KAYNAK B L M , Burhan Oğuz, Oerlikon Yayını, 1988, Sayı 3
20
ÖZLÜ TELLER N ERG MES
Elektrik akımının dekapan tarafından iletilmediği kabul edilir (gerçekte dekapan az
miktarda iletkendir) şöyle ki bir metre özlü telin ağırlığı (p) gram ise eşdeğer dolu telin (d) çapı
aşağıdaki formülden hesaplanır:
Bir boş, yani içine dekapan tozu konmamış bir kıvrık telin ergime hızı ölçüldüğünde
formül tahkik edilmiş olur.
Gerçekten özlü telin ergime hızı, (d) nin değerinden başka parametrelere bağlıdır. Bu
parametreler:
-
Temas tübü dışındaki telin (l) serbest uzunluğu
-
Kaynak akımının (i) işareti
-
Arkın gerilimi, veya daha doğru olarak, arkın gerilimi + telin serbest uç kısmında ihmal
edilemeyecek gerilim düşmesi. (d), (i) ve (l) i belli değerleri için ergime hızı, kaynak gerilimi
azaldıkça artar.
KAYNAK B L M , Burhan Oğuz, Oerlikon Yayını, 1988, Sayı 3
21
Örnek olarak şek.20’de (i) nin fonksiyonu olarak boş ve φ2,4 mm dolu telin CO
2
altında
ergime hızları kıyaslanmıştır. Her üç tel için l=25 mm seçilmiştir. A ve C eğrilerinin
kıyaslanmasında aynı bir akım şiddeti için ergime hızının dekapansız hale göre dekapanla daha
yüksek olduğu görülür ki bu da, dekapanın ergimesinin herhangi bir maliyetinin olmadığını ifade
eder.
Kesit farkları (2,01 e karşın 1,90 mm
2
dikkate alınarak bile dolu φ1,6 mm’lik tel, boş
kıvrık telden biraz daha hızlı ergimektedir. Bu olgu, (l) uzunluğunda serbest kısımda her iki tel
tipi üzerinde Joule etkisi (J
2
RT) farkın bağlanır. Gerçekten dolu tel, kıvrık tele göre, daha az bir
özgül rezistans arz eder.
GAZ ALTINDA ÖZLÜ TELLE KAYNAK
B RLEŞ T RME YER N N HAZIRLANMASI
Üfleç dışında serbest uzunluğun dolu tele göre özlü telde daha fazla olması, daha kapalı
kaynak ağızlarına imkan vermektedir. Bahis konusu yöntemle elde edilen çok yüksek nüfuziyet
(penetrasyon), bunun dışında kaynak ağızsız kısımların yüksekliğini artırmak ve ağız aralığını
iyice azaltmak olanağını sağlar. Bu mülahazaların her üçü, birleşme yerine terk edilecek metal
miktarını azaltma yönünde birleşirler bu, elle tutulur bir tel ekonomisi demektir. Uç uca
kaynaklarda, elle örtülü elektrot kaynağına göre kazanç, %58 mertebesindedir.
KAYNAK B L M , Burhan Oğuz, Oerlikon Yayını, 1988, Sayı 3
22
Birleştirme yerlerinin hazırlanmasında çoğunlukla kullanılan ağız tipleri, şek. 21’dekilerdir.
Orta ve büyük kalınlıklarda parçaların kaynağında tersten paso çekmeden kaçınmak için destek
kullanılmasına dikkat edilecektir. Otomatik kaynakta ağızlar, elle kaynağa göre, çok daha büyük
hassasiyetle hazırlanacaktır.
ÇALIŞMA ŞEKL
Akım menbaının sabit gerilimli olması halinde MIG-MAG kaynakları uygulamasıyla CO
2
altında özlü tel uygulaması genelde aynıdır. Özellikle kaynak akım şiddetinin ayarı, tel hızının
kumanda kadranından yapılmaktadır.
Kaynakçı için yöntemin özelliği, telin serbest uzunluğundadır; bu uzunluk ortalama 25 mm
olup 50 mm’ye varabilir. Her ne kadar metal transferi yağmur şeklinde ise de ark çok kısa
tutulur, saç kalınlığının 10 mm’yi geçmesi halinde telin ucun üst yüzeyin altında bulunabilir
(şek. 22). Ayrıntılara sonda girilecektir.
Çok çeşitli özlü tel imal edilmesi nedeniyle bir kesin ayar tablosu saptanamaz. Aşağıda
örnek olarak genel değerler ve bazı önemli tel çeşitleri için gerekli parametreler verilecektir.
KAYNAK B L M , Burhan Oğuz, Oerlikon Yayını, 1988, Sayı 3
23
Genelllikle bu kaynak parametrelerinin seçiminde, çok alçak ve çok yüksek akım
ş
iddetlerinde, transfer sırasında damlaların patlaması sonucunda püskürtmelerin önemli olduğu
dikkate alınacaktır.
CO
2
gaz sarfiyatı 8 ile 16 lt/dk arasındadır.
Ayarların doğru yapılması halinde düzgün görünüşlü ve orta derecede bombeli dikişler
elde edilir. Bu takdirde püskürtmeler az ve ince olur. Cüruf sıkı ve kaldırılması kolaydır şöyle ki
birkaç pasoda kaynak yapıldığında ara fırçalamalara gerek göstermez.
Yöntem, iyi bir radyografik kalitede tok kaynaklar sağlar. Yüksek akım şiddeti yoğunluğu
nedeniyle yapışma ve çatlama ihtimalleri yok gibidir.
Nüfuziyet fazla olup özlü tel, iç açı kaynağında çok kullanılır (Şek 22’ye bkz). Örtülü
elekrodla kaynağa nazaran sağlanan ekonomi %40’a varır. Bu ekonomi, aynı bir (a) boğazı için
(şek 23.) her iki telle terk edilen V
1
ve V
2
metal hacim farkından doğar.
KAYNAK B L M , Burhan Oğuz, Oerlikon Yayını, 1988, Sayı 3
24
Kaynak santimetresi başına kullanılan büyük enerjiler, bazı çeliklerin ön ısıtılmasından
bağışık tutulmasını sağlayabilir; o ise ki bu çelikler MIG kaynağında, çatlaklardan kaçınmak için
mutlaka ön ısıtmaya tabi tutulurlar.
çinde yeterince oksitten temizleyici element (Mn %1,5 ve Si %1) bulunan tel kullanmak
koşuluyla yüzeyi tufallı veya paslı saçları kaynak etmek mümkün olmaktadır.
Yukarda bazı genel (ortalama) değerler verilmiştir.
KAYNAK POZ SYONU
Kaynak banyosunun önemli hacimde olması ve cürufun akıcılığı nedeniyle, yatay
pozisyonda veya 10
o
’yi geçmeyen bir meyille kaynak etmekte fayda vardır. Yatay iç açı
kaynağında tel, aynı nedenlerle, dik saçla 30
o
açıda bir düzlem içinde tutulurlar.
Dostları ilə paylaş: |