vi
ÖNSÖZ
Yüksek lisans tezimin konusu olan, “Postmortem Kan Etanol Düzeyinin
Toksikolojik Analizi ve Adli Tıpta Önemi” başlıklı araştırmamda, Adli Tıp Kurumu
Bursa Grup Başkanlığı’nın bir personeli olmamın, analiz ve değerlendirme kısmında
oldukça yararı olmuştur. Bu tez, T.C. Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu Başkanlığı
Eğitim ve Bilimsel Araştırma Komisyonu’nun 10.04.2007 tarih ve 173 sayılı izni ile
yapılmıştır.
Yüksek lisans tezimin seçiminde, hazırlık aşamasında, analiz ve değerlendirme
kısmında değerli fikirlerine başvurduğum danışman hocam sayın, Hacettepe
Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmasötik Kimya Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
Prof. Dr. Mevlüt ERTAN’a; her türlü desteğini ve ilgisini hissettiğim, yardımlarını
esirgemeyen değerli hocam sayın, Ankara Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü Fen
Bilimleri Ana Bilim Dalı Bşk. Müd. Yrd. Prof. Dr. Tülin SÖYLEMEZOĞLU’na;
bilgi ve tecrübelerinden yararlandığım sevgili hocam sayın, Ankara Üniversitesi Adli
Tıp Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Đzzet DUYAR‘a; tezimin her adımında
varlıklarını hissettiren arkadaşlarım Serap YALÇIN’a ve Ebru ZĐNCĐR’e ve
sevgileriyle her zaman yanımda yer alan, yaşam destekçim; sevgili aileme sonsuz
teşekkür ve şükranlarımı sunarım.
Ayrıca araştırmalarım boyunca bana gösterdikleri kolaylık ve yardımlarından
ötürü, Adli Tıp Kurumu Bursa Grup Başkanlığı’na ve kurum çalışanları olan sevgili
mesai arkadaşlarıma da teşekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim.
vii
SĐMGELER VE KISALTMALAR
ADH
Alkol dehidrojenaz
ALDH Aldehit dehidrojenaz
ATP
Adenozin trifosfat
CMK
Ceza Muhakemeleri Kanunu
GGT
Gama Glutamil Transpeptidaz
i.v.
Đntra venöz
KAK
Kan Alkol Konsantrasyonu
MAOS
Mikrozomal Asetaldehit Oksitleyici Sistem
MEOS
Mikrozomal Etanol Oksitleyici Sistem
MSS Merkezi Sinir Sistemi
NAD Nikotinamid Adenin Dinükleotid
TCK Türk Ceza Kanunu
viii
ŞEKĐLLER
Şekil 1.1. Etanolün moleküler yapısı…………………...…………………………….5
Şekil 1.2. Etanol absorbsiyonunun ve oksidasyonunun gerçekleştiği organlar………8
Şekil 1.3. Etanol ve asetaldehit metabolizmasının temel metabolik yolakları……...10
Şekil 2.1. Gaz kromatografi/headspace kromatogramı……………………………...36
Şekil 3.1. Olguların yaşlara göre dağılımı…………………………………………..40
Şekil 3.2. Olguların cinsiyete göre dağılımı………………………………………...41
Şekil 3.3. Olguların orijin dağılımı……………………………………………….....42
Şekil 3.4. Olguların ilçelere göre dağılımı…………………………………………..43
Şekil 3.5. Olguların aylara göre dağılımı……………………………………………45
Şekil 3.6. Olguların kan etil alkol konsantrasyonları……………………………….45
ix
ÇĐZELGELER
Çizelge 3.1. Elde edilen pozitif verilerin gösterimi…………………………………39
Çizelge 3.2. Olguların yaşlara göre kan alkol düzeyleri…………………….……....40
Çizelge 3.3. Olguların cinsiyete göre kan alkol düzeyleri…………….…….………41
Çizelge 3.4. Olguların orijine göre kan alkol düzeyleri………………………….….42
Çizelge 3.5. Olguların ilçelere göre kan alkol düzeyleri……………………….…...43
Çizelge 3.6. Olguların aylara göre kan alkol düzeyleri………………………….….44
1
1. GĐRĐŞ
Alkolün tarihi neredeyse insanlık tarihi kadar eskidir. Alkole ilişkin ilk bulgu,
arkeologların tespit ettiği paleolitik döneme ait baldan yapılan bir içki türüdür. Đlk
bira, bundan 8 bin yıl önce Mezopotamyalıların arpayı ekmek yapmak için ıslah
etmesiyle, mayalama tekniğiyle yapılmıştır. Sümerlerin 6 bin yıl önce Godin
Tepelerinde (Batı Đran ve Anadolu) bira ve şarap içtiği bilinmektedir (Ray ve Ksir,
1996). Bundan sonraki tarihlendirmelerde yapılan saptamalar ise, insanlığın yerleşik
hayata geçtiği dönemlerde yoğun bir alkol tüketiminin yaşandığını göstermektedir.
Yapılan kazı ve araştırmalarda, alkol üretiminin de yoğun bir şekilde bu dönemde
başladığı tespit edilmiştir. Alkollü içki; fermente edilmiş meyve, tahıl ve bal gibi
kaynaklarla çeşitlendirilmiştir. Alkollü içkiler insanlığın bu erken dönemlerinde dini
bir ritüel sembolüdür.
Madde kullanımı ile ilgili bozukluklardan en sık görüleni; alkol bağımlılığıdır
(Atkinson ve ark., 1990). Sağlık, sosyal, psikolojik, ekonomik ve adli bir çok
sosyoekonomik sorunun temelinde alkol kullanımı yatmaktadır. Yapılan araştırmalar,
alkolün insan beyninin fonksiyonlarını baskılayıcı özelliklere sahip olduğunu
göstermektedir. Alkolün en büyük etkisi merkezi sinir sistemi (MSS) üzerinedir; bu
etkisini nöro-psişik davranışları olumsuz etkileyerek gösterir. Adli tıp sorunları da bu
etkinin bir sonucudur (Soysal ve Çakalır, 1999).
Alkol, antiseptik özelliği nedeniyle tıp alanında kullanıldığı gibi, kimi zaman
kutsal sayılıp dini törenlerde kullanılmış, kimi zaman da eğlencelerin ayrılmaz bir
parçası olmuştur (Soysal ve Çakalır, 1999). Yapılan araştırmalar, insanların
genellikle zevk almak için alkol tükettiğini göstermektedir. Bunun için en uygun
mekan eğlence yerleridir. Eğlence yerleri dışında çeşitli sosyal etkinliklerde de
insanlar aşırı miktarda alkol tüketmektedirler. Nadiren tüketilen eğlencelik olarak
görülen bu tüketim, sosyal içicilik olarak isimlendirilir. Sosyal içicilikle başlayan