386
ST FADƏ OLUNAN VƏ D GƏ R Ə SAS ANLAYIŞ LARIN
TERM NOLOJ ZAHI
Azə rbaycan Respublikasının pul vahidi – Azərbaycan
Respublikasının pul vahidi manatdır. Azərbaycan Respublikasının
ə
razisində manatdan başqa pul vahidlərinin ödəniş vasitəsi kimi
işlədilməsi qadağandır. Manatın emissiyası və tədavüldən
çıxarılması hüququ yalnız dövlətin müstəsna mülkiyyətində olan
Mərkəzi Banka mənsubdur.
Acıq bazar əməliyyatları - Tədavuldə olan pul və kredit kut
ləsini tənzimləmək məqsədilə daxili pul bazarında dovlət qiymətli
ka ğızlarının alqı və satqısı vasitəsilə ma liyyə bazarlarına Mərkəzi
Bankın mudaxiləsi. Mərkəzi Bankın mudaxiləsi qısa muddətli
dovlət istiqrazla rının bazara buraxılması və ya ba zardan
cəkilməsi yolu ilə həyata ke cirilir. Acıq bazar əməliyyatlarının
ə
sas hədəfləri inflyasiya sə viyyəsinin, pul kutləsinin, valyuta mə
zənnəsinin tənzimlənməsi ola bilər.
Acıq devalvasiya - Ölkənin milli valyutasının sabitliyinin
təmin olunması məqsədilə muvafiq dovlət orqanları tərəfindən
milli valyutanın məzənnəsinin digər olkələrin mohkəm
valyutalarına və beynəlxalq hesablaşma vasitələri vahidlərinə
nisbətdə rəsmən endirilməsi, həmcinin, milli valyuta va hidinin
real qızıl məzmununun azaldılması. Bu zaman milli valyutanın
məzənnəsinin qaldırılması məqsədi ilə dovlət tərəfindən milli
valyutanın əhəmiyyətli həcmdə dovriyyədən yığılması, yaxud
dəyərdən duşmuş milli pul nişanlarının yeniləri ilə əvəz edilməsi
kimi tədbirlərə əl atılır. Acıq devalvasiya daxili bazarda əmtəə
qiymətlərinin azalmasına, ixracın ucuzlaşmasına, idx idxalın isə
bahalaşmasına səbəb olur.
Avrodollar - ABŞ-dan kənar olkədə qeyri- ABŞ təşkilatı və
ya ABŞ banklarının xarici filialları tərəfindən saxlanan ABŞ
dolları.
Avroistiqraz - Emitentin oz olkəsindən kənar da oz
valyutasından başqa bir valyutada buraxdığı istiqrazlar. Adətən,
387
qeyri-avropa şirkətləri tərəfindən Avropada buraxılan istiqrazlar
nəzərdə tutulur. Bununla yanaşı, başqa hallar da movcud ola bilər.
Məsələn, Yaponiyada Avstraliya şirkəti tərəfindən ABŞ dollarında
buraxılmış avrodollar istiqrazları.
Avrokredit - Avropa valyuta bazarı resursları hesabına iri
kommersiya bankları və ya onların sindikatları tərəfindən, bir
qayda olaraq, uzun muddətə faiz dərəcələri ilə kor porativ və
hökumət qurumlarına təqdim edilən beynəlxalq kreditlərdir.
Avrovalyuta - Mənşə olkəsindən kənarda əhəmiyyətli
miqyasda depozitdə saxlanılan və muxtəlif əməliyyatlarda istifadə
olunan ayrı-ayrı olkələrin milli valyutası. Ən cox istifadə olunan
Avrovalyuta avrodollardır.
Açıq valyuta mövqeyi - müvəkkil banklar tərəfindən icmal
balans məlumatlarına əsasən günün yekun məzənnəsi üzrə
gündəlik hesablanmalıdır.
Aktivlər - əvvəlki dövrlərdə baş vermiş hadisələr
nəticəsində bank tərəfindən nəzarət edilən və gələcəkdə bank
tərəfindən iqtisadi səmərə alınması gözlənilən vəsaitlərdir.
Bank diversifikasiyası - Bank diversification Bank
aktivlərinin borc alanların mumkun boyuk dairəsi arasında:
a) kredit riskinin azaldılması (borc alanların odəmə
qabiliyyəti olmamasına gorə itki ehtimalı);
b) ssuda portfellərinin qəbul edilən səviyyədə saxlanılması
məqsədilə yerləşdirilməsidir.
Bank investisiyası- qtisadiyyatın muxtəlif sahə lə rinə
birbaşa investisiyalar şəklində, qiymətli kağızlara portfel
investisiya şəklində yatırılan bank vəsaitləri (resursları). EO-lərdə
geniş yayılan bank investisiyası kecid iqtisadiyyatlı olkələrdə, o
cumlədən Azərbaycanda da iqtisadiyyatın investisiya təminatı
baxımından cox muhum rola malikdir.
Bank iş i (ə mə liyyatları) - qtisadi subyektlərin sərbəst pul
vəsaitlərinin muvəqqəti cəlb edilməsi, kreditlərin yerləşdirilməsi,
hesablaşmaların aparılması, eləcə də, muxtəlif bank xidmətlərinin
gos tərilməsi istiqamətində banktərəfindən aparılan irili-xırdalı
388
butun əməliyyatlar. Bank işi aşağıdakı kimi əməliyyatları ehtiva
edir:
1) Aktiv bank əməliyyatları –kreditin təqdim edilməsi,
qiymətli kağızların alınması və s., yəni sərbəst vəsaitlərin
yerləşdirilməsi uzrə aparılan bank əməliyyatları.
2) Məsləhətləşmə (konsaltinq) əmə liyyatları – bankın
muxtəlif ma liyyə məsələləri ilə bağlı muş tərisinə gostərdiyi
məsləhət (konsaltinq) xidmətləri.
3) Vasitəcilik (komisyon) əməliyyatları – iqtisadi subyektlər
arasında vasitəcilik xidmətləri, verilən tapşırıqların icrası və s. ilə
bağlı bank əməliyyatları.
Baza (ehtiyat) valyutası - Mərkəzi banklar və digər maliyyə
institutlarında saxlanılan xarici valyuta. Ehtiyat valyutası
beynəlxalq borc ohdəliklərinin odənilməsi və ya daxili valyuta
məzənnəsinə təsir etmək ucun istifadə olunur.
Baza də rə cə si (baza də yiş mə bə ndi) - Hər hansı bir
gostəricinin kəmiyyət olcusunun (və ya onun dəyişməsinin) bir
faiz bəndininyuzdə bir hissəsi. Maliyyə bazarlarında, əsasən,
maliyyə alətlərinin gəlirliliyini və faiz dərəcələrini (və ya onların
dəyişməsini olcmək ucun istifadə edilən standart baza olcusu. 1
baza bəndi 0,01 faizə bərabərdir.
Baza dərəcəsi - Bankın ən yaxşı muştərilərindən borca gorə
tələb olunan faiz dərəcəsi.
Baza valyutası - Valyuta bazarında valyuta cutluyunun
birinci tərəfi. Məsələn, Avro/ABŞ dolları katirovkasında Avro
baza valyutası, ABŞ dollar isə istinad valyutası hesab olunur.
Burada baza valyutasının bir mislini almaq ucun tələb olunan
istinad valyutasının həcmi ifadə olunur.
Bazar kapitalizasiyası (kapitalı) - Bazar kapitallaşması
ş
irkətin butovbazar dəyərini ifadə edir və şirkət tərəfindən
buraxılmış səhmlərin cari bazar qiyməti ilə də yərlərinin cəminə
bərabərdir. Şirkətin kapitallaşması şirkətin butun səhmlərinin
sayının bir səhmin bazar qiymətinə vurulması yolu ilə hesablanır.
Dostları ilə paylaş: |