Microsoft Word Kitab-2 cbs doc

55
liyev gönd rildi. 1934-cü ild n etibar n “Yeni h yat” L nk ran-
da deyil, Masallıda çap olunma a ba ladı.
30-cu ill rd  haqqı yazan,  yri m l sahibl rini t nqid at in
tutan müxbirl r t qib olundu undan yazılar çox vaxt gizli 
imzalarla d rc edilirdi. “Biçinçi”, “H rif”, “T k s bir”, “H rd m-
x yal”, “Qızıl Avarlı” v  s. imzaların mü llifi olan f hl -k ndli 
müxbirl r öz yazılarında övladlarını m kt b  buraxmayan 
valideynl ri, kolxoz anbardarları il
laq y  girib taxılı satan  ura
s drl rini ciddi t nqid at in  tuturdular. 
1962-ci ilin may ayında “Yeni h yat”ın n ri dayandırıldı.
1965-ci ilin ortalarına kimi L nk randa çap olunan “Leninçi” 
rayonlararası (indiki dild  des k, regional) q zet kimi f aliyy t
göst rmi dir. 1965-ci il aprelin 6-da Az rbaycan KP MK-nın bürosu 
bütün rayonlarda yerli q zetl rin n r  ba laması haqqında q rar
q bul etdi. Masallı rayonunda da “Ça ırı ” adlı q zet h min il 
avqustun 18-d n n r  ba ladı. ctimai-siyasi orqan kimi f aliyy t
göst r n “Ça ırı ” öz s l fi “Yeni h yat”ın
n n l rini davam 
etdirirdi. 1968-ci ild
n yax ı t rtibatına gör , q zet Az rbaycan 
Jurnalistl r ttifaqının, 1970-ci ild  Ostrovski adına Ümumittifaq 
mükafatının sahibi oldu. H ft d  3 d f  n r edil n v
n yüks k tirajı
14 mind n artıq olan “Ça ırı ” rayon  razisind  mövcud olan tarixi 
abid l rd n, “El-obanın söz bo çası” rubrikası altında a ız
d biyyatının toplanmasından tutmu , elm, maarif, musiqi tarixi, 
t nqidi v  satirik yazılarad k m n vi t rbiy  mövzularını hat  edirdi. 
1992-ci ilin oktyabrında rayonda ilk müst qil q zet olan 
“Masallı”  n r olunma a ba ladı. “Masallı” q zetinin ilk 
redaktoru Zahir  m novun t sisçiliyi il  1993-cü ild “Masallı
x b rl ri” q zeti yaradıldı. Bundan  lav , 90-cı ill rd  Masallıda
M mm d Kazımın r hb rliyi il
“Qala”
d biyyat q zeti çap 
olundu, qısa müdd tli olsa da “Ditdili” jurnalı, “Fidan”, “Masallı
ziyası” v  sair q zetl r i ıq üzü gördü. 
2003-cü ild n ba layaraq Masallı rayon  cra Hakimiyy tinin
t sisçiliyi il “Yeni h yat” q zetinin n ri b rpa olundu. 2003-cü 
ilin aprel ayından f aliyy t  ba layan “C nub x b rl ri”  q zeti

---

56
is   n inki Masallının, ölk  üzr  regional m tbuat tarixind  bir 
hadis y  çevrildi.   
XX
srin 30-cu ill rind n Masallıda f aliyy t  ba layan 
“Yeni h yat”, sonrakı ill rd  “Ça ırı ”, “Masallı x b rl ri”, 
“C nub x b rl ri”nin s hif l rind  bölg d  ya ayan talı ların
tarixi,
d biyyatı, m d niyy ti v  dig r öz llikl ri il  ba lı
çoxsaylı materiallar d rc edilibdir. T bii ki, bir rayonun tarixind
m tbuata bu q d r ön m verilm si t qdir layiqdir.

---

57
Ça da  Az rbaycan m tbuatında  
multikulturalizm
M tbuat tariximizin son 25 ilini Az rbaycan milli m tbua-
tının inki afında dönü   m rh l si kimi s ciyy l ndirm k olar. 
Az rbaycan dövl t olaraq öz müst qilliyini 1991-ci ild  b rpa ets
d , milli m tbuat müst qilliyini h l  80-ci ill rin sonunda – 
Meydan h r katı il  eyni vaxtda  ld  etm y  can atırdı.
Müst qillik qazanıldıqdan sonra dövl t çevrili l rin   c hd v
siyasi sabitsizlik n tic sind   m tbuat azadlı ına senzura t tbiq 
edildi. Senzura 1992-ci il martın 15-d  televiziyaya, 1993-cü ild
is   m tbuata amil olundu. Bu zamanlar müst qillik
ld  ed n
m tbu n rl rd  ged n yazılar “qlavlit” (M tbuatda v  Dig r
Kütl vi nformasiya Vasit l rind  Dövl t Sirl rini Mühafiz  Ed n
Ba
dar  – N.N.) deyil n n sn nin “senzor”undan keçs   d , b zi
istisnalarla i ıq üzü görürdü. (M s l n, 1992-ci il Xocalı faci sini 
o dövrün dövl t m tbuatı yanlı  ver r k c mi 3 n f rin h lak 
oldu unu yazmı dılar – N.N.) Müst qillik deyil n anlayı
“qlavlit”in f aliyy tind  bel  yum aqlıq yaratmı dı. Heç d  asan 
ba a g lm y n bu nailiyy t ilk  vv l beyinl rd  inqilab etdi v
insanların azad söz  inamını artırdı. Zaman keçdi v  “qlavlit”in d
f aliyy tin  son qoyuldu – 1998-ci ilin avqustunda K V üz rind n
senzura tamamil  aradan qaldırıldı. Bundan  vv l is  70 il 
“Kommunist” adlı m tbu n ri oxuyub, eyni adlı m fkur y
xidm t ed n insanların psixologiyasında mövcud olan “bütün 
ölk l rin proletariatı birl in” üarı tarixin arxivin  gönd rildi. 
Yeni dön md  Az rbaycanın müst qil m tbuatı 90-cı ill rin
vv ll rind  yaranma a ba ladı. Bu da çox maraqlı v
h miyy tli
bir proses idi. Sovet  ttifaqının da ılması v  ondan  vv lki dövr, 
milli h r katın gücl nm si, Az rbaycan xalqının birl m si v
milli h mr yliyin nümayi i, lb tt , milli m tbuatımıza da güclü 
t sir göst rdi. Müst qil m tbuat h l  çox-çox  vv l H s n b y
Z rdabinin “ kinçi”sind n,
li b y Hüseynzad nin “Füyu-
zat”ından, C lil M mm dquluzad nin “Molla N sr ddin”ind n v

---

58
neç -neç  retro n rl rd n qidalansa da, zamanın t l bl rin  uy un
kild  formala araq hamımızın gözü qar ısında v   i tirakı il
rs y   g ldi. Bu, heç d  özü il  yuxarıda adlarını sadaladı ımız
müt f kkir insanların yerl rini doldura bil c k yet rinc  söz – 
q l m sahibl rini yeti dirm di...
Sovet dövründ  medianın birinci funksiyası “partiyalılıq” idi. 
Dövrün ideoloji ruporuna çevril n Sovet Az rbaycanı m tbuatı – 
jurnalistika m kt bi kifay t q d r güclü idi, ixtisasla ma var idi. O 
ill rd  söz azadlı ından ba qa, h yatın bütün sferası n r olunan 
q zetl rd
ks olunurdu.
Ça da  Az rbaycan jurnalistikasında ixtisasla manın z if 
olması, bir çox hallarda is  ümumiyy tl  bel  bir bölgünün 
aparılmaması ifad si h mkarlarımızın b z n haqsız narazılı ına 
s b b olur. Artıq, h yatımızın bir çox sah l rind n yazan v  bu 
istiqam td  ixtisasla an jurnalist kontingenti formala maqdadır. 
Amma b zi sah l r d  var ki, “qarı ıq” r ngl rl  boyandı ından
çox vaxt n yin n d n ibar t oldu unu ayırd etm k ç tinl ir.
M s l n, n h ssas sah l rd n olan “milli münasib tl r” mövzusu 
il  ba lı az qala h r gün q zetl rimizin “boyanmasına” baxmaya-
raq, problemin c miyy t  düzgün çatdırılmasında nöqsanlar 
kifay t q d rdir.
Ara dırmaçı
lham Mazanlı qeyd edir ki, mill tl rarası
m s l l r üzr  jurnalist kadrlarının hazırlanması v  ixtisaslarının
artırılması uy unla dırılmı   v  razıla dırılmı  bir sistem  klind
f aliyy t göst rm lidir. Bu sistemin h r bir b ndi, t kc , onun  sas
v ziyy tini ks etdirm m li, h m d  sistemin inteqrativ (ayrı-ayrı
elementl rin bir tam  klind  birl m si) keyfiyy tl rinin forma-
la masına
rait yaratmalıdır, y ni bir b nd o biri b ndi qar ılıqlı
sur td   z nginl dirm lidir. Yalnız, bel  halda – mill tl rarası v
dövl tl rarası münasib tl rin t kmill dirilm si faktoru kimi bu 
cür qar ılıqlı
laq
raitind   K V
m kda larının keyfiyy tc
inki afına nail olmaq mümkündür: “Apardı ımız ara dırmalar 
göst rmi dir ki, t dqiq etdiyimiz dövrd  mill tl rarası münasib t-
l r sah sind  jurnalistl rin pe karlı ının artırılmasının m qs d,
forma v  metodları arasında da bir uy unsuzluq vardır. Bu 

---