MergedFile
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5.2.2. İşin hissələrə bölünməsi
- Şəkil 5.2. Elmi işin strukturuna təsir edən amillər.
- Cədvəl 5.1. İşin strukturunun təsviri forması
Yazma metodikası 93 ə ksini tapmaları vacibdir. Siyahının tərtib olunmasında dövlət standartına riayət etmək lazımdır. İş in əsas məzmununu anlamaq üçün elə də vacib rol oynamayan, amma dəlillərin isbatı üçün önəmli olan məlumatlar elmi işin sonuna əlavələr şə klində daxil edilir. Formasına görə onlar mətn, qrafika, cədvəl və kart şə klində ola bilərlər. Əsas hissə ilə əlavədə olan məlumatlar arasında əlaqə “Bax” sözü ilə yaradılır (məsələn: Bax: Əlavə 1). Elmi işin həcmini qiymətləndirdikdə əlavələrin səhifələrinin sayı hesaba alınmır. İşin sonunda çoxlu sayda əlavə yerləşdirildikdə onların siyahısını da ümumi mündəricata daxil emək və ya da onlar üçün ayrıca mündəricatın tərtibi məqsədəuyğundur. Çox vaxt əsas mətndə tez–tez təkrarlanmanın qarşısını almaq üçün ixtisarlardan istifadə edilir. Buna görə də, işin sonunda bu ixtisarların izahatını vermək tələb olunur. İxtisarlar ayrıca vərəqdə əlifba sırası ilə düzülür və orada onların geniş izahı yer alır. İxtisarların tətbiqi zamanı onun məqsədyönlü olmasına fikir vermək lazımdır. Hər yetən sözü ixtisar kimi göstərmək olmaz. Məsələn, “Maşın” sözünü “M” həfi kimi ixtisar etmək işin stilistikasına xələl gətirir. Bəzi beynəlxalq ölçü vahidlərinin mətndə qısaldılmış şəkildə göstərilməsi də mütləq onun ixtisarlar siya- hısında izahlı verilməsini tələb edir. Çünki, heç də bütün beynəlxalq ölçü vahidəri hamıya məlum deyil. 5.2.2. İşin hissələrə bölünməsi İş in strukturu onun ayrı–ayrı hissələrinin formal təsvirindən asılıdır. Yuxarıda qeyd edilən struktur təşkilediciləri işin məzmunundan asılı olaraq müxtəlif dərinliyə qədər hissələrə bölünə bilərlər. İşin hissələrə bölünməsi oxucuya müəllifin ideyalar ardıcıllığı, onların həyata keçirilməsi, eyni zamanda işin əsas xəttini, ayrı-ayrı hissələri arasındakı münasibətləri və müəllifin bu bölmələrə ayırdığı diqqəti göstərir. Bu baxımdan fəsillərin və alt fəsillərin kifayət dəqiqliklə və məntiqi bölünməsini planlamaq üçün onlar arasında olan məntiqi asılılıqlar öncədən analiz edilməlidirlər. Burada aşağıdakı aspektlər fərqləndirilir: Üst, eyni və ya aşağı təbəqəyə aid olmaq; Bir–birinin əksinə olmaq; Yazma metodikası 94 Səbəb–nəticə münasibəti; Məqsəd–vasitə münasibəti; Hissə–tam münasibəti; Əvvəlki və ya sonrakı münasibət. Elmi mövzunun aspektləri arasında belə bir münasibətin olması əlyaz- manın uyğun hissəsində öz əksini tapmalıdır. Tələbə yalnız intensiv ə dəbiyyat araşdırmasından və mövzu üzrə müəyyən kompetensiya əldə etdikdən sonra ilkin strukturu və mündəricatı hazırlaya bilər. İş in ilkin strukturunun hazırlanması və onun müəyyən məntiqlə düzülməsi təkcə oxucu üçün bir köməkçi vasitə deyil, eyni zamanda o müəllifin özü üçün də vacib alət sayılır. İlkin formada hazırlanmış bölmə siyahısı ilk baxışdan işin yerinə yetirilmə planı kimi də interpretasiya edilə bilər. Ona görə də, tələbə mövzunu seçdikdən və analiz etdikdən sonra işin ilkin strukturunu işləməli və mündəricat tərtib olunmalıdır. İş in məntiqi strukturunun tərtibində tədqiqat problemi və onun çözülməsinə təsir edən amillər nəzərə alınmalıdır. Şəkil 5.2–dən göründüyü kimi, burada problemin özünün struktur təşkilediciləri əhəmiyyətli rol oynaır. Birinci halda bütün prosedurlar bir problem ətrafında cərəyan etsə də, ikinci və üçüncü hallarda öncə ayrı–ayrı problemlər ayrılıqda həll olunur və sonda onların nəticələri qoyulmuş məqsədə uyğun olaraq ümumiləşdirilir. Bir çox hallarda mövzunun işlənməsi zamanı hər hansı iş ardıcıllığına riayət olunması yoxlanmalıdır. Adətən 3 hal mövcuddur. Ən az yayılmış sərbəst həll ardıcıllığıdır. Burada müəllif işin bir neçə hissəsini paralel işləyə bilər. Məntiqi məcburi ardıcıllıq tələb edən işlərdə işin strukturu ə vvəlcədən müəyyən qədər təyin edilir. Burada tədqiqatçı problemin həll yolunun tələb etdiyi ardıcıllıqdan kənara çıxa bilməz. Məsələn, “Keyfiyyətlə bağlı xərclərin qeyd olunması, planlanması və nəzarəti” mövzusundan göründüyü kimi tədqiqatçı öncə məlumatları toplamalı, planlamalı və sonda nəzarəti araşdırmalıdır. Üçüncü halda tədqiqat zamanı işləmə ardıcıllığının seçilməsi qeyri–sərbəstdir. İlkin olaraq vacib problem və onun hissəsi işlənir, sonra digərləri. Yazma metodikası 95 Şəkil 5.2. Elmi işin strukturuna təsir edən amillər. Elmi iş ya deduktiv, ya da induktiv metodla araşdırılır. Adətən ümumidən xüsusiyə doğru hərəkət edən metod (deduktiv) geniş yayılıb. Bəzi hallarda isə xüsusi halın ümumiləşdirilməsinə ehtiyac yaranır, yəni induktiv metod tətbiq edilir. Bu metdolar haqqında Fəsil 2–də ətraflı izahat verilir. Yazma metodikası 96 Cədvəl 5.1. İşin strukturunun təsviri forması GİRİŞ I FƏSİL: ELMİ İŞİN YERİNƏ YETİRİLMƏ PROSESİ…………….. 1.1.İşin planlanması………………………………………………... 1.1.1. Mövzunun seçilməsi……………………………………. 1.1.2. Vaxt bölgüsü……………………………………………. …… II FƏSİL: HAZIRLIQ İŞLƏRİ………………………………………... 2.1. İş yeri………………………………………………………….. 2.1.1. Kitabxana………………………………………………. 2.1.2. Laboratoriya……………………………………………. 2.1.3. Ev………………………………………………………. 2.2. İş vasitələri…………………………………………………….. …….. III FƏSİL: MATERİALIN TOPLANMASI………………………….... 3.1. Ədəbiyyat mənbələrinin axtarışı…………………………………. 3.2. Əldə olunan mənbələrin qiymətləndirilməsi …………………… …… NƏTİCƏ İ STİFADƏ EDİLMİŞ ƏDƏBİYYAT Ə LAVƏLƏR Bölmələrin formal təsvirində beynəlxalq aləmdə ən geniş yayılmış, alt- alta xətt boyunca və ya pilləli düzülmüş quruluşdan istifadə edilir. Xətt boyunca düzülüşdə bütün fəsil və alt-fəsil başlıqları solda şaquli xətt boyunca qeyd edilirlər. Pillə quruluşunda isə alt fəsillər sürüşdürülmüş verilir və işin strukturunu vizual olaraq daha yaxşı təsvir etməyə şərait yaradır. Bu, cədvəl 5.1-də bir misalda göstərilmişdir (cədvəl 5.1). Buradan göründüyü kimi fəsillərin başlıqları böyük rum rəqəmləri ilə işarələnir. Hər fəsil yeni səhifədən başlayır. Fəsillər alt-fəsillərə bölünür və uyğun olaraq ərəb rəqəmləri ilə nömrələnirlər. İşin əsas hissəsinə aid olmayan bölmələrdə (nəticə, əlavələr, ədəbiyyatların siyahısı) nömrələnmə aparılmır. Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|