Microsoft Word gelecek dunya duzeni I kitab doc
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Birləşmiş Millətlər Təşkilatı
- Bəzi əlavə ehtimallar Ehtimal əsasında belə bir qənaətə gəlmək olar ki, həm
- Belə ki, həmin blokun mərkəzi olan (nüvəsi rolunu oynamış) və böyük təbii
- Məlumdur ki, Qafqaz və Mərkəzi Asiya xalqları üçün
509
çevriləcəklər və birləşmələr ortaya çıxacaqdır. Dünyanın bütün regionları arasında iqtisadi əlaqələr saxlanılacaqdır və daha da güclənəcəkdir. Dövlətlər siyasi qütblərə daxil olmalarına baxmayaraq öz aralarında iqtisadi və siyasi əlaqələri gücləndirməkdə maraqlı olacaqlar. Məsələn, Türkiyə Slavyan dünyası-Türk dünyası-Çin siyasi birliyində olmasına baxmayaraq, ABŞ və Avropa ilə, eləcə də Ərəb dünyası ilə əlaqələrin yaxşılaşmasına çalışacaqdır. Düzdür, qəbul etmək lazımdır ki, siyasi birləşmə bir siyasi qütbdə olan dövlətlə digər siyasi qütbdə olan dövlət arasındakı iqtisadi və siyasi əlaqələrin yüksək səviyyədə yaradılmasına öz mənfi təsirini göstərəcəkdir. Regionlarda münasibətləri genişləndirmək və
ixtisaslaşdırmaq, sahələrə ayırmaq üçün
təşkilatların yaradılması prosesləri yenə də güclü olacaqdır. Təşkilatlar dövlətləri tez-tez bir araya gətirəcək və onlar arasında yaxınlığı təmin edəcəkdir. Təşkilatlar məhz ilk növbədə inteqrasiyaya və yüksək səviyyəli əməkdaşlığa xidmət göstərəcəkdir. Dünya siyasəti sistemində dövlətlər öz formalarını və funksiya xarakterlərini, məzmunları saxlayacaqlar. Dünya siyasəti sisteminin əsas mərzkəzi subyektləri yenə də dövlətlər olacaqlar. Beynəlxalq münasibətləri əks etdirən siyasi sistemlərdə dövlətlərin fəaliyyətləri ilə yanaşı, xalqların özlərinin də fəaliyyətləri genişlənəcəkdir. Bu baxımdan da dövlətlərin beynəlxalq münasibətlər sistemində aparıcı
mövqeləri güclənəcəkdir, ona görə ki, xalqların da birbaşa iştirakları onların nəzarət, təmin etmə və müşahidələri özündə əks etdirən nizamlama funksiyaları artacaqdır. Digər tərəfdən isə, xalqların özlərinin birbaşa iştirakından dövlətlərin iştiraklarının çəkisi də azala biləcəkdir. Dünya siyasəti sistemi, eləcə də beynəlxalq münasibətlər sistemi dövlətlər və xalqlar arasında münasibətlərin daha da
tarzalı qaydada
tənzimlənməsini təmin edəcəkdir. 510
Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və onun tabeliyində olan təşkilatlar öz fəaliyyətlərini davam etdirəcəklər. Bununla yanaşı, bəzi təşkilatlar öz fəaliyyətlərini dayandıracaqlar, əvəzində isə yeni təşkilatlar yaranacaqdır. Dövlətlərin qütbləri özlərinin hərbi-siyasi təşkilatlarını yaradacaqlar. Regionlarda fəaliyyət göstərən təşkilatların bəziləri öz fəaliyyətlərini dayandırcaq və yeni təşkilatlar meydana gələcəkdir. Belə güman etmək olar ki, ümumdünya münasibətlər sisteminin daha da tarazlaşmasını təmin etmək məqsədilə BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvlərinin sayı arta biləcəkdir. Belə ki, ayrı-seçkiliyin aradan qaldırılması və bütün insanlar və dövlətlər arasında təqribi tarazlığın yaradılmasını təmin etmək istiqamətində, eləcə də beynəlxalq aləmdə yüksək səviyyəli dini və mədəni tarazlı mühitin yaradılmasını təmin etmək prinsiplərinə görə müsəlman ölkələrindən birinin-ya Səudiyyə Ərəbistanı, ya Misir, ya Türkiyə, ya da Qazaxıstanın, gələcəkdə BMT Təhlükəsizlik Şursına daimi üzvlük məsələsi də gündəliyə gətirilə bilər.
511
Misir və Suriyada) kəskin böhranlar yaşanmışdı. Hətta XX əsrin 80-ci illərində ABŞ prezidenti R. Reyqan ilə SSRİ dövlət rəhbəri M.Qorbaçov arasında gərgin danışıqlar gedirdi və “ulduz müharibələri” (kosmik müharibələr) adlanan şişirdilmiş müharibə ideyaları təhdid elementinə çevrilmişdi. SSRİ tərəfi isə hesab edirdi ki, ölkə iqtisadiyyatı “ulduz müharibələri” üçün hazır deyil). Belə ki, həmin blokun mərkəzi olan (nüvəsi rolunu oynamış) və böyük təbii sərvətləri, elmi və iqtisadi potensialı, ən böyük ərazini özündə birləşdirən, həmçinin dünyanın ən nəhəng müdafiə və hücum güclərindən olan Rusiya bu gün də qalmaqdadır və yeni ideologiya ilə inkişaf etməkdədir. Dünya təbii ehtiyatlarının böyük bir hissəsini öz əlində cəmləşdirən (dünya təbii ehtiyatlarının təqribən 40 faizini) Rusiya yeni texnologiyalar və sərmayələr hesabına, həm də ətraf dövlətlərin (keçmiş SSRİ ölkələri) ucuz işçi qüvvələri hesabına təsərrüfat və bazar münasibətlərini inkişaf etdirən bir dövlət olaraq, eləcə də yeni texniki nailiyyətlər hesabına hərbi-sənaye cəhətdən, iqtisadi baxımdan güclənməkdədir. Buna görə də Rusiya özünün dünyanın bir çox yerlərində hakimiyyətinin (təsir dairələrinin) yaranmasında iddialıdır. Rusiya gələcək üçün yeni mondialist dövlətə çevrilmək strategiyasını həyata keçirir. Həmin strategiyanın tərkibi olaraq, Rusiya keçmiş SSRİ məkanında təkrar güclənmək iddiasındadır və bu istiqamətdə siyasət həyata keçirir. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, Rusiya keçmiş Sovet ölkələrinin əhalisinin çətinliyə dözmək əzmindən, çətinliklə mübarizə etmək xüsusiyyətlərindən, kasıbçılıqlarından istifadə edərək, onları öz təsərrüfatında istifadə etməyi bacarır. Məsələn, çirkli işlərdə (küçələrin, obyektlərin, parkların təmizliyi işləri) onların əməyindən istifadə edir və gündəlik rejimsiz işlərdə (məsələn, bazar ticarətində) onlardan faydalanır. Məlumdur ki, Qafqaz və Mərkəzi Asiya xalqları üçün Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|