Microsoft Word siyaset II cild rtf
Yüklə 4,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ramiz Mehdiyev, fəlsəfə elmləri doktoru, proifessor. Milli məfkurə
- Həsən Şirəliyev, Əli Əhmədov. Politologiya. Ali məktəblər üçün dərslik.
84 hadisələri tənzimləmək üçün hərəkətlər edirlər. Siyasi elitalar siyasi hərəkəti, siyasi hadisələrin qruplaşmasını, siyasi hadisələrin axın istiqamətini müəyyən edirlər. Siyasi elitanın rəhbəri siyasi hadisələrin ayrı-ayrı sahələr üzrə törədilməsini təmin etmək üçün siyasi hadisələrin, siyasi aktların bölüşdürülməsi funksiyasını yerinə yetirirlər. Siyasi elita rəhbərləri siyasi hadisələri törədən şəxslərin fəaliyyət istiqamətlərini müəyyən edirlər. Siyasi elita cəmiyyətdə siyasi hadisələrin-baza siyasi hadisələrin- törədilmə istiqamətlərini müəyyən etmək üçün digər köməkçi siyasi hadisələri törətmək üçün siyasi vasitələrin fəaliyyət istiqamətlərini müəyyənləşdirirlər. Siyasi inkişaf vəziyyətində siyasi elita formalaşma proseslərini təşkil edir. Akademik Ramiz Mehdiyevin fikrincə hər bir cəmiyyətdə elitanın səciyyəvi xüsusiyyətləri var və bunlar cəmiyyətin vəziyyətinə, inkişaf dinamikasına müstəsna təsir göstərir. 1 R.Mehdiyev elitanın cəmiyyətin inkişafındakı xidmətlərinə özünün digər əsərində belə bir qiymət verir: Zəngin təbii sərvətlər malik olan və bu imkanlardan yalnız siyasi elitanın və maliyyə elitasının varlanması məqsədilə istifadə edən dövlətlər çox vaxt yetərincə inkişaf etmir, onların xalqları savadsız, mütəxəssisləri hazırlıqsız olur. Belə dövlətlərdə kənardan “beyinlər” cəlb edilməsi yolu ilə “Qərb intellektuallarının” istehlakçısı psixologiyası formalaşır, eyni zamanda, təhsil sistemi aşağı, cəmiyyət isə bəsit səviyyədə qalır. 2
malik olan şəxslər, mütəxəssislər siyasi qurumlarda toplaşırlar. Siyasi inkişaf anında siyasi qurumlar siyasi şəraitin dərindən araşdırılması funksiyasını yerinə yetirirlər. Siyasi elita ümu- milikdə siyasi mühiti tədqiq etmək üçün siyasi hadisələrin kompleksləşdirilməsi funksiyasını yerinə yetirir. Bu baxımdan siyasi elitanın üzrərinə böyük məsuliyyət düşür. Siyasi elitalar
1 Ramiz Mehdiyev, fəlsəfə elmləri doktoru, proifessor. Milli məfkurə, dövlətçilik, müstəqillik yolu ilə. II cild (məqalələr, çıxışlar, müsahibələr). Bakı, “XXİ-Yeni Nəşrlər Evi” 2007, 672 səh., səh.39.
2 Ramiz Mehdiyev. Gələcəyin strategiyasını müəyyənləşdirərkən: modernləşdirmə xətti. Bakı, “Şərq-Qərb”, 2008, 216 səh., səh.25. 85 siyasi hadisələrin təyinatı üzrə bölüşdürülməsi funksiyasını yerinə yetirir. Siyasi elita siyasi hadisələrin mərkəzdən ətraflara, ətraflardan mərkəzə doğru istiqamətlənməsini təmin edir. Siyasi hadisələr mərkəzə doğru ona görə törədilir ki, növbəti maraqların təmin
olunması üçün
yeni siyasi
hadisələr müəyyən
edilsin.Yaradılmış şərait, yeni maraqlar tələb edir ki, siyasi hadisələr mərkəzdən ətraflara doğru təkrar olaraq törədilsin. Həmçinin siyasi hadisələr mərkəzdən ətraflara doğru ona görə törədilir ki, şaxələnmiş qaydada meydana gələn tələbatlar ödənilsin. Şaxəli tələbatların ödənilməsi nəticəsində yeni şəraitlər meydana gəlir və yaranmış şəraitlər tələb edir ki, siyasi hadisələr mərkəzə doğru yönəlsin və paylayıcılıq davam etsin. Mərkəzi siyasi qurumda toplaşmış siyasi şəxslər ayrı-ayrı sahələr üzrə hadisələrin istiqamətlənməsini təmin edir. Siyasi elitalar siyasi qurumlar arasındakı siyasi hərəkətlərin istiqamətlərini müəyyən edir. Siyasi elitalar bir növ siyasi sistemin əsas layihəsini müəyyən edirlər və siyasi hərəkətlərin bu layihəyə müvafiq olaraq sxematik istiqamətlərini müəyyənləşdirirlər. Siyasi elitanın ən əsas funksiyası baza siyasi axını müəyyən etməkdən və digər hadisələri həmin istiqamətə cəlb etməkdən ibarətdir.
Siyasət insanların sosial rifahına xidmət edən fəaliyyət sahəsidir. Siyasətin başlıca məqsədi və vəzifəsi fərdlərin və qrupların maraqlarını təmin etmək üçün siyasi vasitələr yaratmaq və vasitələri müvafiq istiqamətlər üzrə hərəkətə gətirməkdən ibarətdir. Siyasi fəaliyyətin aktivliyi sayəsində vasitələrin sayı artır. Vasitələrin çoxalması hərəkət trayektoriyalarının sayını artırır və maraqlar çoxalır və genişlənir. Siyasəti yaradan və xidmət olunan insanlar sosial varlıqlar olduqlarından, həm də bəşər mədəniyyətinin yaradıcıları, varlıqlarıdırlar. Siyasət bəşər mədəniyyəti üçün həm canlı, həm də cansız varlıqların yaranması və fəaliyyəti üçün həyata keçirilən bir məşğuliyyətdir. Digər elmi fikirlərə əsasən siyasət bəşər mədəniyyətinin mühüm tərkib
86 hissəsidir. Onun vəzifəsi ictimai inkişafı lazımi istiqamətə yönəltməkdir. Siyasət sosial həyatın daim nəzərə alınması lazım gələn ölçülərindən biridir. İnsanların kollektiv həyatı üzərində onun gözəgörünməz möhürü həmişə hiss olunur. Hər bir cəmiyyətdə mütləq siyasi dəyərlər (sərvətlər) mövcud olur. Bu sərvətlərə insanın muxtariyyatı və onun ləyaqəti, fərdin və cəmiyyətin rifahı, sosial təşkilat və qayda daxildir. Mütləq siyasi normalar bloku sosial idealı yaradır. 1 Siyasət cəmiyyətin ayrı-ayrı ünsürlərinə xidmət üçün həyata keçirilən proseslərdir. Cəmiyyətə xidmət etmək üçün ən təkmil və məqbul mexanizm, qurum dövlətdir ki, onun da fəaliyyəti siyasət hesab edilir. Dövlətin başlıca və pozitiv məqsədi cəmiyyətini inkişaf etdirməkdir. Bu baxımdan da dövlət maraqlara cavab verən səmərəli iqtisadiyyat təşkil etməkdə israrlı olur. Elmi yanaşmalara əsasən Cəmiyyət özü strukturlardan ibarətdir və bu baxımdan “sosial stratifikasiyası” (latın dilində təbəqə) müəyyən edilir. Stratifikasiya cəmiyyətdə mövcud olan bütün qrupları səciyyələndirməyə imkan verir. Marksizmə görə, cəmiyyət bütöv bir sistem olaraq iqtisadi, sosial, siyasi və ideoloji yarımsistemləri özündə ehtiva edir. Bu yarımsistemlərin hər biri ayrılıqda bütöv sistem kimi nəzərdən keçirilir. Bu mənada həmin yarımsistemləri bütöv sosial sistemdən fərqləndirmək üçün onları sosietal sistem adlandırırlar. Qeyd olunan sistemlər arasındakı qarşılıqlı münasibətlərdə ən mühüm rolu səbəb və nəticə əlaqələri oynayır, yəni yarımsistemlərdən hər biri ayrılıqda deyil, digər sistemlərdə səbəb-nəticə asılılığında mövcuddur və bu münasibətlər iyerarxiyalı struktura malikdir. Bu isə o deməkdir ki, onlar subordinasiya nisbətində olmaqla müəyyən sıra qaydasında tabelik vəziyyəti ilə səciyyələnirlər. Marksizm təliminə görə ictimai həyatın digər sistemlərinin inkişafı iqtisadi sistemlə əlaqəlidir. 2 Şəxsiyyətin fəaliyyətinin əsasında duran tələbatlar 1 Həsən Şirəliyev, Əli Əhmədov. Politologiya. Ali məktəblər üçün dərslik. “Təbib” 1997, 416 səh. səh.67- 80.
2 Sosiologiya. Dərslik. Müəlliflər kollektivi. Redaktor: dosent, f.e.n. Vahidov F.Q. Bakı, “Təknur” MMC, 295 səh., 2005, səh.37.
Yüklə 4,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|