524
Eyni forma və məzmunlu vasitələrin piramidal tarazlığı –
burada tarazlığın özünün məzmun və forması da eynidir.
Qrafik 6
525
Müxtəlif forma və məzmunlu vasitələrin piramidal tarazlığı
–burada tarazlığın özünün məzmun və forması eynidir, lakin
hissələrin tərkibi və məzmunu müxtəlifdir.
Qrafik 7
526
Eyni forma və məzmunlu vasitələrin piramidaya bənzər
tarazlığı –burada sıra tarazlığı mövcuddur, lakin məsafə
taraz deyil, bu baxımdan da yüksək tarazlıq əldə etmək
mümkün deyil- burada həm də əlamət tarazlığı var. Yəni
vasitələr eyni forma və məzmun kəsb edirlər və eyni
sıradadırlar.
Qrafik 8
527
Dalğalı trayektoriya üzrə tarazlıq
Qrafik 9
Dairə trayektoriyası tarazlığı
Burada yalnız dairə trayektoriyası üzrə eyni vasitələr taraz vəziyyətdə düzülüblər və ya
hərəkətdədirlər. Vasitələr arasında məsafə eyni deyil. Trayektoriya tarazlığı var. Düzülüş
və hərəkət istiqamətlərində uyğunluq var. Tam tarazlıq yoxdur. Üzbəüz və yan-yana
dayanma zamanı koordinatlar uyğun gəlmir. Yalnız vasitələrin özlçüləri eynidir.
Burada
dalğavari
trayektoriyanın
qalxmalarında və ya
enmələrində
vasitələrin
tarazlı
düzülüşü
ola
bilər.
Vasitələrarası məsafə
tarazlığını əks etdirir.
Həmçinin
dalğavari
trayektoriyanın
enmələri və qalxmaları
arasında da uyğunluq,
bərabərlik ola bilər.
Trayektoriya
tarazlığı
da
əksini
tapır.
528
Dairə trayektoriyası üzrə vasitələrin tam tarazlığı –
məsafə və bucaqlara nəzərən bərabər tarazlıqlar
Qrafik 10
A
B
B
1
A
1
a
c
l
h
g
d
f
b
Burada dairə trayektoriyası üzrə dayanan vasitələr arasında tam tarazlıq var. Belə ki, şərti olaraq
qeyd etmək olar ki, AA
1
xətti, BB
1
xətti ilə bərabərlik təşkil etdiyindən A və B vasitələri ilə A
və B
1
vasitələri arasında, eləcə də B və A
1
ilə B
1
və A
1
vasitələri arasında eyni məsafə vardır.
Bütün vasitələr mərkəzi koordinat nöqtəsindən eyni məsafədə dayanırlar. Bu baxımdan hesab
etmək olar ki, AA
1
=ah+hm+md+df ; yaxud da AA
1
=am+mf;
BB
1
=bg+gm+ml+lc; yaxud da BB
1
=bm+mc;
1A=2A; 2B=1A; 2A=1B; 2A=2B; 2B=1B qarşılıqlı bərabərlik var.
Ümumiyyətlə qeyd etmək olar ki, müəyyən bucaqlar altında mərkəzi koordinata nisbətən
vasitələrin bərabər səviyyədə dayanmasını sübut etmək olar. Burada istənilən sayda
bərabərməsafəli nöqtələr və xətlər tapmaq olar. Bərabər məsafəli nöqtələr arasındakı müstəvidə
dayanan vastələr tam taraz vəziyyətdə olurlar.
529
Dairəvi trayektoriya üzrə qeyri-
tam tarazlıq – simmetriya və
asimmetriya
Qrafik 11
Burada simmetriya tarazlığı var. Dairə trayektoriyası üzrə qarşı-qarşıya, əks tərəflərdə dayanan vasitələrin arasındakı
məsafə eynidir. Onlar fəzada simmetrik olaraq qarşı-qarşıya, müəyyən koordinatlar üzrə bərabər səviyyələrdə
dayanırlar. Məsələn, DD1 və EE1 simmetriyaları və s.
D
1
D
A
1
A
B
B
1
C
1
C
E
E
1
E adlanan vasitə E1 adlanan vasitə ilə dairənin kənarındakı qara koordinatlara əsasən qarşılıqlı olaraq
tarazdırlar. Lakin CC1 xəttinin EE1 xətti ilə kəsişmə nöqtəsinə nəzərən qeyri-tarazdırlar. B və B1
vasitələri mərkəzi koordinata əsasən tarazdır. Lakin EE1 və BB1 xəttinin kəsişməsi nöqtəsinə nəzərən
taraz deyillər. Eləcə də DD1 və BB1 kəsişmə nöqtəsinə nəzərən taraz deyillər. E1 A1 tarazlığı E1E və A-
A1 xətiinin kəsişmə nöqtəsinə nəzərən tarazdır. Üçbucaq trayektoriyası tarazlığı. Burada vasitələr
arasında koordinatlar üzrə tarazlıqlar və qeyri-tarazlıqlar mövcuddur. Müəyyən müstəvidə (F
müstəvisində) C, D və E 1, A1 vasitələri mərkəzi koordinata və dairənin kənarındakı koordinatlara
nəzərən tarazdırlar. Vasitələr arasında müəyyən kordinatlara nəzərən çoxlu sayda tarazllıqlar və qeyri-
tarazlıqlar tapmaq olar.
F
müstəvis
i