustalıqla qurulması ilə fərqlənir. Rəssamın "Dağ və səma", "Bulud və dəniz", "Görüş" (1990-cı illər) əsərlərindəki təbiət obrazlarında monumentallıq və fəlsəfi duyum daha da güclənir. Bu əsərləri üslub yox, üslubu diqtə eləyən hiss birləşdirir və onların bətnində həqiqi sakral sənətin dərin cizgiləri mövcuddur, çünki onlar meditasiyaya, ali sirlərə vaqif 68 olmaq duyğusuna çağırır. F.Xəlilovun yaradıcılığı yeni milli-fəlsəfi janrın təşəkkülü və formalaşmasını əks etdirir. Cavad Mircavadov, Əşrəf Murad, Qorxmaz Əfəndiyev, Tofiq Cavadov, Tələt Şıxəliyev, Müslüm Abbasov, Kamal Əhmədov, Sənan Qurbanov, Rasim Babayev, Fərhad Xəliliov, Mirnadir Zeynalov, Nazim Rəhmanov, Gennadi Brijatyuk, Əlövsət Əliyev, Həmzə Abdullayev, Qəyyur Yunus, Səhhət Veysov, Ağaəli İbrahimov, İsmayıl Məmmədov, Sirus Mirzəzadə, Fikrət Haşımov, Fərman Qulamov, Asim Səmədov və başqalarının əsərlərində mifoloji təsəvvürlər ilə müasir boyakarlıq axtarışları uzlaşmışdır. Azərbaycan təsviri sənətində müasir avanqard təmayülün banilərindən olan C.Mircavadovun "Çılpaq rəsmlər" silsiləsi, Şərq miniatürləri mövzusunda improvizələri, "Əsrlərin himni" əsəri rənglərin qeyri-adi dolğunluğu ilə fərqlənir. Həyatın fəci tamaşa, amansız mübarizə kimi qavrayışı onun əsərlərində qrotesk ifadəliliyi ilə seçilən çılğın dramatik obrazlarda əksini tapır. Sənətkarın əsərlərində qara cizgilər formanın plastikliyini daha da qabarıq edir. K.Əhmədov avanqard sənətkarlara xas olan ən səciyyəvi, mühüm cəhətləri öz əsərlərində əks etdirmişdir. O, "Qız qalası" (1986), "Nar ağacı" (1987), "Bilgəhdə həyətim" (1988) və başqa tabloları ilə gələcək nəslin mütərəqqi axtarışları üçün geniş yol açmışdır. Teatr-dekorasiya sənətinin inkişafı Azərbaycan opera, balet, dram və musiqili komediya tamaşalarının səhnə təcəssümü ilə bağlıdır. Azərbaycan realist teatr dekorasiyası sənətinin yaradıcılarından biri olan Rüstəm Mustafayevin 1920- 30-cu illərdə "Ölülər" (C.Məmmədquluzadə), "Üsyan" (D.Furmanov), "Dəmirçi Gavə" (Ş.Sami), "Sevil", "Od gəlini", "1905-ci ildə" (C.Cabbarlı), "Şeyx Sənan" (H.Cavid), "Dağılan tifaq" (Ə.Haqverdiyev), "Şah İsmayıl" (M.Maqomayev), "Arşm mal alan", "Leyli və Məcnun", "Koroğlu"(Ü.Hacıbəyov), "Aşıq Qərib" (Z.Hacıbəyov), "Sonalar gölü" (P.Çaykovski) və s. dram, opera və balet tamaşalarına verdiyi tərtibat bu sənətin inkişafında mühüm rol oynamışdır. Teatr rəssamlığı sahəsində fəaliyyət göstərən rəssamlardan İzzət Seyidovanın "Leyli və Məcnun" (Ü.Hacıbəyov), "Sevil" (F.Əmirov), Əyyub Fətəliyevin "Koroğlu" (Ü.Hacıbəyov), "İnsanın taleyi" (İ.İ.Dzerjinski), "Bahadır və Sona" (S.Ələsgərov) operalarına, Ənvər Almaszadənin "Gülşən" (S.Hacıbəyov), "Qaraca qız" (Ə.Abbasov) baletlərinə, Nüsrət Fətullayevin "Şərqin səhəri" (Ə.Məmmədxanlı), "Otello" (U.Şekspir), "Vaqif' (S.Vurğun), "Mahnı dağlarda qaldı" (İ.Əfəndiyev), İ.Axundovun "Solğun çiçəklər" (C.Cabbarh), "Şeyx Sənan" (H.Cavid), S.Şərifzadənin "Cavanşir" (M.Hüseyn), "Kəndçi qızı" (M.İbrahimov) və s. dram tamaşalarına verdikləri bədii tərtibatlar xüsusilə diqqəti cəlb edir. 60-cı illərdən başlayaraq səhnə tərtibatı sahəsində yenilik meyilləri güclənmiş, rəssamlar şərtiliyə, lakonik və rəmzi təsvir vasitələrinə xüsusi əhəmiyyət vermişlər. Bu sahədə ilk uğurlu addım atan T.Salahov "Antoni və Kleopatra", "Hamlet" (U.Şekspir), "Aydın" (C.Cabbarlı) pyeslərinin, xüsusilə "Koroğlu" operasının (Ə.Fətəliyevlə birgə) tamaşasına verdiyi bədii tərtibatda aydın konstruksiyalı, əzəmətli dekorlar yaratmışdır. M.Abdullayev "Leyli və Məcnun", "Koroğlu" (Ü.Hacıbəyov) operalarının və "Çitra" (Niyazi) baletinin tərtibatmı şux və əlvan boyalarla həll etmişdir. T.Nərimanbəyovun "Qobustan kölgələri" (F.Qarayev), "Yeddi gözəl" (Q.Qarayev), "Nəsimi dastam", "1001 gecə" (F.Əmirov) baletlərinin tamaşalarma verdiyi tərtibat romantik üslub tərzi ilə fərqlənir. Teatr- dekorasiya sənətinin inkişafında Bədurə Əfqanlı, Həsən Mustafayev, Sergey Mitrofanoviç Yefimenko, Yuri Alekseyeviç Toropov, Elçin Aslanov, Bəhram Əfəndiyev, A.Seyidov, Solmaz Haqverdiyeva, Faiq Əhmədov, Qüdrət Məmmədov, Fuad Xəlilov, Fuad Qafarov və başqa rəssamların, kino sahəsində Cəbrayıl Əzimov, Elbəy Rzaquliyev, Kamil Nəcəfzadə, Nadir Zeynalov, Fikrət Bağırov, Rafız İsmayılov, Mais Ağabəyov və başqalarının mühüm xidmətləri olmuşdur. Elçin Məmmədov, Nazim Bəykişiyev Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|