yanaşmalarında isə insanları davranış və xarakterik xüsusiyyətlərinə əsasən X və Y
tipi
altında quruplaşdırırdı. nsanların davranış qaydalarına görə idarəetmə elmi
məktəbinin
nəzəriyyəçilərindəndir.
25. darəetmə metodları hansılardır və müasir idarəetmə nəzəriyyəçilərinin
önə rdiyi idarə etmə metodları?
Vadaretmə, təhriketmə və inandırma metodlarıdır. Müasir idarəetmədə istifadə
edilən
metoda əsas məqsədi idarəetmə prosesinin düzgün təşkilini təmin etmək, hədəfə
çatmaq üçün müasir texnikadan, əmək və istehsalın təşkilinin mütərəqqi
formalarından
ə
n səmərəli şəkildə istifadə etməkdir.
26. darə etmə funkusyaları hansılardır və idarə etmə də planlamanın önə mi
nə dir?
darəetmə funkusyaları; planlama, təşkilatı təşkil etmə, koordinasya, icra, nəzarət
etmədir. Nə edəcəyinə, nəcür edəcəyinə, nə ilə edəcəyinə, harda edəcəyinə, nə
qədər
edəcəyinə və kim üçün (bazar) edəcəyinə veriləcək qərarların qabaqcadan
bilinməsi
baxımından düzgün planlama çox önəmlidir. Yrıca, idarəetmədə icra zamanı
görülən
işlərin düzgünlüyünü, doğru olub olmadığını ölçmək üçün planlanana uyğunluğuna
baxaraq öyrənmək olar ki, bu da planlamanın ən önəmli tərəflərindəndir. 8.
darəetmə funkusyaları; planlama, təşkilatı təşkil etmə, koordinasya, icra, nəzarət
etmədir. şlərin bölünməsi, işlərə görə vəzifələrin bölünməsi, çalışacaq insanların
düzgün
seçimi, çalışılacaq yer və quruluşların qabaqcadan təyin edilməsi, səlahiyyət və
məsuliyyətlərin doğru şəkildə paylaşdırılması v.s. idarəetmədə təşkiletmənin
önəmli
addımlarıdır.
27. darəetmə funkusyaları hansılardır və idarəetmədə tənzimləmənin önəmi
nə dir?
darəetmə funkusyaları; planlama, təşkilatı təşkil etmə, koordinasya, icra, nəzarət
etmədir. Nə edəcəyinə, nəcür edəcəyinə, nə ilə edəcəyinə, harda edəcəyinə, nə
qədər
edəcəyinə və kim üçün (bazar) edəcəyinə veriləcək qərarların qabaqcadan
bilinməsi
baxımından düzgün planlama çox önəmlidir. Yrıca, idarəetmədə icra zamanı
görülən
işlərin düzgünlüyünü, doğru olub olmadığını ölçmək üçün planlanana uyğunluğuna
baxaraq öyrənmək olar ki, bu da planlamanın ən önəmli tərəflərindəndir. 8.
darəetmə funkusyaları; planlama, təşkilatı təşkil etmə, koordinasya, icra, nəzarət
etmədir. şlərin bölünməsi, işlərə görə vəzifələrin bölünməsi, çalışacaq insanların
düzgün
seçimi, çalışılacaq yer və quruluşların qabaqcadan təyin edilməsi, səlahiyyət və
məsuliyyətlərin doğru şəkildə paylaşdırılması v.s. idarəetmədə təşkiletmənin
önəmli
addımlarıdır.
28. darə etmə də motivasyanın rolu və önə mi nə dir?
Çalışanların təşkilata bağlılıqları, gördükləri işin onlar açısından önəmini
artırmaları,
işlərindəki məhsuldarlıq və səmərəliliklərini artırmaları baxımından darəetmədə
motivasyanın rolu və xüsusiylədə düzgün motivasya vasitə və yollarının seçimi
olduqca
önəmlidir.
29.Təş kilat və müə sisə tə rifi və günümüzün istehsal funkusyalarından
sahibkarlıq ruhunun önə mi?
Təşkilat; qarşıya qoyulan ortaq məqsəd doğrultusunda bir araya gələrək ortaq
fəaliyyətin
göstərilməsidir. Müəsisə; qarşıya qoyulan məqsəd doğrultusunda bir araya gələrək
tələbi
qarşılamaq (mad di dəyəri artırmaqla) üçün mal və ya xidmətin hazırlandığı yerdir.
Günümüzdə, tələbin düzgün təyin edilərək zaman baxımından da uyumlu bir
şə
kildə
Istehsal faktorlarının bir araya gətirilərək mal və ya xidmətin hazırlanması
baxımından
istehsal funkusyalarından sahibkarlıq ruhunun çox böyük önəmi vardır.
30. darəçi kimdir və idarəçi ilə lider arasındakı fərqlər nələrdir?
darəetmə tərifinə dəyanaraq; bir şəxsin (və şəxslərin) qarşıya qoyduqları
məqsədlərinə
çatmaqları üçün başqa şəxslər vasitəsiylə işlərini gördürməsi idarəetmə bunu icra
edən
isə idarəçidir. Lider geniş vizyonu daxilində işlərini quran, mövcut duruma görə
insiyatif
üstlənən, yalnız qoyulmuş qayda və qanunlar daxilində deyil də öz qabiliyyət və
bacarıqları doğrultusunda hərəkət edən, qayda və qanunlar daxilində olmasa da bir
və
ya bir neçə şəxsi öz arxasınca apara bilən v.s. kimi üstün xüsusiyyətləriylə
idarəcidən
fərqlənməkdədir.
31.Formal təşkilatlar hansılardır və təşkilata dolayı təsir edən xarici mühit
amilləri?
Formal təşkilatlar ortaq hədəfə nail olmaq üçün fəaliyyətləri şüurlu səkildə
ə
lqaələndirilən insanlar qrubudur. Təşkilata birbaşa təsir edən xarici mühit
amillərinə
tədarikçiləri, əmək resurslarını, rəsmi dövlət qanunlarını, rəsmi dövlət orqanlarını,
istehlakçıları və rəqibləri misal göstərmək olar.
32.Qeyri-formal təşkilatlar hansılardır və təşkilata birbaşa təsir edən xarici
mühit amillə ri?
Qeyri-formal təşkilatlar formal təşkilatların tərkibindəki qruplardır. Bu qruplar
daxili
səbəblərdən meydana gəlir və onların üzvləri bir-birləriylə daimi qarşılıqlı təsirdə
olur.
Təşkilata birbaşa təsir edən xarici mühit amillərinə tədarikçiləri, əmək resurslarını,
rəsmi
dövlət qanunlarını, rəsmi dövlət orqanlarını, istehlakçıları və rəqibləri misal
göstərmək
olar.
33.Təş kilatın xarici və daxili amillə ri hansılardır?
Təşkilatın xarici amilləri siyasi və sosial-mədəni amillər,, iqtisadi vəziyyət,
beynəlxalq
hadisələr, elmi-texniki tərəqqi v.s. dir. Daxili amilləri məqsədləri, quruluşu
(strukturası),
texnologiya və şalışanları (insanlar), vəzifə v.s. dir.
34. stehsalın ixtisaslaşdırılması və əmək bölgüsündən asılı olaraq
dövlətlərarası ixtisaslaşdırma nədir?
stehsalın ixtisaslaşdırılması xalq təsərrüfatı sahələri, müəssisələr arasında, istehsal
prosesinin müxtəlif mərhələlərini yerinə yetirən müəssisələr daxilində əməyin
ictimai
bölgüsü formasıdır. qtisadiyyatın istehsal təsərrüfat həlqələrindəki əmək
bölgüsünə görə
ixtisaslaşmanın növlərindən biri firmadaxili ixtisaslaşdırmadır.
35. darə etmə nin təş kilatı formaları hansılardır və fə rdi müə sisə lə rin üstün
cə hə tlə ri?
darəetmənin təşkilatı formaları: fərdi müəssisələr, istehsal koorperativləri, dövlət
müəssisəsi, yoldaşlıq müəssisələri, cəmiyyətlər və müqavilə birlikləridir. Fərdi
müəsisələrin üstün cəhətləri kimi müştəri təlabatındakı dəyişmələrə gecikmədən
qarşılıq
verə bilməsi, qərarları daha operativ qəbul edə bilməsi v.s. göstərilə bilər.
36.Stratejik planlama prosesində
yararlanılan taktika, siyasə t, prosedura
nə dir?
Taktika: r
ящбярлийин узун мцддятли мягсядлярля разылашдырылмыш вя она наил
олунмасыны йцнэцлляшдирян гыса мцддятли мягсядляри, щямчинин цмуми
узунмцддятли плана уйьун гыса мцддятли планлары ишляйиб щазырламалары
мягсядя уйьун олурki, bеля гыса мцддятли стратеэийаны тактика адландырырлар.
Сийасят: юзцндя мягсядя наил олмаьа истигамятлянмиш тядбирляри, гярарларын
гябул едилмясини вя цмуми рящбярлийи бирляшдирир.
Проседура: конкрет ситуасийаларда щяйата кечирилян щярякятлярин тясвиридир.
Цмуми щалда проседурайа уйьун щярякят едян фярдляр юз фяалиййятляриндя даща
аз сярбястлийя малик олурлар вя даща аз сайда алтернатив сащиби олурлар.
37.Tə
labat və motivasya nə dir? Müasir motivasyaların ə sasının
yaradılması prosesində önə mi olan bildiyiniz nə zə riyyə lə r (yalnız
adlarını çə kmə klə ) hansılardır?
Motivasiya-insanы fяaliyyяtя hяvяslяndirяn, onun fяaliyyяtinin sяrhяd vя
formalarыnы mцяyyяn edяn, fяaliyyяtinя istiqamяt verяn, mяqsяdlяrinin
reallaшdыrыlmasыnы istiqamяtlяndirяn daxili vя xarici stimullaшdыrыcы qцvvяlяrin
mяcmusudur. Tяlяbatlar - bu insanlarыn daxilindя olur vя yaranыr, mцxtяlif
insanlar цчцn цmumi olur, lakin eyni zamanda hяr bir insanda fяrdi ifadя
tapыr. A.Maslou tяrяfindяn hazыrlanmыш tяlяbatlarыn ierarxiya nяzяriyyяsi,
D.Mak-Klellandыn яldя edilmiш (qazanыlmыш) tяlяbatlar nяzяriyyяsi,
K.Alderferin ERG nяzяriyyяsi, F.Hersberqin iki amilli nяzяriyyяsi.
38.Motivasyanın mə
zmunuyla bağlı Alderferin ERG nяzяriyyяsini açıqlayın?
Alderferin ERG nəzəriyyəsində Maslounun tяlяbatlar ierarxiyasы
nяzяriyyяsindяn fяrqli olaraq o hesab edir ki, цч яsas tяlяbatlar qrupu var: 1)
Mюvcudluq tяlяbatlarы, 2) Яlaqя tяlяbatlarы, 3) Иnkiшaf tяlяbatlarы.
39.Motivasyanın mə
zmunuyla bağ lı nə zə riyyə lə rdə n Hersberqin ikiamilli
nяzяriyyяsindəki motivatorlar nədir?
Hersberqя яsasыn motivasiya iki qrup amillяrin tяsiri ilя formalшыr: motivatirlar
vя gigienik amillяr. Motivatorlara о iш nяticяlяrinin tanыnmасы vя qяbul
edilmяsiни, yaradыcы vя iшgцzar inkiшaf imkanlarыны, xidmяti inkiшafы, uьur вя
yцksяk mяsuliyyяt sяviyyяsiни аид едирди.
40.Motivasyanın prosersual
nə zə riyyə si nə dir? Sıralayın və partisipativ
nə zə riyyə sini anlatın.
Prosesial nяzяriyyяlяr tяlяbatlarыn mюvcцdluьunu tяkzib etmir, lakin hesab edir
ki, insanlarыn davranышы tяkcя tяlяbatlarla mцяyyяn edilmir. 1) Gюzlяmяlяr
nяzяriyyяsi, 2) Яdalяt nяzяriyyяsi, 3) Porter-Louler nяzяriyyяsi (modeli), 4)
Mяqsяd qoyma nяzяriyyяsi, 5) Partisipativ idarяetmя nяzяriyyяsi. Partisipativ
idarяetmя konsepsiyasыnыn яsas ideyasы ondan ibarяtdir ki, яgяr insan mцxtяlif
tяшkilatdaxili fяaliyyяtdя fяal iшtirak edirsя,bundan mяmnun qalaraq iшi daha
yaxшы, keyfiyyяtли vя sяmяrяli formada icra edir.
41.Motivasyanın prosersual
nə zə riyyə si nə dir? Sıralayın və V.Vrumun
motivasiya modeli ilə Mяqsяd qoyуluшu vasitяsilя motivasiya prosesinin modelini
yazın.
Prosesial nяzяriyyяlяr tяlяbatlarыn mюvcцdluьunu tяkzib etmir, lakin hesab edir
ki, insanlarыn davranышы tяkcя tяlяbatlarla mцяyyяn edilmir. 1) Gюzlяmяlяr
nяzяriyyяsi, 2) Яdalяt nяzяriyyяsi, 3) Porter-Louler nяzяriyyяsi (modeli), 4)
Mяqsяd qoyma nяzяriyyяsi, 5) Partisipativ idarяetmя nяzяriyyяsi. V.Vruma
gюrя motivasiya modeli aшaьыdakы kimidir:
M=(Sя - Nя) x (Nя - M) x
Emosianal vяziyyяt nяzяrя alыnaraq яtraf mцhitin qavranыlmasы, Истигамят вя
фяалиййят интенсивлийини мцяййян едян мягсядлярин тяйини, Фяалиййятин иърасы,
Нятиъядян разыгалма.
42.İdarə
etmə nin funksiyalarından nə zarə t ə sas növlə ri hansılardır?
İ
lkin nəzarəti açıqlayın.
Hяyata keчirilmя foрмalaрынa gюrя nяzarяtин hяr цч tiпи bir-birinя oxшayыr. Belя
kы, onlarыn hяr цчц eyni bir mяqsяdя xidmяt edir Baшqa sюzlя onlaрын hяr цчц
faktiki яldя edilяn nяtiъяlярын mцmkцn qяdяr muяyyяn edиmыш tapшыrыьa yaxыn
olmasынa xidmяt edir. Fяrq yalniz onlaрын hяyata keчirilmяsi vaxтындadыr: ilkin
nəzarət, cari nəzarət, son nəzarət
. Иlkin nяzarяt tяsяrrцfat яmяliyyatlannы
yerinя yetiрмяyя baшlayana qяdяr hяyata keчirilir. Onun hяyata keчirilmяsinin
яsas vasitяsi kimi mцяyyяn qaydalaрын, prosedur-alaрын vя davranыш xяttinin
reallaшdыrыlmasы чыxыш edыr.
43.İdarə
etmə nin funksiyalarından nə zarə t ə sas növlə ri hansılardır?
Cari nə zarə ti və effektiv nə zarə tin xarakteristikasını açıqlayın.
Cari nяzarяt bilavasitя iшlяrin yerinя yetirilmяsi gediшindя hяyata keчirilir. Чox
vaxt onun obyekti kimi tabeчиlikde olan яmяkdaшlar чыxыш edir, onun юzц isя
яnяnяvi oлaraq onlarыn bilavasitя rяhbяrlяrinin mцstяsna hцququdur.
Tяшkilatыn qarшыsma qoyduьu mяqsяdя чatmasыны tяmin edяn effektiv nяzarяtin
xarakterik xцsusiyyяtlяri aшaьыdakыlardыr: - stratеji cяhяtdяn mяqsяd yюnцmlц
olmalыdыr; - konkret nяticяlяrя istiqamяtlянмяlidir; - nяzarяt edilяn fяaliyyяt
nюvцnя mцvafiq olmalыdыr; - vaxтындa aparыlmaлыdr; - kifayяt qяdяr чevik
davamлы (inadлы) vя baш vеrяn dяyiшikliklяrя uyьunlaшa bilяn olmalыdыr; -
nяzяrdя tutulan mяqsяdlяrя nail olmaq baxımından sadя olmalыdыr; - qяnaяtcil
olmalыdr.
44.İdarə
etmə qə rarları və idarə etmə qə rarlarının qə bul edilmə si
prosesinə tə sir edə cə k amillə r hansılardır?
Идаряетмя просесиндя гябул едилян гярарлар юзцндя рящбярлярин юз сялащиййятляри
дахилиндя тякбашына вя йа диэяр шяхслярин ъялб едилмяси иля (коллеэиал гярарлар
гябул едилян заман) йериня йетирдийи мянтиги-тяфяккцр, емосионал-психоложи вя
тяшкилаты-щцгуги актлары якс етдирир.
Рящбярин шяхси дяйярляри, qярарын гябул едилмяси шяраити, mцяййянлик, qейри –
мцяййянлик, rиск, zаман вя дяйишян мцщит, iнформасийа мящдудиййятляри,
d
авраныш мящдудиййятляри, nегатив (мянфи) нятиъяляр, qярарларын гаршылыглы
асылылыьы.
45.İdarə
etmə də kommunikasiya və kommunikasiya prosesi?
Коммуникасийа шяхслярарасы характер дашыйыр вя арзу едилян реаксийайа ъаваб
алмаг цчцн идейаларын, фактларын, фикирлярин, ейщамларын, щисс вя йа гябул
етмялярин, дуйьу вя мцнасибятлярин шифащи вя йа щяр щансы бир формада (йазылы,
жест, поза, сясин тону, верилмя вахты вя с.) бир шяхсдян диэяриня верилмяси йолу иля
щяйата кечирилир. Коммуникасийа актынын баш тутмасы цчцн ян азы ики шяхс
мювъуд олмалыдыр. Коммуникасийа просесинин ясас мягсяди мцбадиля
предмети, башга сюзля мялумат предмети олан информасийанын дярк едилмясинин
тямин едилмясидир.
46.İdarə
etmə də kommunikasiya və şə xslə rarası kommunikasiya?
Коммуникасийа шяхслярарасы характер дашыйыр вя арзу едилян реаксийайа ъаваб
алмаг цчцн идейаларын, фактларын, фикирлярин, ейщамларын, щисс вя йа гябул
етмялярин, дуйьу вя мцнасибятлярин шифащи вя йа щяр щансы бир формада (йазылы,
жест, поза, сясин тону, верилмя вахты вя с.) бир шяхсдян диэяриня верилмяси йолу иля
щяйата кечирилир. Шяхслярарасы еффектли коммуникасийанын мцяййянляшдирилмяси
цчцн менеъердян коммуникасийа цслублары типини билмяк тяляб олунур.
Коммуникасийа цслубу – бу фярдин мцяййян сябябляр цзря диэярляри иля
мцнасибятляри гурмаьа цстцнлцк вердийи гайдаларын мяъмусудур.
47.İdarə
etmə də kommunikasiya və təş kilatı kommunikasiya?
Коммуникасийа шяхслярарасы характер дашыйыр вя арзу едилян реаксийайа ъаваб
алмаг цчцн идейаларын, фактларын, фикирлярин, ейщамларын, щисс вя йа гябул
етмялярин, дуйьу вя мцнасибятлярин шифащи вя йа щяр щансы бир формада (йазылы,
жест, поза, сясин тону, верилмя вахты вя с.) бир шяхсдян диэяриня верилмяси йолу иля
щяйата кечирилир. Шяхслярарасы тямасларын тамамланмасы цчцн менеъер
тяшкилатда информасийа мцбадиляси йолунда дуран манеяляр вя беля
мцбадилянин тякмилляшдирилмяси щаггында тясяввцря малик олмалыдыр. Тяшкилати
коммуникасийадакы манеяляр сырасына ашаьыдакылары аид етмяк олар:
m
ялуматын тящриф олунмасы, iнформасийа иля щяддян артыг йцклянмя, tяшкилатын
гейри-гянаятбяхш (йарытмаз) гурулушу.
48.İdarə
etmə də qə rarlar və olabilə cə k qə rar növlə ri hansılardır?
Sıralayın və insayt qə rar növünü açıqlayın.
Идаряетмя просесиндя гябул едилян гярарлар юзцндя рящбярлярин юз сялащиййятляри
дахилиндя тякбашына вя йа диэяр шяхслярин ъялб едилмяси иля (коллеэиал гярарлар
гябул едилян заман) йериня йетирдийи мянтиги-тяфяккцр, емосионал-психоложи вя
тяшкилаты-щцгуги актлары якс етдирир. Илкин олараг идаряетмя гярары интуитив,
инсайт вя мцлащизяляря ясасланмыш гярарлар ола биляр. Инсайт гярарлар (Инsight) –
конкрет проблемин щяллинин баша дцшцлмяси вя йа дярк едилмясидир.
49. darə etmə qə rarları və iдаряетмя гярарларынын ишляниб щазырланмасы prosesini
açıqlayın?
Техноложи нюгтейи нязядян гярарларын ишлянриб щазырланмасы, гябул едилмяси вя
реаллашдырылмасы просеси юз араларында бир-бириля бирбаша вя якс ялагядя олан
мярщяля вя проседураларын ардыъыллыьы шяклиндя тясяввцр етмяк олар. Проблемин
ситуасийасынын ашкара чыхарылмасы вя тящлили, mягсядрин формалашмасы,
a
лтернативин там сийащысынын ашкар едилмяси, mцмкцн олан алтернативин
сечилмяси, yахшы алтернативин илкин сечилмяси.
50. darəetmə qərarları və iдаряетмя гярарларынын гябул едилмяси prosesini
açıqlayın?
Техноложи нюгтейи нязядян гярарларын ишлянриб щазырланмасы, гябул едилмяси вя
реаллашдырылмасы просеси юз араларында бир-бириля бирбаша вя якс ялагядя олан
мярщяля вя проседураларын ардыъыллыьы шяклиндя тясяввцр етмяк олар. Гярар гябул
едян шяхсляр тяряфиндян алтернативин илкин гиймятляндирилмятси, aлтернативин
експкриментал гайдада йохланмасы, vащид гярарын сечилмяси.
Dostları ilə paylaş: |