Microsoft Word m vzu docx

Şə
hərin  (rayonun)  rabitə  xidməti  imkan  verməlidir  ki,  mülki  müdafiə 
rəhbərləri  öz  idarəetmə  məntəqələrindən  tabelikdəki  təşkilatların  və  mülki 
müdafiə  xidmətlərinin  başçıları  ilə  yuxarı  və  qarşılıqlı  fəaliyyət  gösrən  mülki 
müdafiə qərargahları ilə, eləcə də ərazi mülki müdafiə dəstələrinin komandirləri, 
kəşfiyyat  orqanları,  əhalini  köçürmə  (qəbuletmə),  nəqliyyata  mindirmə 
(düşürmə)  məntəqələri  ilə  etibarlı  əlaqə  saxlaya  bilsin,  həmçinin,  hər  cür 
təhlükəli hallar barədə vəzifəli şəxsləri və bütün əhalini vaxtında xəbərdar etmək 
mümkün olsun. 
Obyektlərdə də rabitənin rolu və əsas vəzifələri mahiyyətcə şəhərdə (rayonda) 
olduğu  kimidir.  Burada  rabitə  sistemi  konkret  olaraq  müəssisənin  rabitə 
qovşağını  (rabitə  vasitələrini)  və  mülki  müdafiə  dəstələrinin  rabitə  vasitələrini 
özündə  cəmləşdirir.  ri  müəssisələrin  rabitə  qovşaqlarında  adətən,  istehsalat 
avtomat-telefon  stansiyası  ( ATS),  radioyayım  qovşağı,  texnoloci  rabitə  xətləri 
(sexlərlə, şöbələrlə dispetçer rabitəsi) olur. 
Obyektlərin  idarəetmə  məntəqələrindəki  rabitə  qovşağında  isə  kommutator 
(telefon 
stansiyası), 
radiorabitə 
vasitələri 
(əsasən 
ultraqısadalğa 
radiostansiyaları),  siqnal  vasitələri,  vacib  obyektlərdə  isə  həmçinin  son  bloku 
xəbərdarlıq aparaturu olmalıdır. 
Mülki  müdafiə  qüvvələrinin  rabitə  vasitələri-müxtəlif  tipli  telefon 
aparatlarından, telefon kabelindən, ultraqısadalğa radiostansiyalarından və tabel 
üzrə verilən digər avadanlıqdan ibarətdir. 
Obyektlərdə  də  rabitənin  adları  çəkilən  bütün  dörd  növündən  aşağıdakı 
qaydada istifadə olunur: 
- məftilli rabiətə – rayonun (şəhərin) nazirliyin (yuxarı idarənin) rəhbərliyi ilə:  
-  obyektin  sığınacaqları,  müşahidə  postu,  öz  iş  yerlərindəki  sex  və  şöbə 
rəisləri və obyektin mülki müdafiə xidmətləri ilə əlaqə saxlamaq mümkündür. 
- radiorabitə - obyektdə, adətən mülki müdafiə rəhbərinin radioşəbəkəsi təşkil 
edilir, buraya dəstə komandirlərinin radiostansiyaları qoşulur.  
Obyekt  mülki  müdafiə  rəhbərlərinin  radiostansiyası  isə  şəhər  (rayon) 
rəhbərinin radioşəbəkəsinə daxil edilir. Radiorabitədən xüsusən yürüş zamanı və 
zədələnmə ocaqlarında xilasetmə işləri aparılarkən istifadə olunur. 
- səyyar rabitədən - texniki rabitə avadanlıqları olan əsas istiqamətlərdə əlavə 
vasitələr kimi, belə avadanlıq olmayan hallarda – əsas rabitə növü kimi istifadə 
edilir. 
-  siqnalla  rabitə  vasitələri  -  sirenalar,  siqnal  raketləri  və  bayraqcıqları  həm 
xəbərdarlıq  üsün,  həm  də  mülki  müdafiənin  sərəncam  və  komandalarını 
çatdırmaqdan ötrü yardımçı vasitələr kimi işlədilir. 
Rabitə  xidmətini  icra  etmək  üçün  obyektlərdə,  eləcə  də  mülki  müdafiə 
qüvvələrində  rabitə  qrupları  və  manqaları  yaradılır.  Bunlardan  təşkilati 
strukturu,  şəxsi  heyətinin  sayı  və  avadanlıqla  təchizat  normaları  yuxarı  mülki 
müdafiə  rəhbərləri  tərəfindən  müəyyən  edilir.  Obyektin  rabitə  sistemi  mülki 
müdafiəin  bütün  fəaliyyət  mərhələlərində  -  yəni  müəssisənin  daimi  yerləşdiyi 

---

yerdə  və  xilasetmə  işləri  aparılan  sahələrdə  obyekt  rəhbərini  etibarlı  rabitə  ilə 
təmin etməlidir. 
Müəssisənin daimi yerində mülki müdafiə hazırlıq səviyyələrinə keçirilərkən 
rabitə burada əvvəlcədən hazırlanm 
ış idarəetmə məntəqəsindən təşkil edilir. 
Məntəqədə aşağıdakı rəbitə vasitələri olmalıdır: 
- obyektin xəbərdarlıq vasitələrini idarə edən aparatlar; 
-  nazirliyin  (şirkətin)  eləcə  də  rayonun  (şəhərin)  mülki  müdafiə  qərargahı 
digər təşkilatları ilə telefon rabitəsi; 
-  müəssisənin  sığınacaqları,  «Hava  həyacanı»  siqnalı  üzrə  işini 
dayandırmayan  sexləri,  eləcə  də  mülki  müdafiə  qüvvələri,  o  cümlədən  də 
müşahidə postu ilə bilavasitə, yaxud, obyektdəki ATS vasitəsilə telefon rabitəsi; 
-  rayonun  köçürmə  (qəbuletmə),  toplanış,  nəqliyyata  mindirmə  (düşürmə) 
məntəqələri ilə 
şə
hərin ATS-i vasitəsilə telefon rabitəsi; 
-  obyektin  şəhərdənkənar  zonadakı  operativ  qrupu  ilə  sifariş  sistemi 
qaydasında telefon rabitəsi; 
-  yerli  mülki  müdafiə  qərargahı  və  fəaliyyətdə  olan  kəşfiyyat  bölmələri  ilə 
radio  rabitəsi.  Digər  hallarda  da  rabitənin  müxtəlif  növlərindən  kompleks 
surətdə istifadə edilir. 
MM sistemində siqnalların və xəbərlərin verilməsi qaydası belədir:  
-  xəbərdarlıq  siqnallarının  həm  respublika  Mülki  müdafiə  idarəsi  tərəfindən 
verilib,  regional  şöbələrə,  şəhərlərə  və  rayon  mərkəzlərinə  çatdırılması 
mümkündür, həm də siqnal, məlumat və xəbərlər şəhər, rayon və obyekt mülki 
müdafiə qərargahlarının özləri tərəfindən verilə bilər.  
Birinci  halda  -  respublika  Mülki  müdafiə  idarəsindən,  yaxud  onun  regional 
ş
öbələrindən,  rayon  mərkəzlərinə  çatdırılan  siqnallar  yerli  qərargah  tərəfindən 
təkrar olunmalı, ərazidəki bütün obyektlər və əhali xəbərdar edilməlidir. 
Rəhbər-heyət  iş  və  mənzillərdəki  telefon  vasitasilə  xəbərdar  edilir.    Əhaliyə 
siqnal,  xəbər  və  məlumatlar  iş  və  yaşayış  yerlərindən  müvafiq  mülki  müdafiə 
rəhbərləri  tərəfindən,  eləcə  də  yerli  radioyayım  şəbəkəsi  ilə  çatdırılır.  stehsal, 
sosial  və  digər  təşkilatların  rəhbərlərinə  rayonun,  bir  sıra  hallarda  isə  paralel 
nazirliyin  mülki  müdafiə  qərargahları  xəbər  verirlər.  Obyektlərdə  isə  öz 
növbəsində əvvəlcədən avadanlıqla təchiz edilmiş xəbərdarlıq sistemi yaradalır, 
eləcə də rabitə və xəbərdarlıq sxemi tərtib edilir. 
Xəbərdarlıq  sxemi  obyektdə  rəhbər  heyətin,  mülki  müdafiə  qüvvələrinin  və 
digər  işçilərin  iş  və  qeyri  iş  vaxtı  xəbərdar  edilməsi  qaydasını  müəyyən  edən 
sənəddir. 
Siqnal  və  sərəncamları  tez  çatdırmaq  üçün  vacib  obyektlərin  mülki 
müdafiənin  mərkəzləşdirilmiş  avtomat  xəbərdarlıq  sisteminə  qoşurlar.  Belə 
sistem obyektin özündə də yaradıla bilər. 
Mərkəzləşdirilmiş  avtomat  xəbərdarlıq  sisteminin  tərkibi  S-40  və  S-28 
elektrik  sirenalarından  məsafədən  idarəetmə  və  məcburi  çağırış  aparaturundan 
(MN-MÇA) və rabitə xətlərindən (kanallarından) ibarətdir. 

---