1
AZƏRBAYCAN RESPUBL KASI TƏHS L NAZ RL Y
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT QT SAD UN VERS TET
“Beynə
lxalq münasibə
tlə
r” kafedrası
Bakalavr pillə
si üçün
AVROPA VƏ
AMER KA ÖLKƏ
LƏ
R
TAR X
fənninin
P R O Q R A M I
.
БАКЫ – 2015
2
Програм Азярбайжан Дювлят Игтисад
Университетинин «Бейнялхалг мцнасибятляр»
кафедрасында щазырланмышдыр.
Tə
rtibçilə
r:
t.ü.f.d S. Budaqova
b/m T.Qarayeva
Redaktor:
dos. R.M.Qurbanov
Rə
yçilə
r:
dos. S.M.Gözə
lova
t.ü.f.d A.K.Eyyubov
3
Tə
dris fə
nlə
rinin öyrə
nilmə
mə
qsə
dlə
ri
- Qədim sivilizasiya tarixinə, onun inkişaf yollarının xüsusiyyətlərinə, Avropa və
Amerika ölkələrində tarixi proseslərin xüsusi cəhətlərini şərtləndirən amillərə dair dərin
və çoxcəhətli anlayışları formalaşdırmaq
- Təhsil müəssisəsini bitirdikdən sonra əldə edilmiş biliklərdən araşdırma və təhlil
işində istifadə etməyi öyrənmək.
I Mövzu.
Giriş
.
Avropa və Amerika ölkələri tarixinin öyrənilməsinə əsas yanaşmalar. Dövrləşdirmə
və xronologiya problemi. Tarixi mənbələr və ədəbiyyat.
II Mövzu. Qədim Yunanıstan və Qədim Roma.
Qədim Yunanıstan.
Krit və Miken sivilizasiyası (e.ə XI əsrədək ). XVIII-XV əsrlərdə Krit dəniz
dövlətinin tərəqqisi. XIV- XIII əsrlərdə Mikenin üstünlük qazanması. XII-XI əsrlərdə
dorilərin köçürülmələri və Miken dövlətlərinin süqutu.
Yunanıstan Homerin dövründə
(XI - IX ə
srlə
r) qtisadiyyatın tənəzzülü. Yunan
tayfalarının Egeida adalarında və Kiçik Asiyanın qərb sahilərində məskunlaşdırılması.
Qə
dim Yunanıstan (VIII-VI ə
srlə
r) Böyük yunan kolonizasiyası. Qədim şəhər-
dövlət fenomeni. Vətəndaşlıq anlayışı. Peloponnes ittifaqı və onun xarici siyasəti. Afina
demokratiyasının dövlət sistemi və rolu.
Klassik Yunanıstan (V-IVəsrin I yarısı) Yunan- ran müharibələri. ranlıların
Yunanıstana ilk müdaxiləsi, Marafon döyüşü. 481 ildə Korinf qurultayı. Salamin, Plateya
və Mikaledə iranlıların məğlub olması. Afinanın hegemonluğu və müttəfiqlərin
narazılığı. Kalli sülhü. Klassik dövrdə Yunanıstanın iqtisadi inkişafı. Peloponnes
müharibəsi. IV əsrin birinci yarısında Yunanıstanın siyasi tarixi. Spartanın hegemonluğu
və buna münasibət. Sparta- ran müharibəsi və onun nəticələri. Korinf müharibəsindən
sonra Yunanıstanda ranın təsirinin güclənməsi. Levktra və Mantineya döyüşləri və
Peloponnes ittifaqının dağılması. kinci Afina dəniz ittifaqı.
Makedoniyanın yüksə
liş
i. Makedoniya II Filippin dövrünə qədər. II Filippin
fəaliyyəti. Afina Makedoniyanın əsas rəqibidir. Xeroneya döyüşü və Yunanıstanda
Makedoniya hegemonluğunun bərqərar edilməsi. Korinf (panellin) konqresi və orada
rana yürüş barədə qərar qəbul edilməsi.
Ellinizm dövrü. Aleksandr Makedonskinin Şərq yürüşləri. Aleksandr
Makedonskinin istila olunmuş ərazilərdə siyasəti. Aleksandr Makedonskinin “varisliyi”
uğrunda mübarizə və ellin dövlətləri sisteminin yaranması. Ən böyük ellin dövlətləri:
Misir, Selevkilər dövləti, Perqam çarlığı. Onların quruluşunda ümumi və xüsusi cəhətlər.
Makedoniya çarlığı. Romanın Makedoniya çarlığını darmadağın etməsi və Yunanıstanın
demaqoq “müstəqilliy”inin elan edilməsi.
Qə
dim Roma.
Padş
ahlıq dövrü (VIII-VI ə
srlə
r). Romanın əsasının qoyulmasına dair Roma
ə
nənəsi. Roma vətəndaş cəmiyyətinin formalaşması. Romada padşah hakimiyyəti.
Tarkvinilərin Etrusk sülaləsi. P
adş
ahlığ
ın süqutu və Roma respublikasının yaradılması.
4
Erkən Respublika (V-III əsrlər). Erkən respublikanın dövlət quruluşu. Senat.
Roma magistratlar sistemi. V-III əsrlərdə Romanın xarici siyasəti. taliyanın Roma
tərəfindən tam ələ keçirilməsi. taliya sərhədləri xaricində Romanın hərbi ekspansiya
sahəsindəki ilk addımları. Karfagenlə müharibələr. Birinci Pun müharibəsi və onun
nəticələri. kinci Pun / Hannibal/ müharibəsi. Hannibal yürüşü. Müharibənin nəticələri.
Romanın Şərqi Aralıq dənizində ekspansiyası. Makedoniya və Yunanıstanın darmadağın
edilməsi.
Son Respublika (II-I ə
srlə
r). Romanın istila olunmasının taliyada sosial-iqtisadi
proseslərin sürətlənməsinə təsiri. II-I əsrlərin sonuncu rübündə Roma cəmiyyətində sinfi
və ictimai ziddiyyətlərin kəskinləşməsi.
Böhran və Roma respublikasının süqutu. Mitridat VI Yevpator - şərq
vilayətlərində antiroma hərəkatının lideridir. Sulla diktaturası. Spartakın başçılığı ilə
qullar üsyanı. Pompeyin Şərq yürüşləri. Birinci triumvirat antisenat qüvvələrin təşkilatı
kimi. Sezar konsulluğu. Sezarla Pompey arasında vətəndaş müharibələri. Sezar
diktaturası. Qay Yulius Sezar. Oktavian. kincu triumviratın yaradılması. Filipp döyüşü.
Mark Antoni Şərqdə. Kleopatra. Oktavianla Antoninin ali hakimiyyət uğrunda
mübarizəsi. Antoninin ölümü. Romada vətəndaş müharibələrinin sona çatması. Roma
hüququnun mənbələri. Mülki hüququn əsas prinsipləri. Pretor hüququ. Yustinian
kodlaşdırılması.
Prinsipatlıq dövrü. Oktavian Auqust və Yuli-Klavdi və Flavi sülalələri. Britaniya,
Qalliya və udeyada üsyanlar. Neron. Flavi sülaləsinin bərqərar olması. Antoninlər
sülaləsi. Roma imperiyasının “Qızıl dövrü”. “Roma sülhü” anlayışı. Trayanın
hakimiyyəti. Roma imperiyasının sonuncu ərazi ekspansiyası. Strateji müdafiə siyasətinə
keçid. lk qala tipli sərhəd istehkamlarının tikilməsi. Prinsipatın nəticələri.
III əsr böhranı. 193-197 illərin siyasi böhranı və vətəndaş müharibəsi. Qalliyenin
dövründə imperiyanın siyasi cəhətdən dağılması. Barbarların sərhəd istehkamlarını
yarması və Roma ərazisində onların ilk yaşayış məntəqələrinin yaranması. III əsrdə
Roma iqtisadiyyatının böhranı. Xristianlığın yaranması və erkən tarixi. Xristian kilsəsinin
genezisi. Dövlət orqanları ilə tədricən yaxınlaşma istiqamətində kilsənin təkamülü.
Son Roma mperiyası (IV-V əsrlər). Roma mütləqiyyəti. Xristianların təqib
olunması. Konstantinin fəaliyyəti. Konstantinin dövründə dini siyasətin dəyişməsi. Nikey
kilsəsi – kilsə ilə dövlət arasındakı münasibətlərdə dönüş nöqtəsidir. Konstantinopolun
ə
sasının qoyulması və imperiya iqamətgahının oraya köçürülməsi. Barbarların əyalətlərdə
məskunlaşması və Roma imperiyasının barbarlaşdırılmasının başlanması.
Qə
rbi Roma imperiyasının süqutu. Xalqların böyük köçünün başlanması.
Vestqotların ölkəyə soxulması. Adrianopol döyüşü. I Feodosun imperiyanın tamlığını
qoruyub saxlamaq uğrunda mübarizəsi. Roma imperiyasının Qərb və Şərq imperiyalarına
/ Bizansa / bölünməsi. Vestqotlar, hunlar və vandalların taliya ərazisinə soxulması. V
ə
srin 50-70-ci illərində imperiyanın möhkəmləndirilməsi üçün son uğursuz cəhdlər /
Mayoran islahatları /. Romul Avqustul – sonuncu imperator.
III Mövzu. Avropa Orta ə
srlə
rdə
(V-XVII ə
srin ortaları).
Xalqların böyük köçü və
barbar çarlıqlarının yaranması. II-III əsrlərdə alman
tayfalarının yer dəyişdirmələri. Qotlar III-IV əsrlərdə. Hun yürüşü. Vestqotlar IV əsrin
sonuncu rübü -V əsrin əvvəllərində. Vandallar, alanlar və sveylər IV -V əsrin
ə
vvəllərində. Burqundlar III-V əsrin birinci yarısında. Hunlar V əsrdə. Franklar, anqllar,
sakslar, yutlar və frizlər III-V əsrlərdə. Ostqotlar V əsrdə. Odoakr dövləti. VI-VII