88
xidmət tamamilə aradan qaldırılmışdır. Eyni zamanda bu illər ərzində regionlarda 13
müasir olimpiya kompleksi tikilibdir. Bu da insanların birbaşa sağlamlığına
yönəldilən tədbirlərdir.
5.
Qaçqınların və mə cburi köçkünlə rin hə yat şə raitinin yaxş ılaş dırılması
iş lə ri.
Son illər ərzində qaçqınların və məcburi köçkünlərin həyat səviyyəsinin
yaxşılaşdırılması və məşğulluğun artırılması Dövlət Proqramı üzrə böyük işlər
görülüb. Ilk növbədə bu təbəqənin yaşayış şəraitinin kəskin sürətdə yaxşılaşdırılması
məqsədilə bütün çadır şəhərcikləri ləğv edilibdir və onlar evlə təmin edilib. Bu illər
ə
rzində proqramda nəzərdə tutulan tədbirləri həyata keçirmək üçün 1 milyard
manatadək vəsait ayrılmışdır və bu işlər davam ediləcək.
6.
qtisadi inkiş af üzrə bütün siyasə t tə dbirlə rində və hə yata keçirilə n
proqramlarda ə traf mühitin davamlılığ ı prinsiplə rinə riayə t edilmiş dir.
Qeyd olunan dövrdə Azərbaycanın inkişafı və insanların sağlamlığının
möhkələnməsi üçün geniş çoxşaxəli, yeni ekoloji proqram qəbul edilmişdir.
Proqram icra olunmağa başlamışdır və ilk növbədə Bakıda və Abşeron
yarımadasında neftlə çirklənmiş gölməçələrin qurudulması, təmizlənməsi və onların
yerində müasir infrastrukturun yaradılması, parkların salınması, ağacların əkilməsi
həyata keçirilir.
Eyni zamanda içməli su baxımından ən ağır vəziyyətdə olan 50 kənddə
Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin xətti ilə yeni sutəmizləyici qurğular
quraşdırılıbdır və növbəti 50 kənddə bu işlər tamamlanmalıdır.
Azərbaycanda meşələrin sahəsi o qədər də böyük deyil. Ona görə də proqramda
nəzərdə tutulmuş sürətlə ağacların əkilməsi həyata keçirilir.
Hal-hazırda 2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında yoxsulluğun
azaldılması və davamlı inkişaf üzrə Dövlət proqramı Dünya Bankının dəstəyi ilə
həyata keçirilir.
89
NƏT CƏ VƏ TƏKL FLƏR
1. Dünyanın əsas maliyyə təşkilatlarından olan BVF-nun əsas məqsədi
beynəlxalq valyuta kredit münasibətlərini qaydaya salmaq, üzv ölkələrin
iqtisadiyyatının inkişafına yardım etmək üçün müvəqqəti maliyyə vəsaitlərinin
ayrılması, tədiyyə balansında yaranan problemlərin aradan qaldırılması olmuşdur.
Azərbaycan da bu təşkilata üzv olduqdan sonra bu istiqamətdə BVF-nun
fəaliyyətindən faydalanmışdır.
2. Dünya Bankı Qrupu beş təşkilatdan ibarətdir: BY B, B A, BMK,
ZÇA və MTBM.
BY B – Beynəlxalq Yenidənqurma və nkişaf Bankı
Orta gəlirli və daha yoxsul kreditqabiliyyətli ölkələrin inkişafı üçün
borc və yardım verir. Səsvermə iştirak hüququ hər bir üzv ölkənin abunə
kapitalının həcmi ilə bağlıdır. Bu isə öz növbəsində hər bir ölkənin
uyğun imkanlarından asılıdır. BY B öz vəsaitlərinin əhəmiyyətli
hissəsini beynəlxalq kapital bazarlarındakı istiqrazlar satışı vasitəsilə
ə
ldə edir.
B A – Beynəlxalq nkişaf Assosiasiyası
Ə
n yoxsul ölkələrə faizsiz borclar verir. B A-nın maliyyə vəsaitlərinin
ə
ksəriyyəti bəzi inkişaf etməkdə olan ölkələr də daxil olmaqla daha varlı
üzv ölkələrin əmanətlərindən təşkil olunur.
BMK – Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası
Özəl bölməyə maliyyə yardımı göstərmək yoluyla inkişaf etməkdə olan
ölkələrin iqtisadi artımına yardım edir. BMK başqa investorlarla
birlikdə borc vermək və səhmdar kapitala investisiyalar yoluyla
kommersiya müəssisələrinə investisiyalar edir.
ZÇA – nvestisiyaların Zəmanəti üzrə Çoxtərəfli Agentlik
Xarici investorlara qeyri-kommersiya riskləri nəticəsində əmələ gələn
ziyanlarına görə zəmanət vermək yoluyla inkişaf edən ölkələrə xarici
90
investisiyaların verilməsində yardım göstərir. Agentlik həm də
hökümətlərə özəl investisiyaları cəlb etməkdə və inkişaf edən ölkələrdə
investisiya imkanları haqqında məlumatın yayımlamasında yardım
məqsədilə məsləhət xidmətləri göstərir.
MTBM – nvestisiya Mübahisələrinin Tənzimlənməsi üzrə Beynəlxalq
Mərkəz
Xarici investorlarla investisiya edilən ölkələr arasındakı mübahisəli
məsələlərin barışı və arbitraji vasitəsilə beynəlxalq investisiyaların
dəsklənməsinə yardım edir.
3. Dünya Bankı dərin qarşılıqlı əlaqəli və tez dəyişən qlobal iqtisadiyyat
şə
raitində inkişaf edən və keçid iqtisadiyyatlı yüzdən artıq ölkəyə
borclar, məsləhətlər və digər standart ehtiyatlar təqdim edir. Yardım elə
şə
kildə həyata keçirilir ki, dünya iqtisadiyyatında daha çox iştirak edən
ə
n yoxsul ölkələr üçün faydası yüksək olsun və kənar amillərin təsiri
yumşaldılsın. Dünya Bankı öz maliyyə və insan ehtiyatlarından istifadə
edir, eləcə də başqa təşkilatlarla hər bir ölkənin sabit, kəsilməz və
bərabərhüquqlu inkişaf yoluna qədəm qoyması üçün fərdi yardım
göstərilməsinə istiqamətlənmiş fəaliyyəti tənzimləyir. Diqqət əsasən
ə
həlinin daha aztəminatlı təbəqəsinə və ən yoxsul ölkələrə yardımın
verilməsinə yönəldilir. Dünya Bankı hər il 20 mlrd. ABŞ dolları
məbləğində yeni borc öhdəlikləri götürərək inkişafa yardım edən ən iri
təşkilatdır.
4. Yeni minillikdə Dünya Bankı göstərilən yardımın keyfiyyətinin
yaxşılaşdırılması üçün öz müştəriləri və səhmdarları ilə strateji razılıq
ə
ldə edib. Bu, aşağıdakı yollarla həyata keçirilir:
• ən yoxsul ölkələrin borc faizlərini ödəməsi əvəzinə inkişaf
təşəbbüslərinin maliyyəlaşdirilməsini təmin edə bilməsi üçün onların
borc yükünün azaldılması üzrə yardımın göstərilməsi;
91
• iqtisadi artımın qarşısını alan korrupsiya ilə mübarizədə kömək
göstərilməsi;
• inkişaf edən ölkələrə müasir kommunikasiya texnologiyalarının,
bacarığın və vərdişlərin əldə edilməsi üzrə köməyin göstərilməsi;
• müasir qlobal maliyyə böhranından çıxmaq üçün bank sisteminin və
maliyyə sektorunun möhkəmləndirilməsi və yenidən qurulması;
• sayca artan əhalinin tələbatlarının ödənilməsi, kəndin və kənd
təsərrüfatının inkişafına daha çox diqqətin yetirilməsi.
5. Daimi yüksəliş və investisiyaların əhaliyə yönəldilməsi yoluyla
yoxsulluğun səviyyəsinin azaldılması və əhalinin həyat səviyyəsini
yaxşılaşdırılması
Dünya
Bankının
fəaliyyətinin
məqsədidir.
Azərbaycanda Dünya Bankının əsas fəaliyyət növləri aşağıdakılardan
ibarətdir:
• investisiyaların əhaliyə yönəldilməsi;
• strateji infrastruktur layihələrin dəstəklənməsi (su kəməri, yolların
bərpa olunması, ətraf mühitin mühafizəsi);
• özəl bölmənin inkişafının həvəsləndirilməsi;
• iqtisadi islahatların dəstəklənməsi;
• dövlət idarəetmə sisteminin islahatı;
• hökümətin imkanlarının möhkəmləndirilməsi.
6. Dünya Bankı müasir qlobal problemlərin həllində ən öncül
təşkilatlarından biridir. XX əsrin ikinci yarısında daha da kəskinləşən
qlobal problemlər onun tez bir zaman müddətində həllini zəruri edirdi.
Dünya Bankı müasir dövrün ən mühüm problemlərindən olan
yoxsulluq, aclıq, borc problemi, kütləvi xəstəliklər, içməli su və s. kimi
məsələrin həll edilməsi üzrə BMT-nin “Yeni Minilliyin nkişafı” adlı
proqramına uyğun olaraq 6 regional komissiyasının vasitəsilə bu
problemlərin aradan qaldırılmasında əsas iştirakçı kimi çıxış edir.
92
7. Dünya Bankının Azərbaycanda inkişaf proqramlarının həyata
keçirilməsində yaxından iştirakı bilavasitə ölkə iqtisadiyyatının,
xüsusilə qeyri-neft sektorunun inkişafına şərait yaradır. Dünya Bankı
ölkədə
işsizlik
probleminin
həll
olunmasında,
ə
traf
mühitin
qorunmasında və s. problemlərin həll olunmasında Azərbaycan
hökumətinin yaxın əməkdaşlarından biridir. Azərbaycan və Dünya Bankı
ə
laqələrinin prespektiv imkanları çox genişdir. Bununla əlaqədar
aşağıdakı təklifləri göstərmək olar.
Azərbaycan müxtəlif tipli sənaye və ixtisaslı işçi qüvvəsi vardır.
Lakin mövcud avadanlıqların çoxu köhnəlmişdir. Respublikada dünya
standartlarına cavab verən maşınqayırma sənayesi yox dərəcəsindədir.
Dərman preparatları, tibbi avadanlıq və nəqliyyat vasitələri istehsal edən
sahə demək olar ki, yoxdur. Bankla ölkənin əlaqələrinin gələcək
perspektivi kimi Dünya Bankının bu sahələrə yardım göstərməsi həmin
sahələrin rentabelli inkişafı üçün şərait yaratmış olar.
Diqqət göstəriləsi digər bir sahə turizm sahəsidir. Azərbaycandada
mövcud olan iqlim və relyef şəraiti turizmin bu regionda inkişafı üçün
çox böyük imkanlar yaradır. Turizm sahəsinin inkişafı regionların
inkişafı, ölkədaxili infrastrukturun və xidmət sahələrinin inkişafı ilə sıx
bağlıdır. Bu sahənin inkişafı xarici valyuta axınını stimullaşdıracaq.
Dünya Bankının bu sahəyə yardım ayırması kompleks inkişafa səbəb
olacaq.
Ölkə iqtisadiyyatının balanslı inkişafını təmin etmək üçün qeyri-
neft sektoruna daxili və xarici investorları cəlb etmək lazımdır.Bunun
üçün Dünya Bankının alt qurumu olan nvestisiya Təminati üzrə
Çoxtərəfli Agentlik ( TÇA) ilə əməkdaşlığı genişləndirmək lazımdır. Bu
qurumun əsas vəzifəsi iqtisadiyyatı zəif olan ölkələrə xarici kapital
yönəltməkdir. Bu işdə o investorlar üçün təminatçı rolundadır.
93
Dünya Bankı Azərbaycanda fəaliyyətə başladığı ilk dövrdən bu
günə kimi 25-dən çox layihə üzrə 825 mln. ABŞ dollarından çox
kredit vermişdir. Düzdür, kredit ayırmadan əvvəl bankın qoyduğu şərtlər
həmin kreditin qaytarılmasına zəmanət verir, ancaq bununla yanaşı
Azərbaycan kredit aldığı sahələrin rentabelli işləməsinə nail olmalı və
beləliklə kreditin qaytarılması üçün zəmin yaratmalıdır.
94
stifadə olunmuş ədəbiyyat
1.
Ш.Г.Гаджиев. Азербайджан на пути к мировому сообществу: стратегия
внешнеэкономического
развития. Киев.Экспресс – Обява, 2000.
2.
S.Səfərov. Heydər Əliyev kursu yeni keyfiyyət halında: qtisadiyyat, siyasət,
dinamizm, problemlər, perspektivlər. Bakı, Azərnəşr, 2005.
3.
Ə.Həsənov. Müasir beynəlxalq münasibətlər və Azərbaycanın xarici siyasəti.
Dərslik. Bakı, 2005.
4.
G.Gənciyev. B M: Müasir vəziyyət və inkişaf problemləri. Bakı, 2005.
5.
Q.Süleymanov. Beynəlxalq əmək bazarının inkişaf problemləri. Bakı, 1999.
6.
C.Kərimov, A.Orucov, H. srafilov. Dünya iqtisadiyyatı. Dərslik. Bakı, 2007.
7.
C.Kərimov, A.Orucov, T.Kərimova. Beynəlxalq iqtisadi təşkilatlar. Bakı,
Nurlan, 2008.
8.
Mehdiyev R. Azərbaycan: Qloballaşma dövrünün tələbləri. Bakı, 2005.
9.
Rəcəbov H. BMT-nin ixtisaslaşmış qurumları və Azərbaycan. Bakı, 2003.
10.
Vəciyev D., Rəhimov M. Beynəlxalq maliyyə. Bakı, 2000.
11.
Vəliyev D. Azərbaycanın qlobal iqtisadiyyata inteqrasiyası. Bakı, 2008.
12.
Abbasov Ç.M. Azərbaycanın dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya yolları. Bakı.
Elm, 2005.
13.
Stiqlis C.E. Qloballaşma və onun doğurduğu narazılılıqlar. qtisadi islahatlar
mərkəzi. Bakı, 2004.
14.
И.Герчикова.
Международные
экономические
организации
:
регулирование
мирохозяйственных связей и предпринимательской
деятельности
. М., 2000.
15.
Х. Шреплер. Международные экономические организации. М., 1998.
16.
Под ред. И.Хасбулатова. Мировая экономика и международные
экономические
отношения. М., 2006.
17.
Под ред. В.Рыбалкина. Международные экономические отношения.
Учебник
. М., 2006.
95
18.
Под ред. А.Торкунова. Международные экономические отношения. М.,
2007.
19.
Аббасбейли А., Гасанов А. Азербайджан в системе международных и
региональных
организаций. Баку, 1999.
20.
Мировая экономика и международные экономические отношения.
Учебник
. Под ред. А.Булатова. М., 2008.
21.
Мировая экономика. И.Спиридонов. Учебное пособие. М., 2007.
22.
Международные экономические отношения. Учебник, 2-е изд. Под ред.
Н
.Ливенцева. М., 2006.
23.
Азербайджан. Переход к стабильному развитию. Региональные
исследования
Всемирного Банка. Всемирный Банк. Вашингтон, Округ
Колумбия
. 1993.
24.
Всемирный Банк. Годовой отчет. Вашингтон, 2004.
25.
Путеводитель по Всемирному Банку. Москва, 2004.
26.
nternet saytları:
www.worldbank.orq
www. ifc.orq
www.ida.orq
www.icsid.orq
96
РЕЗЮМЕ
В
магистрской диссертации ставится цель проанализировать отношения
Азербайджанской
республики
с
международными
финансовыми
организациями
, в том числе с Международным валютным фондом и
Всемирным
Банком, оценить сотрудничество нашей страны с данными
организациями
с тем, чтобы определить перспективы развития этих отношений
и
сделать свои предложения и рекомндации в этом направлении.
В
первой
главе
изучаются
вопросы
создания
,
цель
и
функции
Международного валютного фонда и Всемирного Банка, главное
направление
их деятельности , особое место в главе уделяется исследованию
роли
международных финансовых организаций в социально-экономическом
развитии
стран с переходной экономикой и развивающихся стран.
Во второй главе анализируется современное состояние сотрудничества
Азербайджана
с МВФ и Всемирным Банком, объем и динамика валютно-
кредитных
отношений, иностранных инвестиций и кредитов, осуществляемых
этими
организациями в Азербайджан.
В третьей главе изучается валютная политика Азербайджана, стратегия
реализации
программ ВБ, а также направления расширения сотрудничества
страны
с МВФ и Всемирном Банком.
97
SUMMARY
The main purpose of the dissertation to analyze the ratio of the Republic of
Azerbaijan with international financial institutions, including the International
Monetary Fund and the World Bank to analyze the activities and their economic
impact, to assess the cooperation of the Azerbaijan Republic with these organizations,
to identify prospects and give their suggestions in this regard.
In the first chapter we study the creation, purpose and functions of the
International Monetary Fund, the World Bank and its institutions: the creation and
main areas of activity, in addition examines the role of international financial
institutions in the socio-economic development of countries in transition and
developing countries.
The second chapter analyzes the cooperation of Azerbaijan with the IMF,
volume and dynamics, monetary and credit relations, foreign investments and loans
in Azerbaijan from the World market.
In the third chapter we study the monetary policy of Azerbaijan, the direction of
expansion of cooperation with the IMF and the World Bank.
Dostları ilə paylaş: |