62
Şək.5.
ŞABLON AXTARIŞ (Шаблон‐поиск) – ardıcıl sadə
axtarışın formalaşmasına xidmət edir. Onun tərkibi 2
elementdən: Axtarış elementləri siyahısı (Элемент
поиска) və üç bölməli Axtarış rejimi sahəsindən ibarətdir.
Axtarış elementləri siyahısından axtarış elementləri seçilir,
Axtarış rejimi sahəsi isə axtarış rejimlərinin müəyyən
olunmasına xidmət edir.
2.
Sərbəst axtarış(Свободный поиск)
Tapılmış
sənədlərə
baxışı,
sifarişi
və
çapı
funksiyalarını yerinə yetirən interfeys elementləri BAXIŞ
(Просмотр) işçi sahəsində yerləşir (şək.6). Tutaq ki, biz
Lebedevanın
ʹʹЭкологическая
политикаʹʹ
kitabının
təsvirinə baxmaq istəyirik. Bunun üçün SORĞU (Zapros)
açılan siyahısından yerinə yetirilmiş sorğu olan ʹʹЛебедева
А.Н. $ (Автор)‐1‐IRBISʹʹ sətrini seçirik. Seçilmiş sorğunun
qısa təsviri CAVABLARIN SİYAHISI (Список ответов)
sahəsində əks olunacaq(şək.7).
63
Şək.6.
Seçilmiş sorğunun qısa təsviri bizi qane etmədikdə
CAVABLARIN SİYAHISI sahəsində kursoru müvafiq
təsvirin üzərində saxlayıb, siçanın sol düyməsini iki dəfə
sıxmaqla TAM TƏSVİR (Полное описание) sahəsində
onun tam təsvirinə baxa bilərik. TAM TƏSVİR
sahəsində düymələr qrupu vasitəsilə cari sorğuya uyğun
tapılan tam təsvirə baxış zamanı birinci, əvvəlki, sonrakı və
sonuncu sənədə keçid təʹmin edilir. TAM TƏSVİR
sahəsində
sənədin
biblioqrafik
təsvirinə
müxtəlif
formatlarda: Format (Формат) açılan siyahısinda təqdim
olunan formatlara uyğun məs: UNIMARC, USMARC
formatları və ya informasiya xarakterli formatda sənədin
biblioqrafik təsvirinə baxmaq mümkündür. Əlaqəyə görə
axtarış (Поиск по связи)
düyməsi
Tam təsvir pəncərəsində
təsvir olunan cari sənədlə əlaqəli digər sənədlərin
axtarışının aparılması üçün nəzərdə tutulub. Bu zaman
açılan pəncərədən (şək.7) əlaqəyə görə axtarış üçün lazımi
64
təsvir elementi seçilməlidir). TAM TƏSVİR sahəsində əks
olunan sənədlə əlaqəli qrafiki verilənlərə baxmaq üçün isə
İllüstrasiya (Иллюсерация)
düyməsini sıxmaq lazımdır.
Şək.7.
Tapılmış sənədləri çap etmək üçün
Çap (Печать)
düyməsini sıxmaq
9
və açılan Çıxış formalarının çapı
(Печать выходных форм)
pəncərəsində lazımi parametrləri
müəyyən etmək lazımdır.
TAM TƏSVİR sahəsində əks olunan sənədə uyğun
ədəbiyyatı sifariş vermək üçün Sifariş (Заказ) düyməsini
sıxırıq və açılan (şək.1.) pəncərədə oxucu, oxucu biletinin
nömrəsini daxil edirik. Bundan sonra sifariş qəbul olunur.
Sifarişin yerinə yetrilməsi «Kitab verilişi» AİY vasitəsi
təmin olunur
9
Cari Sənədin tam təsvirini çapa göndərməzdən əvvəl Qeyd
etmək (Отметить)
düyməsini sıxmaqla onu qeyd etmək lazımdır.
65
ʺKATALOQLAŞDIRICIʺ AVTOMATLAŞMIŞ İŞÇİ YERİ
Elektron
kataloqun
informasiya
təminatı
ʹʹKATALOQLAŞDIRICIʹʹ
Avtomatlaşmış
İşçi
Yeri
vasitəsilə
yaradılır.
ʹʹKATALOQLAŞDIRICIʹʹ
Avtomatlaşmış İşçi Yerinin interfeysi üç əsas işçi bölmədən
ibarətdir:
•
AXTARIŞ (Поиск)
•
BAXIŞ/CIXIŞ (Просмотр\Вывод)
•
DAXİLETMƏ (Ввод)
Hər bir bölmə adına uyğun funksiyanı yerinə yetirir (şək.8).
Şək. 8
DAXİLETMƏ
işçi
bölməsi
yeni
sənədlərin‐
biblioqrafik yazıların maşınlaoxunan format əsasında
yaradılmasını və Elektron kataloqun müvafiq verilənlər
bazasına əlavə edilməsini, redaktəsini, kataloq kartı
66
şəklində çapını və s. təmin edir. DAXİLETMƏ bölməsi özü
3 altbölmədən:
1.
VERİLƏNLƏR BAZASI/MFN (База данных/MFN).
2.
AXTARIŞIN NƏTİCƏSİ (Резултать поиска)
3.
QEYD OLUNANLAR (Отмеченные)
ibarətdir. VERİLƏNLƏR BAZASI/MFN altbölməsi (şək.9)
seçilmiş verilənlər bazasına yeni sənədlərin daxil
edilməsini, sənədlərin daxili MFN nömrələrinə müvafiq
olaraq seçilən bütün sənədlərlə işi‐redaktəsini, çapını, ləğv
olunmasını
təmin
edir.
Yeni
sənədin
yaradılması
Daxiletmənin işçi vərəq sahəsində işçi vərəqlərin müvafiq
biblioqrafik yazı ünsürlərinə uyğun həyata keçirilir. İşçi
vərəqə verilənlər elementlərinin müəyyən yığımının
redaktə və daxil edilməsini təmin edən daxiletmə ssenarisi
kimi baxıla bilər. Verilənlər bazasının seçilməsindən asılı
olaraq, sistem müxtəlif daxiletmə ssenariləri təqdim edir.
Şək.9