Microsoft Word bvkm-xopks docx
Yüklə 2,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
111 edilməsi; 3. əlaqələndirici idarənin seçilməsi ilə nəzarət bloku bölmələrinin funksiyalarının mərhələli şəkildə müəyyən edilməsi: birinci mərhələdə əlaqələndirici qismində lisenziyalaşdırma darəsı çıxış edir. kınci mərhələdə bu rolu Ümumi- qtisadi darə və Prudensial Nəzarət darəsi, üçüncü mərhələdə isə - Sağlamlaşdırma darəsi oynayır. Əlaqələndirici idarələrin öz səlahiyyətləri daxilində qəbul etdikləri qərarlar nəzarət orqanlarının bütün digər bölmələri üçün məcburidir. Beləliklə, bankların fəaliyyətinə nəzarətin təkmilləşdirilməsi üçün aşağıdakılar zəruridir: 1) nəzarət prosesinin bir-biri ilə bağlı olan üç hissəyə bölün- məsi: makroiqtisadi təhlil; bütövlükdə fəaliyyətin monitorinqi; ayrı-ayrı banklara nəzarət; 2) nəzarətin ilk növbədə ictimaiyyətin banklara etimadının möhkəmləndirilməsinə, sonuncuların kütləvi şəkildə müflisləşmə- sinin qarşısının alınmasına istiqamətləndirilməsi; 3) problemli bankların erkən mərhələlərdə aşkar edilməsi; 4) bankın həyat silsiləsinin müxtəlif mərhələlərinin təhlili; 5) bankların borclarını ödəyə bilməmələrinin ilk əlamətləri- ni üzə çıxarmağa imkan verən yüklənməmiş sənədlərin istifadə olunması. Bütün bunlarla yanaşı, bankların fəaliyyətinin tənzimlənmə- sinin inkişafı üçün beynəlxalq təcrübədə məlum olan əsas normalardan (kapitalın kifayət qədər olması, likvidliyə dair tələblər, iri kreditlərin məhdudlaşdırılması və s.) savayı aşağıdakı tədbirlərin həyata keçirilməsi zəruridir: bankların hamı tərəfindən qəbul edilmiş dəyərləndirmə sistemlərinin yaradılması; müntəzəm reytinq məlumatlarının mövcudluğu; bank mütəxəssislərinin icbari sertifıkasiyası; bank holdinq şirkətlərinin fəaliyyətinin tənzimlən- məsi; yüksək risklərə məhdudiyyət qoyulması; banklar tərəfındən məlunıatların tam şəkildə açıqlanmasına nəzarət. Bank nəzarətinin və tənzimlənməsinin təşkilinin konkret üsulunun seçilməsi bir sıra amillərin məcmusu ilə təyin olunur ki, 112 bu amillərin də özünəməxsus müxtəlifliyi onların hər birinə təkrarolunmaz milli səciyyə qazandırır. Bir mübahisəsiz faktı qeyd etmək lazımdır ki, maliyyə bazarlarının bütün seqmentlərinin artan inteqrasiyası şəraitində nəzarət funksiyalarının meqatə- nzimləyicinin əlində cəmlənməsi tendensiyası özünü daha dolğun şə kildə büruzə verir. Vaxtilə bir sıra inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr maliyyə bazarının meqatənzimləyicisini yaratmaqla maliyyə baza- rının dövlət tənzimlənməsi sistemində islahatların aparılması yolu- nu seçmişdilər. Onların sırasına Norveç (1986), Kanada (1987), Danimarka (1988), sveç (1991), Böyük Britaniya (1997), Yaponi- ya (1998), Koreyan (1998), Avstraliya (1998), slandiya (1999), Cənubi Afrika (1990), Macarıstan (1996), və Sinqapuru aid etmək Beləliklə, etiraf etmək olar ki, bir çox xarici ölkələrdə meqatən- zimləyicilərin yaradılması və ya ən azı maliyyə bazarlarında fəaliyyət göstərən bir neçə tənzimləyici orqanın funksiyalarının birləşdirilməsi tendensiyası kifayət qədər diqqətlə izlənir. Lakin müxtəlif ölkələrdə maliyyə bazarlarının meqatənzimləyicilərinin yaradılması prinsipləri bir-birindən fərqlənir. Meqatənzimləyicilərin formalaşma prinsipləri hətta Avropa Ittifaqı çərçivəsində də fərqlənir. Məsələn, tam inteqrasiya olunmuş meqatənzimləyicilər üç ölkədə mövcuddur, iki dövlətdə tənzimlənmə əsasən bir institutda mərkəzləşib, bir ölkədə konfederal sistem, altı ölkədə üç idarədən ibarət tənzimlənmə strukturu mövcuddur, daha ikisində isə mövcud sistem dəyişiklik prosesindədir. Mərkəzi bankların iştirakına gəlincə, yeddi dövlətdə bank nəzarəti mərkəzi bankın daxilindədir və ya onunla sıx ə laqədədir, beş ölkədə banklara nəzarət orqanının mərkəzi bankdan heç bir asılılığı yoxdur, ikisində əsasən müstəqildir, bir dövlətdə isə sistem yenidən nəzərdən keçirilməkdədir. Bununla yanaşı, qeyd etmək lazımdır ki, inkişaf etmiş ölkələ- rin heç də hamısı öz maliyyə bazarlarının meqatənzimləyicilərinin yaradılması yolu ilə getməyiblər. Məsələn, ABŞ-da maliyyə sek- torunun seqmentlərinə nəzarəti müxtəlif təşkilatlar həyata keçirir. Onlardan heç biri hökumət strukturuna daxil deyil, sığorta sahəsinin
113 isə, ümumiyyətlə, federal tənzimləyicisi yoxdur. Maliyyə bazarı dünyanın ən çox inkişaf etmiş bazarlarından olan ABŞ maliyyə bazarının tənzimlənməsi istiqamətində islahatların gedişində (1999- cu ilin ikinci yarısında qəbul edilmiş maliyyə qanunvericiliyinin modernizasiyası haqqında qanun) meqatənzimləyicinin yaradılma- sından imtina edib. ABŞ funksional tənzimləmə prinsipinin inkişaf etdirilməsi yolu ilə getmiş və maliyyə bazarlarının bir neçə idarə- etmə orqanını qoruyub saxlamışdır. Sözügedən qanuna görə, ABŞ- ın qiymətli kağızlar bazarında fəaliyyət göstərən kredit təşkilatları- nın lisenziyalaşdırılması və nəzarəti SEC tərəfindən həyata keçirilir. Qəbul olunmuş bir faktdır ki, bank işi etimada əsaslanır. Biz artıq müştərilərin bir çox hallarda ayrı-ayrı bankların və bütövlük- də bank sisteminin əmanətləri qorumaq qabililyyətinə etimadını itirdiyinin şahidi olmuşuq. Sərt və ciddi bank nəzarəti özlüyündə maliyyə sabitliyinin təmin olunması üçün kifayət deyil. Maliyyə qeyri-sabitliyinin bank sektorundan kənarda çox sayda digər po- tensial mənbələri var, odur ki, nəzarətin məqsədləri böhranın qarşısının alınması üçün daha irəli getməlidirlər.
Sərbəst mövzular
1. Beynəlxalq bankçılığın mahiyyəti. 2. Beynəlxalq bankların insitisuonal xidmət vahidləri. 3. Dünya iqtisadiyyatında Transmilli Banklar (TMB). 4. Beynəlxalq bankçılıq fəaliyyətində risk növləri. 5. Beynəlxalq bankçılıq fəaliyyətində yeni kreditləşdirmə texnikaları 6. Risk sərmayəsi, Sendikasyon kreditləri. 7. nkişaf etmiş ölkələrin bank sistemləri arasında rəqabət. 8. Xarici ticarətdə istifadə edilən hesablaşmaların formaları 9. Rəsmi qaynaqlarla ticarəti kreditləşdirmə. 10. Xarici ticarətin kreditləşdirilməsində banklar tərəfindən araşdırılan ölkə risk dəyərləndirilməsi. 11.
Xarici bankların Azərbaycan Bank Sistemində yeri. Yüklə 2,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|