Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti
Konsolidasiya Edilmiş Maliyyə Hesabatları üzrə Qeydlər
(Xüsusi qeyd edilmiş hallar istisna olmaqla məbləğlər milyon Azərbaycan Manatı ilə ifadə edilir)
(7)
1 Qrup
və onun əməliyyatları
Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti (“ARDNŞ”) 13 sentyabr 1992-ci il tarixli Prezident Fərmanı ilə
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə əsasən yaradılmış və Azərbaycan Respublikasında
fəaliyyət
göstərir. ARDNŞ hasilat, nəql və emal əməliyyatları ilə məşğul olur. ARDNŞ-nin əsas fəaliyyəti neft, qaz və
qaz kondensatlarının hasilatı, emalı və nəqli, eləcə də neftin, qazın və neft və qaz məhsullarının satışından
ibarətdir. ARDNŞ 100 faiz Azərbaycan Respublikasının dövlətinə (“Dövlət”) məxsusdur.
ARDNŞ-nin hüquqi ünvanı: Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri, AZ 1000, Neftçilər prospekti 73.
Törəmə müəssisələr haqqında məlumat
Qrupun konsolidasiya edilmiş maliyyə hesabatlarına aşağıdakı mühüm törəmə müəssisələr daxildir:
Təsis edildiyi ölkə
Kapitalda pay, %
Adı
Əsas fəaliyyəti 2013
2012
SOCAR Turkey Enerji A.Ş. Emal
Türkiyə 100%
100%
Azerbaijan (ACG) Ltd
Neft istehsalı Kayman
adaları 100%
100%
Azerbaijan (Shah Dəniz) Ltd
Qaz istehsalı
Kayman adaları 100%
100%
Caspian Drilling Company (CDC)
Qazma əməliyyatları Azərbaycan 92.4%
92.4%
SOCAR Energy Georgia LLC
Satış və paylama
Gürcüstan
51%
51%
SOCAR Overseas LLC
Satış və paylama
BƏƏ 100%
100%
SOCAR Trading Holding
Satış və paylama
Malta
100%
100%
Azerbaijan (BTC) Ltd
Satış və paylama
Kayman adaları 100%
100%
Cooperative Menkent U.A.
Satış və paylama
Hollandiya
99.9%
99.9%
SOCAR Energy Holdings AG
Satış və paylama
İsveçrə 100%
100%
SOCAR Energy Ukraine
Satış və paylama
Ukrayna
100%
100%
Azerbaijan (SCP) LTD
Satış və paylama
Kayman adaları 100%
100%
2 Maliyyə hesabatlarının hazırlanmasının əsası və mühüm mühasibat uçotu prinsipləri
Maliyyə hesabatlarının hazırlanmasının əsasları. ARDNŞ-nin, onun törəmə, asılı və birgə müəssisələrinin
(birlikdə “Qrup” adlandırılır) konsolidasiya edilmiş hazırkı maliyyə hesabatları Beynəlxalq Mühasibat Uçotu
Standartları Komitəsi (“BMUSK”) tərəfindən dərc edilmiş Beynəlxalq Maliyyə Hesabatları Standartlarına
(“BMHS”) uyğun hazırlanmışdır. Hazırkı konsolidasiya edilmiş maliyyə hesabatlarının hazırlanmasında
istifadə edilən mühüm mühasibat uçotu prinsipləri aşağıda göstərilir. Bu mühasibat uçotu prinsipləri təqdim
edilən bütün dövrlərə müvafiq olaraq tətbiq edilmişdir.
Konsolidasiya üçün əsas. Konsolidasiya edilmiş maliyyə hesabatları Qrupun və törəmə müəssisələrin
31 dekabr 2013-cü il tarixinə olan maliyyə hesabatlarından təşkil olunmuşdur.
Törəmə müəssisələr Qrupun nəzarət etmək imkanı olduğu bütün müəssisələrdir. Nəzarət bu halda yaranır ki,
Qrup investisiya obyektində iştirakıyla bağlı riskə məruz qalsın və ya dəyişən
gəlir əldə etmək hüququna
malik olsun və investisiya obyekti üzrə nəzarət hüququ vasitəsilə həmin gəlirlərə təsir etmək imkanına malik
olsun. Xüsusilə, Qrup investisiya obyektinə yalnız və yalnız bu halda nəzarət edir ki, Qrup:
İnvestisiya obyekti üzrə nəzarət hüququna malik olsun (yəni mövcud olan səsvermə hüquqları hazırda
investisiya obyektinin müvafiq fəaliyyətini idarə etmək imkanını versin);
İnvestisiya obyektində iştirakla bağlı risk və ya dəyişən gəlirlər əldə etmək hüququna malik olsun, və
Gəlirlərə təsir göstərmək üçün investisiya obyekti üzrə nəzarəti istifadə etmək imkanına malik olsun.
Qrup səs çoxluğundan az paya və ya investisiya obyektində analoji hüquqlara sahib olanda Qrup investisiya
obyekti üzrə nəzarət hüququnun olub-olmadığını qiymətləndirərkən bütün müvafiq fakt və şəraitləri, o
cümlədən aşağıdakıları, nəzərdən keçirir:
İnvestisiya obyektində digər səsvermə hüquqlarının sahibləri ilə müqavilə razılaşması;
Digər müqavilə razılaşmalarından irəli gələn hüquqlar;
Qrupun səsvermə hüquqları və potensial səs hüquqları.
Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti
Konsolidasiya Edilmiş Maliyyə Hesabatları üzrə Qeydlər (davamı)
(Xüsusi qeyd edilmiş hallar istisna olmaqla, məbləğlər milyon Azərbaycan Manatı ilə ifadə edilir)
(8)
2 Maliyyə hesabatlarının hazırlanmasının əsası və mühüm mühasibat uçotu prinsipləri (davamı)
Konsolidasiya üçün əsas (davamı). Qrup investisiya obyekti üzrə nəzarət hüququnun olub-olmadığını bu
halda yenidən qiymətləndirir ki, fakt və şəraitlər üç nəzarət elementindən bir və ya bir neçəsində dəyişiklik
əlamətinin olduğunu göstərsin. Törəmə müəssisənin konsolidasiyası Qrup törəmə müəssisə üzərində
nəzarət əldə edəndə başlayır və Qrup törəmə müəssisə üzrə nəzarəti itirəndə başa çatır.
Şirkətdaxili əməliyyatlar, qalıqlar və Qrup şirkətləri arasındakı əməliyyatlar üzrə realizasiya olunmamış
gəlirlər konsolidasiya edilmiş maliyyə hesabatlarından silinir. Həmçinin, realizasiya olunmamış zərərlər
konsolidasiya edilmiş maliyyə hesabatlarından çıxarılır, lakin, köçürülmüş aktivin dəyərsizləşmə göstəricisi
kimi nəzərə alınır. Lazım olduqda, törəmə müəssisələrin uçot siyasəti Qrup tərəfindən qəbul edilmiş
qaydalara uyğun olmaq üçün dəyişdirilir.
Törəmə müəssisənin cəmi ümumi gəlirləri kəsr qalıq yaratdığı halda belə qeyri nəzarət payına aid edilir.
Müəssisələrin birləşməsi. Müəssisələrin birləşməsi alış metodu üzrə uçota alınır. Alışın dəyəri alış
tarixindəki ədalətli dəyərlə ölçülən köçürülmüş ödəniş məbləği və satın alınan müəssisədə qeyri-nəzarət payı
məbləğinin məcmusu şəklində ölçülür. Hər bir müəssisə birləşməsi üçün alıcı müəssisə satın alınan
müəssisədə qeyri-nəzarət payını ya ədalətli dəyərlə, ya da satın alınan müəssisənin xalis müəyyən edilə
bilən aktivlərinin proporsional payı ilə ölçür. Çəkilən alış məsrəfləri xərclərə silinir və inzibati xərclərə aid
edilir. Qrup hər hansı müəssisəni satın aldıqda, o, müvafiq təsnifləşdirmə üçün və müqavilə şərtləri, iqtisadi
şərait və alış tarixində qüvvədə olan şərtlərə əsasən təyin olunma üçün nəzərdə tutulmuş maliyyə aktiv və
passivlərini qiymətləndirir. Bura əsas müqavilədə əlaqədar törəmə alətlərin satın alınan müəssisə tərəfindən
ayrılması da aid edilir.
Müəssisələrin mərhələli birləşməsi zamanı alıcı müəssisənin satın alınan müəssisədə hər əvvəlki mərhələdə
sahib olduğu pay, alış tarixindəki ədalətli dəyərlə yenidən qiymətləndirilir və yaranan gəlir və ya zərər il üzrə
mənfəət və ya zərər kimi əks etdirilir.
Qeyri-nəzarət payı olan səhmdarlarla əməliyyatlar
Nəzarətin itirilmədiyi halda Qrupun törəmə müəssisədə olan iştirak payındakı dəyişiklik kapital əməliyyatları
kimi (yəni pay sahibləri ilə olan əməliyyatlar kimi) uçota alınmalıdır. Bu cür hallarda nəzarət və qeyri-nəzarət
paylarının balans dəyərlərinə, törəmə müəssisədə uyğun iştirak payının dəyişməsini əks etdirəcək şəkildə
düzəliş verilməlidir. Qeyri-nəzarət payına verilən düzəliş məbləği və ödənilən məbləğ arasındakı fərq birbaşa
kapitalda uçota alınmalıdır və Qrupun pay sahiblərinə aid edilməlidir.
Birgə nəzarət altında olan müəssisələrlə birləşmələr
Qrup birgə nəzarət altında olan müəssisələrin birləşdirilməsini mühasibat uçotunun alış metodu ilə əks etdirir.
Asılı müəssisələrə və birgə nəzarət edilən müəssisələrə investisiya. Asılı müəssisə Qrupun əhəmiyyətli
dərəcədə təsir göstərdiyi müəssisədir. Əhəmiyyətli dərəcədə təsir investisiya obyektinin maliyyə və əməliyyat
siyasətinə dair qərarların qəbul edilməsində iştirak hüququ deməkdir, lakin həmin siyasət üzrə nəzarət və ya
birgə nəzarəti nəzərdə tutmur.
Birgə nəzarət edilən müəssisə birgə nəzarəti həyata keçirən tərəflərin birgə nəzarət edilən müəssisənin xalis
aktivləri üzrə hüquq əldə etdikləri müqavilə razılaşmasıdır. Müqavilə ilə razılaşdırılmış birgə nəzarət yalnız
müvafiq fəaliyyətlə əlaqədar qərarların qəbul edilməsi üçün birgə nəzarəti həyata keçirən tərəflərin birgə
razılığı tələb edildikdə mövcud olur.
Əhəmiyyətli dərəcədə təsir və ya birgə nəzarətin olub-olmadığı müəyyən edilərkən törəmə müəssisələr üzrə
nəzarətin müəyyən edilməsində istifadə edilən eyni amillər nəzərə alınır.
Qrupun asılı müəssisəyə və birgə nəzarət olunan müəssisəyə investisiyaları pay iştirakı üzrə uçot metoduna
əsasən maliyyə hesabatlarına daxil edilir. Pay iştirakı üzrə uçot metoduna əsasən asılı müəssisədə və ya
birgə nəzarət olunan müəssisədə investisiya maya dəyəri ilə tanınır. Alış tarixindən sonra asılı müəssisənin
və ya birgə nəzarət olunan müəssisənin xalis aktivlərində Qrupun payındakı dəyişiklikləri tanımaq üçün
investisiyanın balans dəyərində düzəlişlər edilir. Asılı müəssisəyə və ya birgə nəzarət olunan müəssisəyə aid
olan qudvil investisiyanın balans dəyərinə daxil edilir, amortizasiyaya silinmir və fərdi şəkildə dəyərsizləşmə
baxımından yoxlanılmır.