Miras başliq header miras

SENTYABR   SEPTEMBER     MİRAS 63

ARAŞDIRMA   RESEARCH

Abdal- Gulabli sanatorium was prepared in the 1985 by the 

architect  Ibrahim  Ibrahimov  and  the  construction  work  was 

launched in 1986. Though, some part of construction work was 

completed  in  1989,  the  attacks  of  Armenian  militant  groups 

put an end to this process once and for all.

     Now about the damage caused to tourism potential of Agh-

dam region:

Abdal- Gulabli sanatorium for 100 people 1.5 million manat, 

Shelli  sanatorium  for  50  people  800.000  manat,  Shahbulag 

tourism  base  for  40  people  500.000  manat,  New  compound 

of Abdal- Gulabli sanatorium 9.5 million manat, Pupil camps 

250.000  manat. Annual profit of these enterprises is 1.601.500 

manat. Material damage caused to the objects is 12,300.000 

manat. In total over 20 years is 44.330.000.

     So, the tourism potential of the two regions has suffered losses 

in the amount of about 2 billion manat, put together. Mean-

while, one should take into account no figure is available to esti-

mate the amount of spiritual damage. Besides, the sanatorium 

for 200 people in the city of Shusha, as well as the sanatorium 

for  255  people  in  the  village  Gulabli  of  Aghdam  region,  re-

mained incomplete as the result of confrontation in 80s of the 

last century. One of the interesting facts is that, waters of medi-

cal significance beyond the occupied territories of Aghdam, also 

remained unused nowadays. For instance, Chullu salty water in 

the village Quzanli can be shown as an example. Water stream 

of curative nature from the well dug for drinkable water in 1952 

still runs day and night in vain, making no profit. Considering 

above mentioned analysis one came to the conclusion;

1.  The estimation of the amount of the damage caused to tour-

ism potential of Aghdam and Shusha as a result of occupa-

tion, the evaluation of damage according to international 

standards,  the  establishment  of  certain  working  groups 

with the participation of relevant executive power and ex-

perts should be consider necessary. In total, to evaluate the 

amount of damage more accurately, it should be advisable 

to prepare certain conception by the relevant institutions.

2.  In the framework of “Big Return Program” relevant state 

bodies have to start in preparing development conception of 

existing potential and this document with regard to develop-

ment should cover all directions.

3.  An attempt aimed at drawing the attention of the interna-

tional community to the amount of material and spiritual 

damage caused the tourism potential should be considered 

as a reasonable approach.

tərəfindən  hazırlanmış,  tikinti  işlərinə  isə  1986-cı  ildə  start 

verilmişdi. 1989-cu ildə sanatoriya tikintisinin müəyyən hissəsi 

başa  çatdırılsa  da,  erməni  silahlı  dəstələrinin  hücumları  pros-

esi  birdəfəlik  yarımçıq  qoydu.  Sanatoriya  Azərbaycan  Kollek-

tiv  Təsərrüfatlararası  İstirahət  Sağlamlıq  Mərkəzləri  Birliyinin 

balansında idi. 

İndi isə işğal nəticəsində Ağdamın   turizm potensialına  dəymiş 

ziyanı həcmi barədə: 

  Abdal-  Gülablı  sanatoriyası  (100  yerlik)  üzrə:  1.5  milyon 

manat

  Şelli sanatoriyası  (50 yerlik ) üzrə: 800.000 manat 

  Şahbulaq turist bazası (40 nəfərlik ) üzrə: 500 min manat

   Abdal-Gülablı sanatoriyasının yeni binası üzrə: 9.5  milyon 

manat

  Məktəbli düşərgələri üzrə: 250 min manat 

  Müəssilərin  bir illik gəlirı: 1.601.500 manat 

  Obyektlərə dəymiş maddi ziyan: 12.300.000

Cəmi 20 il üzrə 44.330.000

Beləliklə, hər iki rayonun turizm potensialına üst-üsə  2 milyard 

manata yaxın maddi ziyan dəyib. Bu arada qeyd edək ki, dəymiş 

mənəvi ziyanın həcmini heç bir əmsalla ölçmək mümkün deyil.

Əlavə    edək  ki,  ötən  əsrin  80-ci  illərində  Şuşa  şəhərində  200 

nəfərlik,    Ağdam  rayonunun  Gülablı  kəndində  255  nəfərlik 

sanatoriya  binası  münaqişə  başlanması  səbəbilə  istifadəyə 

verilməmiş qalıb.   

Maraq  doğuran  məqamlardan    biri  də  odur  ki,  Ağdam  rayo-

nunun işğaldan kənar ərazilərində müalicəvi əhəmiyyətli sular 

bu  gün  də  istifadəsiz  qalıb.  Quzanlı  qəsəbəsi  ərazisində  olan 

Çullu  duzlu  suyunu  buna  misal  göstərə  bilərik.  1952-ci  ildə 

içməli  su  adına  qazılmış  quyudan  bu  müalicə  əhəmiyyətli  su 

indi də hədər yerə axır. 

Deyilənlərdən belə nəticəyə gəlmək olar:

1.  İşğal  nəticəsində  Şuşa  və  Ağdamın  turizm  potensialına 

dəymiş  ziyanın  həcminin  müəyyən  edilməsi,  ziyanın 

qiymətləndirilməsinin  beynəlxalq  standartlara  uyğun 

şəkildə  aparılması  üçün  müvafiq  icra  strukturlarının  və 

ekspertlərin  iştirakı  ilə  müəyyən  komissiyaynın  (işçi  qru-

pun)  yaradıılması  zəruri  hesab  edilməlidir.  Ümumiyyətlə, 

müvafiq  qurumlar  tərəfindən  dəyən  ziyanın  həcmini 

daha  dəqiq  şəkildə  qiymətləndirmək  üçün  müəyyən  bir 

konsepsiyanın hazırlanması məqsədəuyğun sayılmalıdır.

2.  Müvafiq  dövlət  strukturları  tərəfindən  “Böyük  Qayıdış 

Proqramı”  çərçivəsində  mövcud  potensialın  inkişaf 

konsepsiyasının  hazırlanmasına  start  verilməli  və  inkişafla 

bağlı sənəddə bütün istiqamətlər nəzərdə tutulmalıdır.

3.  Turizm  potensialına  dəymiş  maddi  və  mənəvi  ziyanın 

miqyasının  beynəlxalq səviyyəyə çıxarılmasına nail olmaq 

da zəruri addımlardan sayılmalıdır.

---