Microsoft Word A. Guler dissertasiya doc
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
21 ehtimal olunur ki, nemətin verdiyi fayda bütün fərdlər üçün eynidir və onun bazar qiyməti ilə ifadə edilir. Bu zaman kapitalın utilitarist nəzəriyyəsi, əslində, dəyər nəzəriyyəsinin içərisində «əriyir» və iqtisadi nəzəriyyədə müstəqil mənasını itirir. Natural-maddi yanaşma kapitalla onun yaratdığı nemətlərin yekcins olmasına dair ehtimala əsaslanır. Belə bir hal nəzərdən keçirilir: kapital hər biri müstəqil nemət mənbəyi olan müəyyən miqdarda eyni vahidlərdən (məsələn, dəzgahlardan) ibarətdir, bundan başqa, yalnız bir növ nemət (məsələn, tavalar) istehsal olunur. Bu zaman kapitalın həcmi kapital vahidlərinin miqdarı ilə, nemətlər axını isə istehsal edilmiş məmulatın məcmu miqdarı ilə ölçülür. Kapitalın tərifinin verilməsinə bu yanaşmanın iki çatışmazlığı vardır. Birincisi, tətbiq edilən kapital vasitələrinin və istehsal olunan nemətlərin yeganə növlü olması haqqında ehtimal tamamilə qeyri-realdır. kincisi, kapitalın və nemətin ölçülməsi üçün müxtəlif vahidlərdən istifadə edilməsi kapitalın məhsuldarlığının qiymətləndirilməsini qeyri-mümkün edir. Əgər kapital və onun yaratdığı nemətlər axını üçün vahid natura göstəricisini müəyyənləşdirmək mümkün olsaydı, hər iki çatışmazlıq aradan qaldırılardı. Bu problem aşağıda kapitalın tərifinin verilməsinə natura-zaman yanaşması çərçivəsində həll ediləcəkdir. Kapitalın tərifinin verilməsinə natura-zaman yanaşmasından insanın daxili kapitalının qiymətləndirilməsi üçün istifadə edilir. Bu yanaşma belə bir ehtimala ə saslanır ki, insanın ali yaradıcılıq fəaliyyəti mütləq nemətdir. Mütləq nemətin dəyəri insanın yaradıcılıqla məşğul olduğu müddətin uzunluğu kimi zaman vahidləri ilə ölçülə bilər. nsanın kreativ kapitalı ona ali fəaliyyəti həyata keçirmək imkanı verən şəxsi keyfiyyətlərinin məcmusudur. Kreativ kapital nemətlər axınının − ali fəaliyyətlə keçən dövrlərin mənbəyidir. Beləliklə, kreativ kapital və onun yaratdığı nemətlər axını eyni vahidlərlə − zaman vahidləri ilə ölçülür. Kreativ kapitalın potensial və istifadə olunan həcmlərini fərqləndirirlər. Kreativ kapitalın potensial həcmi və ya yaradıcılıq hüdudu müəyyən vaxt (məsələn, bir gün) ərzində yaradıcılıq fəaliyyətinin ən əlverişli kənar şəraitdə
22 maksimum mümkün olan müddətinə bərabərdir. Kreativ kapitalın potensial həcmi yalnız fərdin şəxsi keyfiyyətlərindən asılıdır və onun həyat fəaliyyəti şəraitindən asılı deyildir. Kreativ kapitalın istifadə olunan həcmi fərdin real həyat fəaliyyəti şə raitində müəyyən sabit dövr ərzində yaradıcılıq fəaliyyətinin faktiki müddətinə bərabərdir. Kreativ kapitalın istifadə olunan həcmi onun potensial həcmindən kiçikdir ki, bu da kənar amillərin əlverişsiz təsiri ilə bağlıdır. Bu amillərin ən mühümləri aşağıdakılardır: • maddi nemətlərin çatışmazlığı və pul gəlirinin azlığı; • ailədə, işdə və i.a. ahəngdar olmayan sosial qarşılıqlı əlaqələr; • sosial infrastrukturların − ictimai təhlükəsizlik sisteminin, mənzil- kommunal sahəsinin, nəqliyyatın və i.a. inkişaf etməməsi; • cəmiyyətdə mənfi sosial-siyasi mühitin mövcudluğu. Pul gəliri istifadə olunan kreativ kapitalın həcminə təsir göstərən ən mühüm amildir. Ona görə də çox vaxt bu amili yeganə amil kimi nəzərdən keçirir və istifadə olunan kreativ kapitalı pul gəlirinin artan funksiyası kimi təfsir edirlər. Gəlirin sonsuzluğa meyl etdiyi şəraitdə istifadə olunan kreativ kapital fərdin yaradıcılıq hüduduna meyl edir və gəlir hüdud qiyməti deyilən müəyyən qiymətə bərabər olduqda fərdin yaradıcılıq hüduduna çatır. Kreativ kapitaldan istifadənin
istifadə edilmiş kreativ kapital həcminin fərdin yaradıcılıq hüdudunun kəmiyyətinə olan nisbətinə bərabərdir. Gəlir artdıqca səmərəlik də artır və gəlirin hüdud qiymətində yüz faizə çatır. Kreativ kapital konsepsiyası Q. Bekkerin insan kapitalı konsepsiyasından aşağıdakı aspektlərdə fərqlənir: • ölçü vahidləri. nsan kapitalı dəyər vahidləri ilə, kreativ kapital isə zaman
vahidləri ilə ölçülür; • kapitalın yaradılması. nsan kapitalı təhsilə, sağlamlığa və s. investisiyalar qoyulması nəticəsində, kreativ kapital isə fərdin yaradıcılıq fəaliyyəti prosesində yaradılır; • gəlirin rolu. Pul gəliri insan kapitalının fəaliyyətinin məqsədidir. Eyni zamanda, gəlir kreativ kapitalın fəaliyyətinin zəruri şərti və ya vasitəsidir; 23 • zamanla dəyişmə. Elm və texnika inkişaf etdikcə insanın təhsili köhnəlir, ona görə də bərpa olunmasını tələb edir. Başqa sözlə, insan kapitalı köhnəlməyə və ya amortizasiyaya məruz qalır. nsanın yaradıcılıq qabiliyyəti, əksinə, ali fəaliyyət prosesində inkişaf edir, yəni kreativ kapital öz-özünə artma xassəsinə malikdir. Sosial kreativ kapital və ya şəxslərarası kapital fərdin digər fərdlərlə saxladığı, onun istifadə etdiyi kreativ kapitalın həcminə təsir göstərən şəxslərarası ə laqələri sistemidir. Əgər şəxslərarası əlaqənin itməsi istifadə edilən kreativ kapitalın həcminin azalmasına səbəb olursa, həmin əlaqə kreativ əlaqə adlanır. Ə laqənin kreativliyi həmin əlaqənin itməsi nəticəsində fərdin istifadə etdiyi kreativ kapitalın həcminin azalması kəmiyyətinə bərabərdir. Kreativ əlaqənin yaranması şə rti iki fərddən hər birinin digər fərdin şəxsiyyəti haqqında müəyyən bilik əldə etməsidir. Əlaqənin kreativliyi adətən bu spesifik biliyin həcmi ilə sıx bağlıdır. Kreativ əlaqəyə misal kimi dostluğu və sevgini göstərmək olar.
Şə
fərdin bütün kreativ əlaqələrini eyni vaxtda itirməsi nəticəsində onun istifadə etdiyi kreativ kapitalın azalması kəmiyyətinə bərabərdir. Bu xəyali hadisədən sonra fərdin saxladığı kreativ kapitalın həcmi
həcminə bərabərdir. Beləliklə, fərdin kreativ kapitalı şə xslərarası kapital ilə muxtar kreativ kapitalın cəminə bərabərdir. Kreativ kapitalın bağlılıq dərəcəsi kreativ kapitalın ümumi həcmində şəxslərarası kapitalın xüsusi çəkisinə bərabərdir. Kreativ kapitalın muxtarlıq dərəcəsi kreativ kapitalın ümumi həcmində muxtar kreativ kapitalın xüsusi çəkisinə bərabərdir. Kreativ kapitalın bağlılıq dərəcəsi ilə muxtarlıq dərəcəsinin cəmi vahidə bərabərdir. Cədvəl 2
Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|