Microsoft Word magisr isi doc
Yüklə 0,62 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- I.2. xrac-istehsal zonaları azad iqtisadi zonaların ba
18 Bu və ya digər zonanın yaradılması zamanı ortaya çıxan vacib məsələlərdən biri də onların yerləşdirilməsi ilə əlaqədardır. Bu zaman müəyyən şərtlər və tələblər irəli sürülür ki, onların sırasına da əsasən aşağıdakılar daxildir: •xarici və daxili bazarlara çıxmağa imkan yaradan əlverişli nəqliyyat- coğrafi yerləşmə və inkişaf etmiş nəqliyyat şəbəkələrinin mövcudluğu; • inkişaf etmiş istehsal potensialının, istehsal və sosial infrastruktur növlərinin mövcudluğu; •qiymətli təbii-resurs potensialı. Buna görə də azad iqtisadi zonaların yaradılması üçün daha əlverişli ə razilər bir qayda olaraq, xarici ölkələrlə sərhədyanı mövqeyə malik olur, həmçinin burada dəniz ticarəti limanları və magistral nəqliyyat şəbəkələri (dəmiryolu, avtomobil yolu, aeroportlar) yerləşir ki, bu da həmin ərazini sənaye, elmi və mədəni mərkəzlərlə, daha qiymətli təbii resursların cəmləşdiyi regionlarla qovuşdurur. zonası tipində xüsusi rejimli zonalar (güzəştlər 10 000-ə qədər tətbiq edilir) müəyyən bir hissəsi üçün mütləqdir maliyyə, vergi
Argentina ("Odlu torpaq") c) xüsusi iqtisadi zonalar
Inzibati-ərazi vahidləri çərçivəsində (şəhər, rayon) Xüsusi zona ə razisində yerləşən ayrı- ayrı lokal zonalar üçün mütləqdir
Gömrük,
maliyyə, vergi
Rusiya (Kalininqrad vilayəti, digər ərazilər)
19
Ayrı-ayrı hallarda azad iqtisadi zonaların yaradılması üçün əvvəlcədən inkişaf etmiş sənayeyə, istehsal və sosial infrastruktura malik olmayan, lakin bir sıra uzunmüddətli dövlət proqramlarının həyata keçirilməsi üçün imkan yaradan, təsərrüfat baxımından yeni mənimsənilmiş əlverişli ərazilərin seçilməsi də məqsədəuyğun hesab edilir. A Z-i yaradarkən adətən mütəxəssislər aşağıdakı suallara cavab tapmağa çalışırlar: • nkişafa nail olmaq üçün konkret hansı işlər görülməlidir; • Fəaliyyətin sonu nə ilə nəticələnəcəkdir; • Hansı layihələr öncə həyata keçirilməlidir və bunun üçün hansı maliyyə mənbələri cəlb edilməlidir; • Taktiki və strateji addımlar nədən ibarət olmalıdır; • Zonanın inkişafı üçün tədbirlər nə cür təşkil olunmalıdır. Azad iqtisadi zonaların müxtəlif növlərinin fəaliyyət göstərməsində vacib aspektlərdən biri yerli və xarici investorlar üçün tətbiq ediləcək güzəştlər sistemidir. Vergi güzəştləri investor üçün daha çox əhəmiyyət kəsb edir, belə ki, bazar iqtisadiyyatı ölkələrində yüksək vergilərin tətbiqi nəticəsində investorlar öz mənfəətlərinin təxminən yarısından məhrum olurlar. Bu vergilərin içərisində isə ə sas yeri mənfəət vergisi tutur. Bu vergi üzrə güzəştlər vergi dərəcələrinin azaldılması və ya onun ödənilməsindən uzunmüddətli azadolmalar formasında tətbiq edilə bilər. Demək lazımdır ki, bir sıra ölkələrdə bu müddət kifayət qədər uzundur. Məsələn, Hindistanın zonalarında bu güzəşt mənfəətin bəyan edilməsindən sonra 5 il müddətinə, Peruda isə 15 il müddətinə tətbiq olunur. Vergi dərəcələrinin azaldılması da böyük əhəmiyyət kəsb edir. Təbii ki bu cür güzəştlər tətbiq edilərkən müəssisənin növü və onun fəaliyyət göstərdiyi sahənin prioritetliyi nəzərə alınmalıdır. Misal üçün, Çində azad iqtisadi zonalarda fəaliyyət göstərən müəssisələr üçün mənfəət vergisi 15% həcmindədir, halbuki daxili bazarda eyniadlı verginin dərəcəsi 33% təşkil edir. Bolqarıstanda “Rüsumsuz azad zonalar” haqqında qərara görə, istehsal, ticarət və digər fəaliyyət nəticəsində əldə edilən 20 mənfəət yalnız məhsulun zonanın daxilində və ya onun xaricində reallaşdığı zaman vergidən azad edilə bilər. Mənfəət vergisindən başqa, həmçinin əmlak, dövriyyə və digər vergi növlərinin də ödənilməsində güzəştlər tətbiq olunur. Braziliyanın Manaus azad zonasında buraya gətirilmək üçün nəzərdə tutulan və bu ərazinin xaricində istehsal edilən, həmçinin bu ərazidə istehsal edilib ölkənin daxili bazarında satılmaq üçün nəzərdə tutulan, o cümlədən zonada satılmaq üçün yerli xammaldan istehsal edilən məhsullar vergilərdən azad edilir. Azad iqtisadi zonalarda həmçinin dolayı güzəştlər də tətbiq edilir. Bu, ilk növbədə icarə, kommunal və digər xidmətlərdən istifadıyı görə tariflərin azaldılmasına aiddir. Dolayı güzəştlərin növləri çoxdur və onlar azad iqtisadi zonanın yaradılma məqsədlərindən asılı olaraq müəyyən edilir. Azad iqtisadi zonaların xarakterik cəhətlərindən biri də onların ölkənin gömrük sərhədlərindən ayrılması və mal və xidmətlərin idxal-ixracına xüsusi tənzimləmə rejiminin tətbiq edilməsidir. Bir qayda olaraq, zonaya istehsal prosesi üçün lazım olan istehsal vasitələrinin, komplekt materialların, xammalın, həmçinin ölkə daxilində satılmaq üçün istehlak mallarının və ərzaq məhsullarının idxalı rüsum tətbiq edilmədən həyata keçirilir. Bəzi ölkələrin azad iqtisadi zonalarında isə hətta ixrac rüsumları da yığılmır. Bir sıra ölkələrdə, məsələn, Çin, Çili, Peruda azad iqtisadi zonaların müəssisələri tərəfindən həyata keçirilən idxal-ixrac əməliyyatlarının və daxili bazarda hesablaşmaların aparılması üçün həm sərbəst dönərli valyuta, həm də ölkənin milli valyutası tətbiq edilir. Misal üçün, Çinin azad iqtisadi zonalarında bir neçə ödəniş valyutasından istifadə olunur – yuan, honqkonq dolları, sərbəst dönərli valyuta. Bu zaman subyektlərin valyuta fəaliyyəti hakimiyyət dairələrinin sərt nəzarəti altında olur. Sahibkarlar istənilən valyutada hesablaşmalar aparmaq hüququna malikdirlər. Beləliklə də, valyuta rejimi də azad iqtisadi zonaların xarakterik cəhətlərindən hesab olunur. Azad iqtisadi zonaların klassik formaları içərisində hazırda daha geniş yayılanları kimi aşağıdakıları misal göstərmək olar:
Yüklə 0,62 Mb. Dostları ilə paylaş:
|