Microsoft Word tezson[2]. doc

 
99
dayanıksızdır  ve  iyi  bir  barınak  ve  sıcak  bir  ahır  olmadıkça  bir  biri  ardına 
hastalanır”  Vegetius
396
  Hun  atlarının  Pers  ve  Sicilya  atları  gibi  uzun  süre 
yaşadığını  da  ekler.  Vegetius  çeşitli  cins  atlara  savaşa  uygunlukları 
bakımından sınıflandırır ve Hun atlarını ilk sıraya koyar. Çünkü ona göre Hun 
atları  en  itaatkar,  dirençli  ve  soğuğa  ,  açlığa  en  dayanıklı  atlardır.
397
 
Vegetius’un  ifadelerinden  kendisinin  de  birkaç  tane  Hun  atı  beslediği 
anlaşılıyor.  Vegetius,  Hun  atlarının  kafalarının  büyük,  gözlerinin  öne  doğru 
çıkık,  burunlarının  düz,  çenelerinin  geniş,  boyunlarının  güçlü  olduğunu 
söylemektedir. Kısrakların ise dizlerine doğru eğilmiş olduğunu, tüylerinin gür, 
kemiklerinin  güçlü,  bileklerinin  ince,  toynaklarının  geniş,  bellerinin  oyuk 
olduğunu,  kemiklerinin  belirgin  olduğunu,  yağlı  olmadıklarını,  butta  ve  sırtta 
kas  olmadığını  söylemektedir.  Ayrıca  yapılarının  boydan  ziyade  ene 
geliştiğini  eklemektedir.  Vegetius  bu  atların  uysal  ve  itaatkar  olduğunu  ve 
yaralanmalara  karşı  dayanıklı  olduklarını  belirtmektedir.  Tipik  Hun  atı  skit 
atlarından farklı değildir.  
At gücü ve sürati sayesinde de Hun ordusunun vazgeçilmez bir unsuru 
idi.  Ordunun  tamamına  yakını  atlı birliklerden   oluşuyordu.  Hunlar  çok üstün 
atlılardı.  “Hunların  ve  Alanların  atlıları  yenilemez”
398
  di.  Hafif  silahlarla 
donanmış süvari, at üzerinde her tarafa ok atabilirdi. Kılıç sallayabilir ve atın 
çevikliği sayesinde de uzaktan muharebe yapabilirdi. Böylece ağır donanımlı 
ve yaya olan düşmanlarına büyük bir üstünlük sağlardı. Yular, üzengi gibi at 
koşum  takımlarıyla  da  ata  hakim  olur,  özellikle  tahta  deriden  yapılan  ,  önde 
arkada başlıklığı olan eyer sayesinde de at üzerinde rahatça otururdu.
399
 
 
 
 
 
 
                                         
396
 Vegetius Renatus, Mulomedicina, III.7.1 
397
 Vegetius Renatus,  Mulomedicina,III.6.2 
398
 Vegetius Renatus, Epitome De Rei Militari,III.26 
399
 Ahmetbeyoğlu, A.g.e. , s. 162 
 

---

 
100
2.Ok ve Yay 
 
Hunların  kullandığı  silahların  başında  ok  ve  yay  gelmekteydi. 
Ammianus
400
 Hun silahlarını tanıtırken ok ve yayı ilk sıraya yerleştirmiştir. Ok 
uzun  muharebe  silahıdır.  Hunların  en  büyük  başarısı  mükemmel  ok 
kullanmaktı.  Onlar  at  üzerinde  dört  nala  giderken  öne,  arkaya,  yana  aynı 
emniyetle  ok  atabilmekteydiler.  Olimpiodorus,  Hun  liderlerinin  ok  atma 
becerisini övmüştür.
401
  
Sidonius  Apollinaris  “iyi  biçimli  yay  ve  oklar  Hunlara  zevk  verir,  onlar 
en  iyi  okçulardır”  demektedir.  Ammianus  “bütün  savaşçılar  içinde  en  üstünü 
Hunlardır  çünkü  onlar  uzaktan  atılan  keskin,  sivri  uçlu  kemik  oklarla 
savaşırlar”  demektedir.  Oklar  yaklaşık  bir  metre  uzunluğundaydı.  Ok  uçları 
genellikle  yaprak  şeklindeydi
402
  ve  demirdendi.  Ok  uçlarının  daha  değişik 
ş
ekilleri yanında Ammianus’un da işaret ettiği gibi amaçlarına göre kemikten 
hazırlanmış  olanları  da  vardı.  Hunlar  oklarını  sivri  uçları  yukarı  olmak  üzere 
ok kutusuna koyarlardı ve bir kutuya ne kadar ok konulduğunu bilmiyoruz. 
Hun  yayı  da  skit  ve  Sarmat  gibi  yapı  olarak  komposit  şekil  olarak 
recurve  idi.  Ancak  Hun  yayı  öncüllerinden  hem  daha  uzun  hem  daha 
güçlüydü.  Boyu  140 –160  cm idi ve  hayvan  siniriyle  sağlamlaştırılmıştı.  Hun 
yayını  diğer  kompozit  yaylardan  ayıran  en  önemli  özelliği  yapımında  yedi 
kemik plaka kullanılmasıydı. Bu plakalar yayın tutacak kısmını ve uç kısmını 
kuvvetlendiriyordu.  Bu  yedi  kemik  plakadan  iki  tanesi  iki  uca,  üç  tanesi 
tutacak kısma, iki tanesi yanlara ve bir tane de ortasına yerleştirilirdi.
403
 Hun 
yayı asimetrik idi. Üst ucu alt ucuna göre daha uzundu.
404
 Bu yaylar Hunların 
savaşlarda  kullandığı  yaylardı.  Hunlar  avcılıkta  farklı  bir  yay  kullanıyorlardı. 
Savaş yayları ve avcılık yayları tüfek ve çifte kadar birbirinden farklıydı.
405
  
 
                                         
400
 Ammianus Marcellinus,XXXI. 2. 9 
401
 Maenchen, J.Otto;Helfen, The World Of the Huns, California University Press, Berkeley, 
1973,s.231 
402
 Hildinger, A.g.e., s. 29 
403
 Maenchen, J.Otto-Helfen, A.g.e., s.222 
404
 Hildinger, A.g.e., s. 29 
405
 Maenchen, Otto,Helfen, A.g.e., s.225 

---

 
101
3.Kılıç,Kama ve Mızrak 
 
Ok  ve  yayın  yanında  Hun  süvarisinin  hücum  silahları  kılıç,  kama  ve 
mızrak  idi.  Kılıç,  ok  ve  yaydan  farklı  olarak  yakın  savaşlarda  kullanıyordu. 
Ammianus  Marcellinus
406
  Hun  silahları  hakkında  şu  bilgileri  vermektedir; 
“Hunlar  hızlı  hareket  edebilmek  için  hafif  silahlanmışlardır.  Onlar,  bütün 
soylar  içinde  en  üstün  savaşçılardır.  Çünkü  onlar  uzaktan  keskin,  sivri  uçlu 
kemikten  oklarla  savaşırlar.  Sonra  aradaki  mesafeyi  atla  dört  nala  katedip 
kendi canlarını hiçe sayarak kılıçla adam adama dövüşürler.  Düşmanlar kılıç 
darbelerine  karşı  korunurken  onlar  ilmik  atılmış  ipleri  düşmanlarının  üzerine 
fırlatırlar.  Düşmanlar  buna  dolanıp  organları  birbirine  dolaşınca,  onları  ata 
binmekten  yada  ayakta  durabilmekten  men  etmiş  olurlar.”  Mauricios
407
  da 
Hunların  zırhla,  kılıçla  okla  ve  mızrakla  donandığını  belirtmektedir  ve  Hun 
silahlarını  anlatmaya  devam etmektedir;  “ Hunların çoğu çarpışma sırasında 
iki  silahla  saldırır,  omuzlarında  mızrakları  asılıdır  ve  ellerinde  oklarını  tutar. 
htiyaç olması durumunda her ikisini birden kullanırlar.” 
Hun  kılıcının  her  iki  tarafı  keskindi  ve  nispeten  dar  bir  levhadan 
oluşurdu. Kılıçların muhtelif boylarda muhtelif örnekleri vardı.
408
 Kılıçlar aşağı 
yukarı 70-75 cm boyunda ve 3 cm enindeydi. Bu kılıçların kabzaları muhtelif 
kıymetli  taşlarla  ve  altın  kaplamalar  ile  süslüydü.
409
  Kılıçlar  kın  içinde 
muhafaza edilirdi. 
Yakın  savaşlarda  kama  da  kullanılıyordu.  Bunların  boyları  genellikle 
30-40 cm idi. 
Sarmatların  uzun  ve  ağır  mızraklarını  Hunlar  da  kullanıyordu.  Tacitus 
bu  mızrakların  iki  elle  tutulduğunu  söylemektedir.  Ağır  silahlı  Hun 
süvarilerinin  Alan  ve  Roma  “kataphrakt”ları  gibi,  uzun  saplama  mızraklarını 
kullanmış olmaları kuvvetle muhtemeldir. 
 
                                         
406
 Ammianus Marcellinus,XXXI. 2, 9.  
407
 Mauricios, Strategikon, XI 
408
 Öğel, “Türk Kılıcının Menşei ve Tekamülü Hakkında”, DTCF Dergisi, sayı 5’den ayrı 
basım,Ankara, 1948. s.431-458 
409
 Nemeth, A.g.m., s.882 

---