Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 9
Qazma və tamamlama işləri üzrə ətraf
mühitə təsirin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
9/38
Yekun variant
Bütün planktonlar üçün atqı şleyfi ilə qarşılıqlı təsir onun ətraf sulardan çəkilib
götürülməsindən asılıdır və bu proses təmin edəcək ki, ayrı-ayrı plankton orqanizmləri şleyfdə
bir neçə on saniyədən artıq qalmasın.
“Heydər Əliyev” adına qazma qurğusu üçün suyun götürülmə və axıdılma temperaturları
arasında fərqin az olmasına görə, atqının ölçülə bilən termik təsiri olmayacaq.
Soyuducu suyun atqısı “İstiqlal” qazma qurğusu üçün dəniz səthindən 12,5m aşağıda, Heydər
Əliyev adına qazma qurğusu üçün isə dəniz səthindən 10,9-12,9 m aşağıda həyata keçirilir.
Ona görə də, bentik onurğasızlar ilə qarşılıqlı təsirə girmək potensialına malik deyil.
Cədvəl 9.28-da Aşağı Reseptor Həssaslığını əks etdirən 2 qiymətinin təyin olunması
əsaslandırılır.
Cədvəl 9.28 Reseptorların həssaslığı (Bütün reseptorlar)
Parametr
İzahı
Qiymətləndi
rmə
Davamlılıq
Təsirə məruz qalma əhəmiyyətsiz səviyyədədir, çünki davamlılıq yüksək
dərəcədədir.
1
Mövcudluq
Nadir, unikal, yaxud nəsli kəsilmək təhlükəsi altında olan növlər əhəmiyyətli
dərəcədə mövcud deyil.
1
Cəmi
2
9.4.5.4 Təsirin əhəmiyyəti
Cədvəl 9.29-da Fəsil 3-də təsvir olunmuş təsirin dərəcəsi üzrə meyarlara əsasən soyuducu
suyun dənizə atqılarının suitilərə və balıqlara, zooplanktona və fitoplanktona təsiri xülasə
şəklində təqdim olunub: Təsirin qiymətləndirilməsi üzrə metodologiya.
Cədvəl 9.29 Təsirin əhəmiyyəti
Qiymətləndirmə göstərdi ki, soyuducu suyun yığımı və atqısı nəticəsində suitilərə, balıqlara,
zooplanktona və fitoplanktona cüzi mənfi təsirlər olacağı proqnozlaşdırılır. Faktiki olaraq, bu
təsirlər “İstiqlal” SDQQ ilə daha birbaşa əlaqəlidir; aşağı atqı temperaturları “Heydər Əliyev”
adına SDQQ-da daha az təsirlə nəticələnir. Ona görə də, mövcud nəzarət tədbirləri xaricində
heç bir əlavə təsirazaldıcı tədbirə zərurət olmadığı hesab edilir.
Hadisə
Hadisənin
miqyası
Reseptorun
həssaslığı
Təsirin əhəmiyyəti
SDQQ-nun soyuducu sularının dənizə
atqısı
Orta
(Suitilər və
balıqlar) Aşağı
Cüzi mənfi
(Zooplankton)
Aşağı
Cüzi mənfi
(Fitoplankton)
Aşağı
Cüzi mənfi
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 9
Qazma və tamamlama işləri üzrə ətraf
mühitə təsirin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
9/39
Yekun variant
9.4.6 Digər atqılar
Bunlar ballast suyu, təmizlənmiş fekal sular, məişət çirkab suları və drenaj sularından
ibarətdir.
9.4.6.1 Təsirlərin azaldılması
SDQQ-nun digər atqıları ilə əlaqədar mövcud nəzarət tədbirlərinə aşağıdakılar daxildir:
Ballast
suyu:
o
Ballast suyu – SDQQ-nun su yığımı qurğusu balıqların su ilə birlikdə
götürülməsinin qarşısını almaq üçün barmaqlıq torlar ilə təchiz olunacaq;
o
Ballastlaşdırma əməliyyatı ballast suyu üzrə mövcud idarəetmə planlarına
(buraya sahilyanı növlərin açıq dənizə gətirilməsinin qarşısının alınması (və
əksinə)) uyğun həyata keçirilir;
o
SDQQ-nun Ballast sistemi elə idarə ediləcək ki, Qazma işlərinin səmərə ilə
aparılması məqsədilə SDQQ-nun sabitliyini qoruyub saxlamaq üçün gündəlik
olaraq həyata keçirilən təmizlənməmiş dəniz suyu ilə ballastlama əməliyyatı; və
o
Yağ tərkibi 15 ppm-dən artıq olan təmizlənmiş yağlı suların dənizə atqısı
planlaşdırılmır.
Təmizlənmiş fekal sular:
o
Müntəzəm şərtlərdə fekal sular, MARPOL 73/78 Əlavə IV uyğun olaraq, SDQQ-
nun çirkab suların təmizlənməsi sistemində təmizlənəcək: Gəmilərin çirkab suları
ilə dənizi çirkləndirməsinin qarşısının alınması üzrə standartlar: Beş günlük OBT
– 50 mq/l-dən az, asılı bərk hissəciklər 50 mq/l-dən az (laboratoriyada) və ya
100mq/l (göyərtədə) və koliform bakteriyaları hər 100ml üzrə 250 ƏÇEG (ən çox
ehtimal olunan göstərici). Qalıq xlor praktiki mümkün olan qədəraşağı; və
o
Qeyri-müntəzəm şərtlərdə SDQQ-nun kanalizasiyanın təmizləmə sistemi işlək
vəziyyətdə olmadıqda, fekal sular AGT Regionunun hazırda mövcud olan
idarəetmə planlarına və prosedurlarına uyğun olaraq idarə olunacaq və tələb
olunduğu kimi ETNS-ə məruzə ediləcək.
Drenaj
suları:
o
Göyərtədəki drenaj və yuyuntu sularında parıltılı təbəqə müşahidə edilmədikdə,
onlar dənizə axıdıla bilər; və
o
Göyərtənin axıntı suları, o cümlədən qazma qurğusunun döşəməsindəki drenaj
xəttində toplanılan dağılmış SƏQM qazma məhlulu sisteminə geri vurulacaq,
yaxud texniki səbəblərdən bu mümkün olmadıqda, qüvvədə olan HPBS
tələblərinə uyğun durulaşdırılaraq dənizə axıdılacaq (dəniz səthindən >60sm).
Qazma məhlulu sisteminin maksimum xlorid konsentrasiyası qəbuledici suyun fon
konsentrasiyasından 4 dəfədən artıq olduqda, qazma şlamları və qazma
məhlulunun atqısı baş verməyəcək.
9.4.6.2 Hadisənin miqyası
Təsvir və qiymətləndirmə
Dənizə axıdılan digər atqılar aşağıdakılardan ibarətdir:
Ballast suyu – SDQQ-nun ballast fəaliyyətləri əsasən bunları əhatə edəcək:
o
Qazma qurğusunun qazma işləri aparılacaq yerə daşınması üçün
ballastlaşdırılması – yedəkləmə üçün minimum suya oturma konfiqurasiyası (əgər
gəmi işə cəlb edilməzdən əvvəl sahilə yaxın yerdə yan almış olarsa, müəyyən
qədər ballast suyunun sahilə yaxın zonada dənizə atılmasına imkan yaradacaq
dərəcədə);
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 9
Qazma və tamamlama işləri üzrə ətraf
mühitə təsirin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
9/40
Yekun variant
o
Sahəyə çatdıqda, suya oturmanın qazma konfiqurasiyasına uyğun artırılması
üçün ballast suyunun götürülməsi;
o
Qazma
əməliyyatları zamanı ballast suyunun arabir götürülməsi və atqısı; və
o
Qazma
işləri başa çatdıqda, demobilizasiya edilməzdən əvvəl ballast suyunun
boşaldılması.
Mövcud təsirazaldıcı tədbirləri nəzərə alsaq, suyun götürülməsinin və atqısının ətraf
mühitə cüzi təsir göstərəcəyi gözlənilir.
Təmizlənmiş fekal sular – “İstiqlal” və “Heydər Əliyev” adına qazma qurğuları üçün
müvafiq olaraq 120 və 130 PS (göyərtədəki heyətin sayı) və fekal suların
0,1m
3
/şəxs/gün norması ilə yaranmasının proqnozlaşdırılmasına əsasən, ŞD2
Layihəsinin qazma işləri ərzində bu qazma qurğularında təxminən 12-13m
3
/gün
həcmində fekal suların əmələ gəlməsi gözlənilir. Axın sürəti aşağı olduğuna görə, axıntı
suları atqı nöqtəsinin yaxınlığında sürətlə durulaşacaq. Bioloji təmizlənmə prosesindən
keçirilmiş fekal suların dənizə atqısı, o cümlədən nəzərdə tutulan təmizlənmə
səviyyəsində asılı bərk hissəciklərin ümumi miqdarı ətraf mühitə hər hansı təsir riski
yaratmır.
Məişət çirkab suları – Məişət çirkab suları bilavasitə dənizə atılacaq. Məişət çirkab
sularının (duşlardan, camaşırxanalardan və s.) tərkibində əsasən təmizləyici vasitələr
(sabunlar və yuyucu vasitələr) olacaq. Heç bir üzən bərk maddənin müşahidə
olunmadığını təsdiqləmək üçün atqı zamanı gündəlik vizual yoxlamalar aparılır.
Drenaj suları – Tərkibi:
o
Drenaj
suları, yuyuntu suları və qazma məhlulu sisteminə qaytarıla bilməyən
dağılmış
SƏQM məhlullar olan qazma qurğusunun döşəməsindəki
kanalizasiyadan tullantılar dənizə atılacaq baxın Bölmə 9.4.6.1);
o
Dağılma baş verərsə, göyərtənin əsas drenajı dağılmış maddələr, o cümlədən
ATMNƏQM, SƏQM , neft/dizel/sement və yağlı sular üçün təhlükəli maddələrin
drenaj çəninə yönləndiriləcək. Təhlükəli tullantı çəninin tərkibindəkilər utilizasiya
olunmaq üçün AGT Regionunun hazırda mövcud olan tullantıların idarəetmə
planlarına və prosedurlarına uyğun olaraq sahilə daşınacaq.
Heydər Əliyev adına SDQQ
o
Drenaj
sistemindən yığılan neft tullantısı tullantı neft çəninə göndəriləcək. Çənin
içindəkilər qazma qurğusunun sobasından istifadə etməklə yandırılacaq.
o
Anbar
suları yalnız neftli su separatoruna göndəriləcək. Tərkibindəki neft tərkibi
15 ppm-dən az olan təmizlənmiş anbar suları dənizə axıdılacaq; və
o
Qazma
sahəsində olan drenajlar qazma şlam sisteminə qoşulub. Tullantıların, o
cümlədən şlamların şlam sisteminə göndərmək mümkün olmadıqda, o q sıfır atqı
sentrifuqasına istiqamətləndiriləcək. Neft tərkibi 15 ppm-dən az olan
sentrifuqadan təmizlənmiş sular dənizə axıdılacaq. Ayrılmış çirkab lil utilizasiya
olunmaq üçün AGT Regionunun hazırda mövcud olan tullantıların idarəetmə
planlarına və prosedurlarına uyğun olaraq sahilə daşınacaq və ayrılmış neft
tullantı neft çəninə göndəriləcək;
Hadisənin miqyasının xülasəsi Cədvəl 9.30-da təqdim olunur.
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 9
Qazma və tamamlama işləri üzrə ətraf
mühitə təsirin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
9/41
Yekun variant
Cədvəl 9.30 Hadisənin miqyası
9.4.6.3 Reseptorun
həssaslığı
Bütün atqıların həcmi azdır, tərkibində toksik, yaxud dayanıqlı texnoloji kimyəvi maddələr
yoxdur və ətraf mühit, yaxud müəyyən edilmiş bioloji/ekoloji reseptorlar üçün heç bir təhlükə
törətmir.
Cədvəl 9.31-də Aşağı Reseptor Həssaslığını əks etdirən 2 qiymətinin təyin olunması
əsaslandırılır.
Cədvəl 9.31 Reseptorların həssaslığı (bütün reseptorlar)
Parametr
İzahı
Qiymətləndirmə
Davamlılıq
Təsirin olduqca aşağı səviyyəsi yüksək davamlılığa bərabərdir. 1
Mövcudluq
Əhəmiyyətli dərəcədə heç bir nadir, unikal, yaxud tükənmək təhlükəsi altında
olan növ mövcud deyil (yəni, bu cür növlərin hər hansı biri üçün təsirə məruz
qalma riski sıfıra yaxındır).
1
Cəmi
2
Hadisənin
parametri / Atqı
Ballast suyu
Təmizlənmiş
fekal sular
Məişət çirkab
suları
Drenaj suları
Miqyası
1 1 1 1
Tezlik
2 3 3 3
Davametmə
müddəti
1 3 3 3
İntensivlik
1 1 1 1
Hadisənin miqyası 5
8
8
8
Ballast suyu:
Təmizlənmiş fekal sular:
Məişət çirkab suları:
Drenaj suları:
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 9
Qazma və tamamlama işləri üzrə ətraf
mühitə təsirin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
9/42
Yekun variant
9.4.6.4 Təsirin əhəmiyyəti
Cədvəl 9.32-də Fəsil 3-də təsirlərin dərəcəsi üzrə təqdim olunmuş meyarlara əsasən, dənizə
digər atqıların suitilərə, balıqlara, zooplanktona, fitoplanktona və bentik onurğasızlara
təsirlərinin xülasəsi verilir: Təsirin qiymətləndirilməsi üzrə metodologiya
Cədvəl 9.32 Təsirin əhəmiyyəti
SDQQ-nun qazma, tamamlama və müdaxilə fəaliyyətləri zamanı fekal, məişət çirkab suları və
drenaj sularının atqıları və islanmış mətbəx tullantıları (müvafiq MARPOL 73/78 Əlavə V:
Gəmilərdən standart ölçülü hissəciklərin atılması ilə çirklənmənin qarşısının alınması) ilə
əlaqədar monitorinq və hesabat vermə tələblərinə aşağıdakılar daxildir:
Fekal sular:
o
SDQQ-nun çirkab suyu atqı çıxışından nümunələr götürülür və aylıq olaraq asılı
bərk hissəciklərin ümumi miqdarı, termotolerant koliform bakteriyaları və OBT
üzrə təhlil edilir;
o
Heç bir üzən bərk maddələrin müşahidə olunmadığını təsdiqləmək üçün atqı
zamanı gündəlik vizual yoxlamalar aparılır; və
o
SDQQ-nun çirkab suyundan götürülən nümunələrin nəticələri, qeydə alınan
gündəlik müşahidə göstəriciləri və gündəlik atılan təmizlənmiş fekal suların
təxmini həcmlərinin (0.1m
3
/nəfər/gün yaranma tezliyiindən asılı olaraq) xülasəsi
hər bir SDQQ üzrə illik olaraq ETSN-ə məruzə ediləcək.
Məişət çirkab suları, mətbəx suları və drenaj:
o
Heç bir üzən bərk maddələrin müşahidə olunmadığını təsdiqləmək üçün atqı
zamanı gündəlik vizual yoxlamalar aparılır; və
o
Hər bir SDQQ-dən məişət çirkab sularının və mətbəx tullantılarının gündəlik
təxmini həcmləri aylıq olaraq qeydə alınacaq və illik olaraq SDQQ tərəfindən
ETSN-ə nəruzə olunacaq. Hesablamalar 0.018m
3
/nəfər/gün (mətbəx tullantıları)
və 0.22m
3
/nəfər/gün yaranma tezliyinə (məişət çirkab suları) əsaslanır.
Bu tələblər hər SDQQ üzrə Ətraf Mühitin İdarə edilməsi Sisteminə (ƏMİES) daxil edilmişdir ki,
bu da bu ƏMSSTQ sənədinin Fəsil 14 Bölmə 14.5-də göstərilən AGT Regionu üzrə ƏMİES ilə
uyğunlaşdırılmışdır.
Hesab olunur ki, təsirlər mövcud nəzarət tədbirlərinin həyata keçirilməsi vasitəsilə praktiki
baxımdan mümkün və zəruri olduğu qədər minimuma endirilir və əlavə heç bir təsirazaldıcı
tədbir tələb olunmur.
Hadisə
Hadisənin
miqyası
Reseptorun həssaslığı
Təsirin əhəmiyyəti
Dənizə digər atqılar
Ballast suyu
Orta
(Bütün reseptorlar)
Aşağı
Cüzi mənfi
Dənizə digər atqılar
Təmizlənmiş fekal sular
Orta
(Bütün reseptorlar)
Aşağı
Cüzi mənfi
Dənizə digər atqılar
Məişət çirkab suları
Orta
(Bütün reseptorlar)
Aşağı
Cüzi mənfi
Dənizə digər atqılar
Drenaj suları
Orta
(Bütün reseptorlar)
Aşağı
Cüzi mənfi
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 9
Qazma və tamamlama işləri üzrə ətraf
mühitə təsirin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
9/43
Yekun variant
9.5 ŞD2 Layihəsinin qazma və tamamlama fəaliyyətlərinin ətraf mühitə
qalıq təsirlərinin xülasəsi
ŞD2 Layihəsinin qazma və tamamlama fəaliyyətləri ilə bağlı belə qənaətə gəlinmişdir ki,
mövcud nəzarət tədbirlərinin həyata keçirilməsi vasitəsilə təsirlər praktiki cəhətdən mümkün
qədər və lazım olduğu dərəcədə minimuma endirilir, əlavə təsirazaltma tədbiri tələb olunmur.
Cədvəl 9.33-də ŞD2 Layihəsinin qazma və tamamlama fəaliyyətləri ilə əlaqədar ətraf mühitə
qalıq təsirin xülasəsi verilmişdir.
Cədvəl 9.33 ŞD2 Layihəsinin qazma və tamamlama fəaliyyətləri üzrə ətraf mühitə
təsirlərinin xülasəsi
Hadisə / fəaliyyət
Miqyas
Həssaslıq
Ümumi qiymət
Dərəcə/
miqyas
Tezlik
Davame
tmə
müddəti
İntensivlik
Hadisənin
miqyası
Reseptorun
həssaslığı
Təsirin
əhəmiyyəti
Atmosfer
Səyyar qazma qurğusunun
enerji generatorlarından
əmələ gələn emissiyalar
1 3 3 1
1
Orta
İnsan:
Aşağı
Cüzi mənfi
1
1
Bioloji/
Ekoloji: Az
1
SDQQ-nun məşəl
fəaliyyətindən əmələ gələn
emissiyalar (quyunun sınağı,
təmizlənməsi və məşəldə
yandırma müdaxiləsi)
1 3 1 1
1
Orta
İnsan:
Aşağı
Cüzi mənfi
1
1
Bioloji/
Ekoloji: Az
1
Köməkçi gəmilərin
mühərriklərindən emissiyalar
1 3 3 1
1
Orta
İnsan:
Aşağı
Cüzi mənfi
1
1
Bioloji/
Ekoloji: Az
1
D
əniz mühiti
Qazma işlərindən və
gəmilərin hərəkətindən əmələ
gələn sualtı səs-küy
1 3 3 1
1
Orta
Aşağı Cüzi
mənfi
1
Qazma işləri ilə bağlı atqılar 1
2
3
1
1
Orta
Aşağı Cüzi
mənfi
1
Dəniz dibinə sement atqıları 1
3
1
2
1
Orta
Aşağı Cüzi
mənfi
1
Sement qurğusunun
yuyulması nəticəsində atqılar
1 2 1 2
1
Orta
Aşağı Cüzi
mənfi
1
AƏP-nin sınaq işləri ilə bağlı
dənizə atqılar
1 3 3 1
1
Orta
Aşağı Cüzi
mənfi
1
SDQQ-nun soyuducu
sularının dənizə atqısı
1 3 3 1
1
Orta
Aşağı Cüzi
mənfi
1
Gəmi və qazma qurğusunun
ballast suyunun atqısı
1 2 1 1
1
Orta
Aşağı Cüzi
mənfi
1
Gəmi və qazma qurğusunun
təmizlənmiş fekal sularının
atqısı
1 3 3 1
1
Orta
Aşağı Cüzi
mənfi
1
Gəmi və qazma qurğusunun
məişət çirkab sularının atqısı
1 3 3 1
1
Orta
Aşağı Cüzi
mənfi
1
Gəmi və qazma qurğusunun
drenaj sularının atqısı
1 3 3 1
1
Orta
Aşağı Cüzi
mənfi
1
Dostları ilə paylaş: |