Microsoft Word aliyeva nigar docx
Yüklə 0,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
74 qüvvəsi ali və orta ixtisas təhsilli məktəblərində aldıqları biliyə görə ali və orta ixtisaslı mütəxəssis işçilərər ayrılırlar. xtisas iş qüvvəsi öz sahəsində müasir elm və texnikanın səviyyəsində duran adam olmalıdır, ixtisaslı işçi əldə edilmiş bilik və təcrübəni yalnız mənimsəməklə kifayətlənməyib elm, texnika və istehsalın inkişafı üçün yeni-yeni təkliflər verə bilmək iqtidarında birinci növbədə işçinin təhsil səviyyəsinin, ixtisasının yüksək olması iş qüvvəsinə əmək fəaliyyəti zamanı daha çox kömək olur. Belə olduqda isə iş qüvvəsindən səmərəli istifadə olunması iş vaxtı itkilərinin, səmərəsiz və yaxud qeyri-məhsuldar əmək şərtinin aradan qaldırılması ilə əlaqədar ki, bu da birinci növbədə, istehsalın və əməyin elmi təşkili, istehsalın gedişində ahəngdarlığın təlim olunması yolu ilə həyata keçirilir. ş qüvvəsindən səmərəli istifadə olunması həmçinin, kadrların yerləşdirilməsi səmərəli istifadə olunması həmçinin, kadrların yerləşdirilməsi prinsiplərinə əməl olunması yolu ilə də təmin olunur. Bu birinci növbədə, işçinin ixtisasının onun icra etdiyi işin ixtisasının mürəkkəblilik dərəcəsinə uyğun gəlməsi, müəssisələrdə kadrların quruluşunun təkmilləşməsi, onların ixtisaslarının artırılması, işin həcmi ilə işçilərin optimal yüklənmə dərəcəsinin müəyyən peşələr və ixtisaslar üzrə bölüşdürülməsi yolu ilə həyata keçirilir. Karl Marks göstərir ki, məqsədəuyğun fəaliyyət və yaxud əmək iş qüvvəsinə şə rt olunması deməkdir. Bu o deməkdir ki, işçi qüvvəsi təkmilləşmədən əməyin özü də təkmilləşə bilməz. şçi qüvvəsinin təkmilləşməsi və ictimai inkişafda onun rolunun artmasına aşağıdakı istiqamətlər də təsir göstərir: a) işçi qüvvəsinin təkrar istehsalı prosesində insanlar bilik və vərdişlər əldə ə məklə daha mürəkkəb və məsul işləri yerinə yetirmək, əməyin funksional məzmunda xeyli dəyişikliklər əmələ gətirmək imkanını əldə edirlər; b) insanlar işçi qüvvəsinin təkrar istehsalında zəruri bilik və qabaqcıl prosesləri yaratmaq və istehsalatda onlardan istifadə etmək imkanına malik olurlar. Bu isə iş qüvvəsinin xeyli dərəcədə inkişafına səbəb olur.
75 ş qüvvəsinin təkrar istehsalı prosesində insan başlıca məhsuldar qüvvə kimi təkmilləşir, onun ümumi təhsil və ixtisas hazırlığı yüksəlir, təbii, texniki və elmlərin əsasını öyrənir və bunun əsasında geniş elmi, siyası, texniki və mədəni dünyagörüşü təşəkkül tapır. Ümumilikdə baxdıqda isə əhalinin təhsil potensialı onun və iş qüvvəsinin keyfiyyətinə təsir edən mühüm amillərdən biridir. Təhsil potensialı iş qüvvəsinin uzun illər boyu topladığı təhsilin adam-il kəmiyyəti,insanda əks olunan biliyin məcmuu başa düşülür. Amerikada elmi-texniki tərəqqinin məcmuu işçi qüvvəsinin peşə-ixtisas tərkibinin, əməyin məzmununun təsirinin öyrənilməsi 30 ildən çoxdur ki, davam edir. Belə diskussiyalar uzun illər boyu keçmiş Sovet iqtisadçıları, fəlsəfəçiləri arasında da olmuşdu. Sonda da qeyd etmək lazımdır ki, məhz iş qüvvəsinin keyfiyyəti işçinin təhsil səviyyəsindən, işçinin işə qarşı olan marağından irəli gəlir müxtəlif müəssisədə, firmada, istər hansi bir şirkətdə istər fəhlə işçilərin, mühəndis-texniki işçilərin təhsil səviyyəsinin olması, iş qüvvəsinin özünün keyfiyyətli iş görməsinə köməklik edir.
Ə mək məhsuldarlığı insanın, məqsədəuyğun fəaliyyətinin göstəricidir, başqa cür desək əmək məhsuldarlığı - əmək sərfinin səmərəlilik dərəcəsidir. nsanın məqsədəuyğun fəaliyyətinin səviyyəsi və yaxud nəticəsi vaxt vahidi ərzində yaradılmış müəyyən miqdarı istehlak dəyərinin miqdarında, yaxud məhsul vahidinə sərf edilmiş vaxtda ifadə olunur. Ə mək məhsuldarlığı minimum əmək sərfi ilə maksimum məhsul istehsal etməklə əlaqədardır, məhz bunun nəticəsində iqtisadi tərəqqi və geniş təkrar istehsalı prosesi baş verir. Ə mək ölçüsü iş vaxtı olduğu halda, vaxt vahidi ərzində məhsul istehsalına çəkilən həmin vaxtın miqdarı əmək məhsuldarlığının göstəricidir.
76 Ə mək məhsuldarlığının əhəmiyyəti aşağıdakılarla səciyyələnir: ictimai istehsalın artımının əsas hissəasi əmək məhsuldarlığının yüksəlməsi hesabına başa gəlir; əmək məhsuldarlığı məhsulun dəyərinə və maya dəyərinə birbaşa təsir göstərir; əmək məhsuldarlığı müasir şəraitdə ölkələrin iqtisadi yarışda müvəffəqiyyətlərinin təmin edilməsində mühüm rol oyanyır; əmək məhsuldarlığının yüksəlməsi xalqın maddi rifah halının yaxşılaşdırılması üçün əsas şərtidir. Ə mək məhsuldarlığının artırılması ehtiyatları onun konkret amillərinin təsiri ilə əlaqədar olduğu üçün bu amilləri və onun təsnifatını bilmək vacibdir. Amil dedikdə, canlı əməyə qənaət prosesinin hərəkətverici qüvvəsi, başlıca, köklü səbəbi başa düşülür. Şə rait dedikdə, onun daxilində hər hansı fəaliyyət, proses gedir və ondan (şəraitdən) asılı olur. Amil hərəkətverici qüvvə olmaqla həmişə konkret şərait daxilində fəaliyyət göstərir. Ə mək məhsuldarlığına təsir edən amillərin düzgün təsnifatı,onun artımının ayrı-ayrı amillər üzrə texniki-iqtisadi cəhətdən əsaslandırılmasında, planlaşdırılmasında və elmi cəhətdən öyrənilməsində mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Ə mək resurslarına istər onun təkrar istehsalı və istərsə də əməyindən istifadəsi zamanı yeni qaydada sosial, iqtisadi qiymət vermə zəruriyyəti meydana çıxmışdır. Həmin səbəbdən bu resursa kapitallaşmış resursa, indi və gələcəkdə gəlir gətirən bir mənbə kimi, firma və şirkətlərin uzun müddətli aktivi, onun vacib ünsürü kimi yanaşılır və qiymət verilir. Ona görə də sənayecə inkişaf etmiş ölkələrdə, xüsusilə Yaponiyada iş qüvvəsi nəinki investisiya obyektinə çevrilmişdir, həm də insan kapitalına investisiya qoyuluşu sürətlənmişdir ki, bu da iş qüvvəsinin keyfiyyətinin yüksəlməsinə səbəb olmuşdur. Lakin iş qüvvəsinin firmaların aktiv kapitalına çevrilməsi əməklə kapital arasındakı real ziddiyyətləri avtomatik olaraq aradan qaldırmır.
Yüklə 0,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|