2. Dövlətlərin suveren bərabərliyi prinsipi
3.Dövlətlərin daxili yurisdiksiyasında olan işlərə qarışmamaq prinsipi
4. Güc tətbiq etməmək və ya güclə hədələməmək prinsipi
5. Beynəlxalq mübahisələri dinc yolla həll etmək prinsipi
6. Sərhədlərin pozulmazlığı prinsipi
7. Ərazi bütövlüyü prinsipi
8. Xalqların özünümüəyyənetmə prinsipi
9. Əsas insan hüquq və azadlıqlarına hörmət edilməsi prinsipi
10. Dövlətlərin bir-biri ilə əməkdaşlıq etmək prinsipi
11. Beynəlxalq öhdəlikləri vicdanla yerinə yetirmək prinsipi
Ə
dəbiyyat siyahısı.
Баратавшвили Д.И. Принцип суверенного равенства государств в международном
праве. М.., 1978.
Волова Л.И. Принцип территориалъной целостностти и неприкосновенности в
современном международном праве. Ростов-на-Дону.., 1981.
Волова Л.И. Нерушимостъ границ – новый принцип международного права. Ростов-
на-Дону.., 1987.
Клименко Б.М., Ушаков Н.А. Нерушимостъ границ – условие международного мира.
М.., 1978.
Левин Д.Б. Принцип мирного разрешения международных споров. М.., 1977.
Мартыненко А.П. Права народов в современном международном праве. Киев, 1993.
Менжинский В.И. Неприменение силы в международных отношениях. М.., 1976.
Талалев А.Н. Хелъсинки: принцнпы и реалъностъ. М.., 1985.
Тиунов О.И. Принцип соблюдения международных обязателъств. М.., 1979.
Ушаков Н.А. Невмешателъство во внутренние дела государств. М.., 1971.
Черникенко С.В. Принцип самоопределения народов (современная интерпретация) //
Московский журнал международного право. 1996. № 4.
1.Beynəlxalq hüququn əsas prinsiplərinin anlayışı. Müasir beynəlxalq hüquqda bir
sıra xüsusi əhəmiyyətli normalar mövcuddur ki, onlarsız beynəlxalq sistemin normal fəaliyyət
göstərməsi praktik cəhətdən mümkün deyilir. Həmin normalar beynəlxalq hüququn əsas
prinsipləridir.
Beynəlxalq hüququn əsas prinsipləri bir sıra səciyyəvi xüsusiyyətlərə malikdir. Bu
prinsiplər;
a)
beynəlxalq hüququn ən mühüm normalarıdır;
Beynın əlxalq hüququn əsas prinsipləri beynəlxalq hüquq sisteminin normativ
hüquqi əsasını təşkil edir. Dövlətlərin beynəlxalq hüquq normalarının yaradılması və həyata
keçirilməsi ilə bağlı bütün qarşılıqlı münasibətləri bu prinsiplərə söykənir.
b)
öz mahiyyətinə görə beynəlxalq hüququn ən ümumi normalarıdır;
Beynəlxalq hüququn əsas prinsipləri bir növ ori-yentir rolunu oynayır. Onlar
dövlətlərin və beynəlxalq hüququn digər subyektlərinin davranışının ümumi istiqamətlərini
müəyyən edir. Bu prinsiplər beynəlxalq münasibətlərin istənilən sahəsinə sirayət edir və dəqiq
ifadə olunmuş davranış qaydalarında konkretləşdirilir.
a)
dünyayın bütün dövlətləri üçün hüquqi cəhtdən məcburi xarakter daşıyan
ümumtanınmış normalardır;
Beynəlxalq hüququn bir sıra əsas prinsipləri BMT Nizamnaməsinin 2-ci maddəsində BMT-
nin bütün üzvləri üçün məcburi normalar kimi göstərilmişdir.
Həmin maddənin 6-cı bəndində isə deyilir: “Təşkilat təmin edir ki, onun üzvü olmayan
dövlətlər, bunun beynəlxalq sülhün və təhlükəsizliyin qorunub saxlanması üçün zəruri ola
bildiyi dərəcədə, bu prinsiplərə uyğun hərəkət etsinlər”.
ç) ən yüksək hüquqi qüvvəyə malik olan imperativ jus cogens normalarıdır.
Beynəlxalq hüququn əsas prinsipləri bütövlükdə beynəlxalq birlik tərəfindən tanınır və
qəbul edilir və yalnız beynəlxalq birliyin özü tərəfindən ləğv edilə bilər. Beynəlxalq hüququn
bütün normaları beynəlxalq hüququnəsas prinsiplərinə uyğun olmalıdır.
Beynəlxalq hüququn əsas prinsiplərindən kənarda və onlarsız beynəlxalq hüququn özü də
yoxdur.
Beynəlxalq hüququn əsas prinsipləri bir-biri ilə üzvi surətdə bağlıdır və bir-birini
şərtləndirir. BMT Nizamnaməsinə uyğun olaraq dövlətlər arasında dostluq münasibətlərinə və
əməkdaşlığa aid beynəlxalq hüquq prinsipləri haqqında 1970-ci ilBəyannaməsində qeyd edilir
ki, bu prinsiplərin tətqiqi və təsfiri zamanı onların hər biri bütün digər prinsiplərin konteksində
nəzərdən keçirilməlidir.
Qeyd etdiyimiz kimi, müasir beynəlxalq hüququn bir sıra əsas prinsipləri BMT-nin
Nizamnaməsində (2-ci maddədə) öz əksini tapmışdır. Lakin bunlardan bəziləri məqsəd və ya
ümumi öhdəlik kimi ifadə olunmuşdur. Sonralar dövlətlər bu prinsiplərin məzmununu
dəqiqləşdirməyə və onları məcəllələşdirməyə çalışmışlar. BU, BMT Baş Assambleyasının
qətnaməsi əsasında yuxarıda adı çəkilmiş Bəyannamənin qəbul olunması ilə nəticələnmişdir.
Doğrudur, Bəyannamədə beynəlxalq hüququnheç də bütün prinsipləri deyil, cəmi yeddi prinsipi
əks olunmuşdur:
1) güc tətbiq etməmək və ya güclə hədələməmək prinsipi;
2) beynəlxalq mübahisələri dinc yolla həll etmək prinsipi;
3) dövlətin daxili yurisdiksiyasında olan işlərə qarışmamaq prinsipi;
4) dövlətlərin BMT Nizamnaməsinə uyğun olaraq bir-biri ilə əməkdaşlıq etmək prinsipi;
5) xalqların hüquq bərabərliyi və özünümüəyyənetmə prinsipi;
6) dövlətlərin suveren bərabərliyi prinsipi;
Dostları ilə paylaş: |