Microsoft Word M?d?niyy?tsunasl?q az doc
Yüklə 431,52 Kb.
|
Postmodernizm nəzəriyyəsi məşhur filosof J.Liotarın, Jak Derridanın və digərlərinin fəlsəfi konsepsiyası əsasında yaranıb. Onun fəlsəfəsinə görə "dünya- mətndir", "mətn-reallığın yeganə mümkün modelidir". Postmodernizmin əsasında duran ideya mənbələrindən bri olan Poststrukturalizmin nəzəri əsaslarının hazırlanmasına filosof-kulturoloq Mişel Fukonun və başqalarının böyük rolu olmuşdur. C.Bart, T.Pinçon, C.P.Danlivi, D.Bartel ("Qara yumor məktəbi"nin nümayəndələri), D.Delillo, J.Dölöz, F.Qatari, U.Eko, U.Gibson,C.Barns, .Kalvino və b. postmodernizmin görkəmli nümayəndələri hesab olunurlar. Fəlsəfənin, ədəbiyyatın, sənətin, arxitekturanın və bir çox başqa sahələrin öz postmodernizm anlayışları mövcuddur və intellektual əməyin ən müxtəlif sahələrində postmodernizm barədə ciddidən tutmuş anekdot səviyyəsinə qədər söz- söhbətlər, mübahisələr aparılmaqdadır. Riyaziyyatda modernizm hərəkatı 20-ci ə srin əvvəllərində başlayıb, bu hərəkatın nəticəsində çoxlu sayda çox böyük, uzun, o vaxt üçün vərdiş edilməmiş bir dərəcədə abstrakt nəzəriyyələr meydana gəldi, və deyək ki, günün bu günündə də bizim Bakı universitetlərində həmin bu qrandioz nəzəriyyələrin elementləri belə tədris olunmur (funksional analiz istisna olmaqla). Amma 20-ci əsrin sonlarından başlayaraq riyaziyyatçılar uzun nəzəriyyələri yox, daha çox konkret nümunələri öyrənməyə meylləndilər. Ə dəbiyyatda postmodernizm fəlsəfi mənada postmodernizmlə və daha geniş sosial mənada işlənən "postmodernizm"lə sıx bağlıdır. "Biz postmodern insanlarıq", "biz postmodern dövrdə yaşayırıq" kimi cümlələr işlədə bilərik, və həqiqəti demiş olarıq. Modernizm incəsənət, ədəbiyyat, siyasət, fəlsəfə, cəmiyyətin bütün sahələrində ənənəvi dəyərlərə etiraz edib, dünyanın yenidən təzə prinsiblər ə sasında qurmaq arzusunun ifadəsi oldu, dünyanı olduğu kimi təsvie edən mimetizmdən imtina edib, yaradıcı müəllifin maksimal subyektivliyini məqsəd kimi görən üslub kultu gətirdi. Postmodernistlər isə bir qədər də irəli gedib, özlərini nəinki ənənəvi dünya fəlsəfəsi, elmi və mədəniyyətinə, həmçinin modernizmin özünə qarşı qoydular, dəyərlərin inkarını yox, yenidən dəyərləndirilməsini, onlarla oyun prinsibini gündəmə gətirdilər. Modernistlər tarixi
ə nənənin radikal inkarçısı kimi çıxış edirdilərsə,postmodernistlər tolerant şəkildə tarixi ənənəni yenidən başqa cür dərk etməyin tərəfdarı kimi çıxış etdilər.
Qloballaşma dövrü özündə
mədəni istiqamətlərin müxtəlifliyini sintezləşdirən bəzi xalqlar və dövlətlər üçün daha təhlükədir. ki və daha çox sivilizasiyaların qovuşuğunda yaranan sosiomədəniyyətlər, öz müxtəlifliyi üzündən mədəni eyniliyi tamamilə aradan qaldıran qloballaşma proseslərinin təsirinə məruz qalır. Azərbaycan da belə ölkələrin sırasındadır. Qlobal transformasiyalar kontekstində Azərbaycan gerçəkliyinin sosial-mədəni refleksiyaya ehtiyacı vardır, yəni millətin öz sosial varlığına nəzər salıb yeni dünya proseslərinin nəticələrinə nə dərəcədə hazır olduğunu yenidən dərk etməsinə dərin zərurət duyulur. Bu, təbii və məntiqi sosial dünyagörüşü prosesidir, ictimai inkişafa yeni təkan verən, milli mənlik şüurunu, xalqın mənəviyyatını yeni ideyalarla zənginləşdirən obyektiv reallığa reaksiyadır. XX əsrin sonunda yenidən milli müstəqilliyinə qovuşmuş, iqtisadi, ictimai-siyasi, mədəni-mənəvi spektrlərinin yüksək potensialının verdiyi imkan baxımından dünya-region koordinatlarında həmişə layiqli yer tutmuş Azərbaycan xalqının həyatında müasir dünya reallıqları da mühüm yer tutmağa başlamışdır. Qloballaşan dünyanın lokal-regional və ümumdünya mühitində Azərbaycanın fəal iştirakı buna canlı sübutdur. 1994-cü ildə imzalanmış “Əsrin müqaviləsi”, “Bakı-Tbilisi-Ceyhan” neft və “Bakı-Tbilisi-Ərzurum” qaz kəmərlərinin reallaşdırılması, “Bakı-Tbilisi-Qars” yeni dəmir yolu xətti layihəsinin həyata keçirilməsi istiqamətində atılmış uğurlu addımlar, tarixi pək yolunun bərpasında ölkəmizin iştirakı Azərbaycanın dünya iqtisadi məkanına inteqrasiyasının artıq real həyat hadisəsi kimi təzahür etməsinin əyani göstəricisinə çevrilmişdir. Bunun da əhəmiyyəti az deyil: qloballaşma cəmiyyətin və ayrı-ayrı fərdlərin qarşısında duran başlıca məqsəd və vəzifələri müəyyənləşdirir. Bu məqsədlərə çatmaq üçün cəmiyyətin bütün daxili ehtiyatlarını səfərbər etmək çox zəruridir — hər bir vətəndaş başa düşməlidir ki, dövlətin həyata keçirdiyi islahatların son nəticəsi onun da öz vəzifələrini səylə və yüksək peşəkarlıqla yerinə yetirməyə hazır olmasından, eləcə də, vətəndaş kimi mövqeyini bildirməsindən asılıdır. Azərbaycan milli özünəməхsusluğun və bеynəlхalq qlоballaşmanın sintеzi yоlu ilə inkişaf еtməlidir. edirlər.
Mədəni maarif-müəssisələri, xüsusilə təhsil sferası mürəkkəbliyi, həm də öz daxili struktur komponentlərinin qarşılıqlı əlaqələri ilə fərqlənir. Bu sahə cəmiyyətdə toplanmış sosial əhəmiyyətli təcrübənin yayılmasını təmin edən ixtisaslaşmış mədəniyyət sahəsidir, xüsusi, nisbi müstəqil submədəniyyətdir. Sosial planda mədəni-maarif müəssisələrinin mahiyyətini mütəxəssis hazırlığına verilən tələblər, habelə istehsal proseslərinin və münasibətlərinin təşkili üçün səciyyəvi olan idarəetmə və münasibətləri müəyyənləşdirirdi. Onun funksiyaları - sosiallaşma, təhsil, qiymətləndirici, idraki, dünyagörüşü, tərbiyəvi, kommunikativ və s.vəzifələrin həlli üçün, mədəniyyət müəssisələrinin çərçivəsində yerinə yetirilən fəaliyyət növlərinin spesifik məcmusudur. Mədəni-maarif müəssisələrinin funksiyaları iki istiqamətdə səciyyələndirilə bilər:
-bəşəriyyətin müxtəlifliyi, mədəni, mənəvi və intellektual zənginləşdirilməsi, sosial-siyasi, konfessional milli özgələşmənin aradan qaldırılması, sosial-mədəni funksiyaları; Mənəvi-dəyər potensialının humanitar mədəniyyətinin səmərəli komponenti kimi inkişafı; Elmi dünyagörüşünün formalaşması, maarifləndirilməsi, qiymətləndirmə və normaları ehtiva edir; Ənənəvi xalq mədəniyyətinin qorunub saxlanılması və inkişaf etdirilməsi, tarixi yaddaş, bədii-yaradıcılıq fəallığının inkişafı.
-sosial yönümlü-normativ funksiyalar- inteqrasiya, sosial hərəkət və fəaliyyətin stimullaşdırılması, kommunikativ mədəniyyətin inkişafı, təhsil və tərbiyə sisteminin, sosial-ictimai fəallığının formalaşması. Bu vəzifələrin həlli ilə əlaqədar mədəni-maarif müəssisələri aşağıda funksiyaları yerinə yetirir: Yüklə 431,52 Kb. Dostları ilə paylaş:
|