Ministry of education of azerbaijan republic sumgayit state university

Magistrantların XXI Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2021-ci il 
19 
Cədvəl 2. Kompozitin tərkibi və əsas göstəriciləri 
№ 
Bakı 85/25 
markalı bitum, 
k.h. 
Modufukasiya 
olunmuş 
FFO,k.h 
Elastomer, 
SKN-40,
k.h. 
Doldurucu, 
k.h. 
Yumşalma 
temperaturu,
o
C 
Uzanma, 
sm 
Penitr-
asiya, 
mm 
1 
40 
5 
3,0 
5,0 
60 
68 
16 
2 
50 
15 
4,0 
6,0 
68 
75 
12 
3 
60 
20 
5,0 
7,0 
70 
85 
10 
Məlum olmuşdur ki, modifikasiya olunmuş FFO-nin tərkibində olan funksional qrupların hesabına üç 
komponentli sistemin əsas göstəriciləri yüksəlmiş və belə bir tərkibdə olan birləşmədən boru kəmərlərinin 
korroziyadan qorunmasında örtük kompozisiyası kimi istifadə etmək olur. Örtük kompozisiyasının əyilmədə
möhkəmlik həddi ШГ-1-də 3-5 mm, zərbəyə qarşı davamlılığı U -1-də 40 kN/m olmuşdur. 
BƏZİ ÜZVİ OKSİDLƏRİN İKİLİ AMİNLƏRLƏ QARŞILIQLI TƏSİRİNİN TƏDQİQİ 
 
Cəfərova L.Y. 
Sumqayıt Dövlət Universiteti 
E-mail: 
[e-mail]
 
 
Üzvi oksidlər bir ikivalentli karbohidrogen radikalının bir atom oksigenlə birləşməsidir. Oksigenin 
qonşu olan və olmayan karbonlarla birləşməsindən asılı olaraq, üzvi oksidlər, 
𝛼, 𝛽, 𝛾
və s. ola bilər.
𝛼
oksidlərdən: etilenoksid, butilenoksid, izobutilenoksid və s. missal göstərmək olar. 
İkili aminlər üzvi birləşmələr olub, iki hidrogen atomunun karbohidrogenlə əvəz olunmuş 
törəmələridir.
(CH
3
)
2
NH – dimetilamin 
Dimetilamin- kəskin spesifik “balıq” qoxusu olan rəngsiz bir qazdır. Dimetilamin qələvi ola bilər, 
xüsusilə toksiddir, güclü zəhərli maddələr siyahısına daxil edilmişdir. Çox yüksək konsentrasiyalarda dəri və 
selikli qişaları qıcıqlandırır. Digər əvəz olunmuş aminlər kimi, əsas xüsusiyyətlərə malikdir-turşularla 
reaksiya göstərərək dimetilammonium duzları əmələ gətirir. 
İkili aminlərdən kauçuk istehsalında istifadə olunan maddələr əldə etmək üçün istifadə olunur. Heptil-
raket yanacağının istehsalı üçün xammal kimi istifadə edilir.Kimyəvi silah istehsalında istifadə edilmişdir. 
Bunlardan böcək öldürmə,herbisid,yuyucu,həlledici və dərmanların sintezində də tətbiq olunur. 
İkili aminlər polyar birləşmələr olmaqla, onlar molekullararası hidrogen rabitəsi əmələ gətirirlər. Kiçik 
molekullu ikili aminlər suda yaxşı həll (onunla molekuldaxili hidrogen rabitəsini əmələ gətirməklə) olurlar. 
Oksialkilləşmiş aminlərin əsas tətbiq sahələri onların əczaçılıq sənayesində, səthi aktiv maddələrin 
(SAM) alınmasında, aşqarlarda antikorroziya əlavəsi, yanacaqda aşqar kimi və xalq təsərrüffatının müxtəlif 
sahlərində istifadə olunmalarıdır. 
Son beş ildə oksipropilli mono- və di- aminlərin törəmələrinin istifadəsi üçün yeni perespektivli 
istiqamətlər açılmışdır. Bunlardan şin sənayəsində şin kauçuk qarışığında inqredient kimi istifadə etmək 
mümkündür. Rezinin müxtəlif tip xarab olunma (qocalma) növlərindən qorumaq,istismar və texnoloji 
xüsusiyyətlərini yaxşılaşdırmaq üçün bəzi oksipropilləşdirilmiş aromatik aminlərin alkoqolyatları butadiene-
stirol kauçukunun mikrostrukturunu modifikasiya etdiyi də aşkar edilmişdir. Yaş və buzlu yollarda 
tutuşluluğu əhəmiyyətli dərəcədə artıra bilər və sürüşmə müqavimətini azalda bilər ki, bu da avtomobilin 
yanacaq sərfinin azalmasına gətirir. 
Oksipropilləşdirilmiş aromatik aminlər prosesi termostatla təchiz olunmuş, köynəyə malik şüşədən 
hazırlanmış silindrik formalı həcmi 500ml, hündürlüyü 150mm və eni 130mm olan qurğuda həyata 
keçirilmişdir.Qurğuya 450ml hesablanmış miqdarda amin və propilen oksidi məhlulu yüklənmişdir. 
Termostatı işə qoşub, ilkin olaraq 
100
0
𝐶
temperatur verilir. İstilik 
70
0
𝐶
-ə çatdıqda, qarışdırıcı işə salınır.
Reaksiyanın sonu oksipropilenin təzyiqinin sabit və dəyişməyən qiyməti monometr cihazı ilə müəyyən 
edilir. Təcrübənin sonunda,alınmış məhsul laboratoriya vakuum qurğusunda distillə edilir. 
Oksipropilləşdirilmiş aromatik aminlərin reaksiyasının tədqiqi amin propilen oksidin müxtəlif mollar 
nisbətində (6:1, 5:1), müxtəlif temperaturlarda (80,100) və müxtəlif reaksiya müddətlərində (10, 20, 40dəq) 
aparılmışdır. 

---