Mü əllif Ata kişiyev Bəxtiyar Sərhəd oğlu (hüquqşünas, elmi dərəcəsi və elmi adı yoxdur) Redaktor

 
66 
ğundan  onu  həyata keçirən orqanlar da hakimiyyət hüquqlu 
s
əlahiyyətlərə  malikdirlər. Bu kimi  səlahiyyətlər, eyni za-
manda,  qanunçuluğun  təmini vasitəsi  hesab edilirlər. Onlar, 
müvafiq hüquq normalar
ı  ilə  nizama  salınırlar  və  xüsusi 
metodlarla h
əyata keçirilirlər. Lakin, dövlət idarəçiliyi orqan-
larında  qanunçuluğun  həyata keçməsi-dövlət  orqanları  ilə 
b
ərabər ictimai təşkilatlar  və  vətəndaşların  köməyindən də 
istifad
ə edilir. 
 
2.Kontrol ic
ranın yoxlanması və nəzarətin nisbəti 
 
İdarəçilikdə  qanunçuluğun    təmininin  əsas  metodları 
t
əftiş, icranin yoxlanılması və nəzarətdən ibarətdir. 
Bir qayda olaraq,  kontrol  v
ə  icranın  yoxlanması  eyni 
bir vaxtda yuxarı orqanlar tərərfirndən onlara tabe olan aşağı 
orqanlara  münasib
ətdə  tətbiq  edilir.  İcranın  yoxlanması 
direktivl
ərin, qərarların,  göstərişlərin,  tapşırıqların  düzgün 
yerin
ə  yetirilməsi üzərində  keçirilən  gündəlik nəzarətdən 
ibar
ətdir, eyni zamanda yoxlamadan ibarətdir.  Çatışmamaz-
lıqlar və qanun pozğunluğu müşahidə edildikdə, dərhal onlar 
qaydaya salınır. 
T
əftişin dairəsi yoxlamaya nisbətən genişidir. Belə ki, 
icranın yoxlanması kontrol fəaliyyətinin tərkib hissəsidir. Hər 
hansı  bir  obyektin  maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin təhlili 
t
əftişinin məzmununu təşkil edir. 
N
əzarətin məzmunu da qanunçuluğun təşkilindən iba-
r
ətdir. Nəzarətin kontrol və yoxlamadan fərqi ondan ibarətdir 
ki, n
əzarət tabeçilik əsasıda  tətbiq  edilmir. Yəni,  nəzarət 
orqanları  nəzarət olanlara tabe  olmayan orqanlar üzərində 
h
əyata keçirilir.  Əgər kontrol nəticəsində  intizam cəzası 
t
ətbiq edilirsə, nəzarət nəticəsində inzibati cəza tətbiq edilir. 
N
əzarətin sistemi müxtəlifdir.  O,  ya Prokrorluq tərə-
find
ən ümumi nəzarət  qaydasında həyata keçirilir  və  ya da 

---

 
67 
xüsusi dövl
ət müfəttişləri tərəflərindən inzibati nəzarət 
qaydasında  həyata  keçirilir. Nəzarət,  eyni zamanda dövlət 
kontrolunun spesifik bir növü hesab edilir. 
 
3.Dövl
ət idarəçiliyində qanunçuluğun təmin 
edilm
əsində ictimaiyyətin rolu 
 
Dövl
ət idarəçiliyində  danunçuluğun  təminində  -  icti-
maiyy
ət  böyük  rol  oynayır.  Bu, ondan irəli gəlir ki, birici 
növb
ədə hər bir vətəndaş idarəçilik aparatının düzgün işlən-
m
əsinə maraqlıdır, ikincisi isə qanunçuluğun və vətəndaşların 
hüquqlar
ını  və  hüquqi  maraqlarının  mühafizə  edilməsi ilə 
bilavasit
ə əlaqədardır. 
Dövl
ət idarəçiliyində qanunçuluğun təmin edilməsində 
ictimaiyy
ətin  iştirakı  formaları  müxtəlifdir.  Baxmayaraq ki, 
ictimaiyy
ətin qanunsuz idarəçilik aktını ləğv etmək və təqsir-
kar v
əzifəli  şəxsi cəzalandırma  səlahiyyəti yoxdur. Lakin, 
ictimai n
əzarət yolu ilə  qanunçuluğun  pozulması  halları 
mü
əyyən edilir. Bundan savayı, ictimai təşkilatlar qanunsuz-
luqlara dair siqnallar verir, 
ərizə və şikayətlər yazırlar. Bunlar 
da, dövl
ət orqanlarına əsaslı kömək etmiş olurlar. 
İctimaiyyət bəzi hallarda özlərinin kontrol orqanlarını 
t
əşkil  edirlər ki, onlar dövlət  orqanları  ilə  paralel fəaliyyət 
göst
ərir. Bununla da,  qanunçuluğun  təmin etməsini  yardım 
göst
ərmiş olurlar. 
Dövl
ət idaerəçliyində  qanunstuzluğun  təmin edilmə-
sind
ə həmkarlar ittifaqlarının rolu xüsusidir. 
 
 
 
 
 
 

---

 
68 
 
 
MÖVZU XIII. İNZİBATİ MƏSULİYYƏT 
 
1.İnzibati məsuliyyətin anlayışı 
 
İntizam  məsuliyyəti xidmət və  iş  cavabdehliyinin  po-
zulması hallarıda yaranır. 
İnzibati xətanın  tərkibinin müəyyən edilməsi, onun 
intizam x
ətasından fərqini müəyyənləşdirir. 
İnzibati  xəta  etmiş  təqsirkar  şəxslər inzibati məsu-
liyy
ətə cəlb edilirlər. Həmin şəxslərə dövlət idarəçiliyi orqan-
larının xüsusi səlahiyyətli vəzifəli şəxsləri tərəfindən inzibati 
c
əza tədbiri tətbiq edilir.  
İnzibati  məsuliyyət dövlət hakimiyyət  orqanları  və 
dövl
ət idarəçliyi orqanlarının geniş dairəsinin verdikləri akt-
larla mü
əyyən edilir. 
İnzibati  xəta dövlət idarəçliyinin  orqanları  tərəfindən 
mühafiz
ə  edilən inzibati hüquq münasibətləri dairəsində  tö-
r
əyir. Elə ona görə də, inzibati cəza dövlət idarəçliyi orqan-
larının  xüsusi  səlahiyyətli vəzifəli  şəxsləri tərəfindən tətbiq 
edilir. Onlar hüquqpozuntusunun xarakterini mü
əyyən edir. 
İnzibati  xəta edənin  əlehinə  iş  qaldırır,  həmin  işə  baxır, 
müvafiq c
əza tədbiri tətbiq edir.  İş  üzrə  çıxarılan  qərarın 
icrasını  təmin  edir.  Daha  ağır  cəza tələb edən  ağır  inzibati 
x
ətalar edildikdə  və  qanunda nəzərdə  tutulan hallarda, inzi-
bati c
əzalar Məhkəmələr tərəfindən də  tətbiq edilə  bilər. 
Misal: yol-q
əza hadisəsi, xırda xuliqanlıq. 
İnzibati  məsuliyyətin xarakterik xüsusiyyəti ondan 
ibar
ətdir ki, dövlət idarəçliyi orqanları tərəfindən tətbiq edilən 
c
əza tabeçilik qaydası üzrə deyil, bütün xidmətçilərə və digər 
v
ətəndaşlara  aid  edilə  bilər.  İnzibati  məsuliyyətin intizam 
m
əsuliyyətindən əsaslı fərqi də, elə bundan ibarətdir. Ona gö-

---