Nizami Muradoğlu
106
Alxan kişinin ortancıl oğlu idi. Rövşən zarafat etmək
istədi:
-Qapıları nə bərk-bərk bağlayıbsan...
-Neyniyim, e, ay Rovşən dadaş, son vaxtlar
yenə bu hayların arasında pıçhapıç başlayıb. Pıç-
hapıç ev yıxar deyirlər, gərək ayıq-sayıq olaq.
-Deyirəm axı...
Rövşən fikirləşdi ki, Hayriki onun yanında
görən haylar da onlara birtəhər baxırdılar. Elə Hay-
rik özü də bir qədər narahat kimi görünürdü. Axıra
qədər Rövşəni tək buraxmasa da, hər halda nədənsə
ehtiyatlandığı hiss edilirdi.
Yenidən intiligent yadına düşdü. Mizin
arxasında saatlarla oturan, bir bardaq çaxırı qurtum-
qurtum içib ondan həzz alan intiligent yenə guşə
gəlmişdi. Onun söylədiklərindən huşunda qalan
misralar Rövşənin qulaqlarında cingildəyirdi:
Gör necə lərzə gəlib bütün bu meydan oynuyur.
Meydanın ortasında bir sarı şeytan oynuyur.
İntiligent Qarabağ hakimi İbrahimxəlil xanı da
lənətləyirdi: Bilirsən, Dadaş, gorbagor olmuş İbrahim
xan gətirdi bunları. Əslində, bilirsən nə var? İbrahim
xan da, Cavad xan da şah olmaq istəyirdi. Hər iki
xan rus imperiyası tərəfindən aldadılmış və sonra da
məhv edilmiş bədbəxtlərdi. Bəlkə də o vaxt Ağa
Məhəmməd Şah Qacarın ətrafında birləşsəydilər, heç
Baba ocağı
107
bu müsibətlər də başlarına gəlməzdi. Hələ bəzi
tarixçilərin yazdığına görə Ağa Məhəmməd Şah
Qacarın ölümü də İbrahimxəlil xanın təşkilatçılığı ilə
həyata keçirilmişdir.
İbrahim xan 1805-ci ilin may ayının 14-də
Gəncənin 20 verstliyində Rusiyanın Qafqazdakı
Ordu komandanı general Sisianovun Kürəkçay
sahilindəki düşərgəsində bir bədnam himayə mü-
qaviləsi bağlayaraq, rus imperatoruna sədaqət andı
içib öhdəlik götürdü. Halbuki, Ağa Məhəmməd Şah
Qacarın ölümündən sonra Fətəli Şah müxtəlif
güzəştlər hesabına da olsa, Qarabağ xanlığını Rusi-
yanın himayəsi altına keçməkdən çəkindirməyə
çalışırdı. Fətəli Şah o vaxta qədər heç kəsə etmədiyi
güzəştləri İbrahim xana təklif edir, Qarabağ mahalını
şah xəzinəsinə çatmalı olan mədaxil ilə birlikdə əbədi
olaraq İbrahimxəlil xana verməyi öhdəsinə götürür-
dü. Bütün bunların müqabilində isə Tiflis və Gəncə
yolunun üstündə olan Əskəranın hər iki qalası və
Şuşa qalasının ətrafında qazılmış səngərlərin şahlıq
qoşunları tərəfindən idarə olunmasını istəyirdi.
Amma İbrahimxəlil xan, bilirsən, nə etdi? Bədnam
“Kürəkçay müqaviləsi” ilə Qarabağın taleyini qu-
mara qoydu.
Məmləkətin görəcək günləri hələ qabaqdadır.
Bu Qarabağ var ha; o Qarabağ yox, qarabattağıdır
məmləkətin. Dadaş, sən məndən cavansan, inşallah,
yaşayarsan, görərsən, hələ qara günləri var bu
Nizami Muradoğlu
108
yurdun, bilirsən, elə sizin Əylisin də... bir məm-
ləkətdə ki, kimsə gələ otura, sən də ona tabe olasan,
daha o məmləkətdə, demək, sənə yer yoxdu, Dadaş.
Qonağı mindirərik çiynimizə, sonra deyərik düşmür.
Babam gərək oni çiyninə mindirmədən düşünə-
ydin... Amma qəm eləmə, Dadaş, vur getsin, onsuz
da dünya fanidir. Çox fikir eləmə, sözdü deyirəm də.
Sözə qaldı, bizə qaldı...
Amma çoxdan intiligentin dediklərini bu gün
Mirzə Tahir Əfəndi də demişdi. Elə bil bir-birilərinə
dil vermişdilər.
Səhər oyananda gün dağlara yayılmışdı, dağ-
ların üzü gülürdü. Əylisin dağları çılpaq olsa da,
mehriban idi, isti idi. Həmişə dağları belə gülərüzlü
görmüşdü. Bu gün də dağlar gülümsəyir, sanki ona
“gəl-gəl” deyirdi. Qəlbində çoxdan çıxmadığı
qayaların üstünə çıxmaq, gəzmədiyi dağları gəzmək
istəyi baş qaldırmışdı. Bir vaxt Qaçaq Səmədin
məskəni olmuşdu bu dağlar.
Bir gecə bir sürü canavar Əlbaba qayasında
Qaçaq Səmədin üzərinə hücuma keçirlər. Səməd bir
daşa söykənib əlindəki xəncər ilə səhər açılana qədər
canavarlarla mübarizə aparmışdı. Hava işıqlanandan
sonra canavarlar Səmədi buraxıb getmişdilər.
Canavarlar işıqda insana hücum etməkdən qorxarlar.
Baba ocağı
109
Bu əhvalatı Rövşənə Qaçaq Səməd özü söyləmişdi.
Bir də söyləmişdi ki, gərək canavardan qorxmayasan,
onlar çox hissiyatlıdırlar. Qorxduğunu hiss etsələr,
hücum edib parçalayacaqlar, ancaq qorxmadınsa,
mübarizə apardığını görüncə, özləri də ehtiyatla-
nırlar.
Rövşən qarmaqarışıq fikirlər və xəyallar ilə
başını bir xeyli yordu. Başında bir keylik vardı, tut
arağının təsiri özünü göstərirdi. Özü özünü bir xeyli
danladı. O, bura bütün pis əməllərə son qoymağa,
tövbə etməyə gəlmişdi. İndi nə oldu bəs? Hələ
tövbəyə başlamamış yenidən içkiyəmi qurşanacaqdı?
Yaraşardımı? Yox, belə getməz, amma bu dindarlar
da heç adama əməlli-başlı bir yol göstərə bilmirdi.
Əgər Mikayıl keşiş də bir yol göstərə bilməsə, daha
onda kimə inanmaq olar, nəyə etibar etmək olar. Axı,
hər işin bir nəticəsi olmalıdır. Tövbənin də nəticəsi
olmalıdır, ya yox? Bax, bir ağac əkərsən, ağac
böyüyüb meyvə gətirər. Bəs tövbə də belə olmalıdır.
Tövbə edib nəticəsini görməlisən. Mən tövbə etməyə
gəlmişəm. Düzdür, mən çox naqis işlərlə uğraşmı-
şam, çox adamları döymüşəm, incitmişəm. Amma
mən bir kasıbın malına göz dikməmişəm, bir əlsiz-
ayaqsız adamı incitməmişəm, bir nəfər də olsun halal
pul qazanan adamın evini aparmamışam. Mən
yetimin malını yeyənləri döymüşəm, millətin malını
oğurlayıb adını “millət atası” qoyanların pulunu
əlindən almışam, axı deyirlər oğrudan oğruya
Dostları ilə paylaş: |