N. N. Musayeva Kİtabxana informatikasi azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirinin 21. 08. 01 tarixli 917 saylı əmri ilə Ali məktəb tələbələri üçün dərs

 

21

Mövqe 06–da tarixin tipini ‐ 07‐10 və  11‐14 mövqelərdə  

yazılmış tarixin tipini  göstərən bir simvollu aşağıdakı hərf 

kodlarından biri yazılır: 

b‐materialda  tarix  verilmədiyini  bildirir,  tarix  bizim 

eraya  qədər  sayılır.  Bu  zaman  07‐10,  11‐14    mövqelər 

probellə doldulurur. 

d‐materialın  detallaşdırılmış tarixini‐tarix haqqında 

ətraflı məlumatları əks etdirir. Mövqe 07‐10 ili, 11‐14 isə ay 

və günü göstərir.   

s‐təsvir olunan materialın   bir məlum tarixini və ya 

ehtimal  (güman)  olunan    tarixi  bildirir.  Bu  zaman  mövqe 

07‐10 tarixi 11‐14 isə probeli özündə saxlayır. 

c‐həqiqi  (faktiki)  tarix  və  müəllif  hüququnun 

qeydiyyat tarixini bildirir. 

r‐reprint / yenidən nəşr tarixini və orijinalın  tarixini 

bildirir. 

n‐tarixin  məlum olmadığını bildirir. 

q‐tarixin sual altında olmasını bildirir. 

Mövqe 07‐10 və 11‐14‐də kitabın nəşr tarixi  mövqe 06 

–ya görə yazılır. 

Mövqe 15‐17‐də isə nəşr, buraxılış və istehsal yerinin 

kodu yazılır. Kodlar USMARC ölkə kodlarının siyahısından 

götürülür. 

Mövqe  35‐37  kitabın  mətninin  dilini  bildirir. 

Mövqedə kitabın  dilini göstərin  USMARC  kodu yazılır

 6

. 

Mövqe  38‐də  biblioqrafik  təsvirin  maşınla  oxunan 

formaya  keçirilməsi  üçün  kataloqlaşdırılan  materialın 

təsvirində  hər  hansı  bir  dəyişikliyin  aparılmasını  göstərən 

                                                           

6

 

Kodlar USMARC dil kodlarının siyahısından götrülür(bax: əlavə 

A) 

 

22

bir  simvoldan  ibarət  kod  yazılır.  Kod  aşağıdakı  siyahıya 

uyğun daxil edilir: 

_ ‐ yazı  dəyişdirilməyibsə; 

s‐yazı qısaldılıbsa

7

;  

d‐işlənmiş informasiya buraxılıbsa; 

     x‐catışmayan  simvollar.  Bir  çox  simvollar  buraxılıbsa, 

daha döğrusu simvollar yığımında məhdüdluğa görə onları 

maşınla oxunan formaya çevirmək olmursa; 

      r ‐yazı bütünlüklə latınlaşdırılıbsa.  

Mövqe 39–da biblioqrafik yazısını ilk tərtib edən təşkilatı 

göstərən, bir simvollu kod aşağıdakı siyahıya uyğun yazılır: 

_‐ABŞ‐ın Konqres Kitabxanası; 

a ‐Milli kənd təsərrüfatı kitabxanası; 

b ‐Milli tibb kitabxanası; 

d‐Digər mənbələr; 

u ‐Məlum olmayan mənbə. 

Mövqe 

18‐21–də 

kitabda 

müxtəlif 

formalı 

illüstrasiyaların mövcudluğunu göstərən 4 birsimvollu kod 

(əlifba ardıcıllığı ilə) aşağıdakı siyahıya uyğun yazılır: 

 

_‐İllüstrasiya  yoxdur 

a‐illüstrasiya 

b‐xəritələr 

c‐portretlər 

d‐sxemlər 

e‐planlar. 

f‐qravürlər 

g‐musiqi notları 

c‐geneologiya cədvəli 

k‐blanklar, formalar 

l‐nümunələr 

m‐fonodisklər 

o‐foto şəkillər 

p‐miniaturlar  və  ya  qrafika 

şəkilləri 

h‐faksimil 

                                                           

7

Yazının  uzunluğu  mövcud  sistemdə  icazə  verilən  maksimal 

uzunluğu keçdiyi üçün informasiyanın bir hissəsi ləğv edilib. 

 

---

 

23

i‐gerblər 

 

 

Əgər  4‐dən  az  kod  verilibsə  onda  kodlar  sol  tərəfdən 

düzülür  və  istifadə  olunmayan  hər  bir  kodun  əvəzinə 

probel qoyulur. 

Mövqe  22‐də  əsərin  kitabın  oxucu  auditoriyası  üçün 

nəzərdə  tutulduğunu  göstərən  bir  simvollu  kodlardan  biri 

yazılır: 

b ‐məlum olmayan və ya tətbiq edilə bilməyən ; 

c ‐ gənclər üçün nəzərdə tutulan. 

Mövqe 23‐də  materialın  formasını göstərən aşağıdakı bir 

simvollu kodlardan biri yazılır: 

 

_‐aşağıdakılardan heç biri; 

a‐ mikrofilm; 

b‐ mikrofiş; 

 

c‐şəffaf olmayan mikroforma; 

d‐böyük şrift; 

f‐Brayl şrifti; 

r‐ adi şrift; 

 

Mövqe  24‐27  də  kitabın  bütünlüklə  və  ya  onun  çox 

hissəsinin  məzmununun  aid  olduğu  tipi  göstərən  4 

simvollu  kod  yazılır.  Kod  aşağıdakı  siyahıya  uyğun  təyin 

olnur: 

 

 

24

_‐  məzmunun  tipi  təyin 

olunmayıb; 

t‐texniki hesabatlar; 

b‐biblioqrafiyalar; 

k‐diskoqrafiyalar; 

q‐filmoqrafiyalar; 

e‐kataloqlar; 

i‐köməkçi göstəricilər; 

a‐sitat/rezyume, referat; 

d‐lüğətlər; 

c‐ensiklopediya; 

r‐məlumat 

kitabçaları 

(ünvan kitabları); 

g‐illik məcmuə; 

s‐statistik hesabatlar; 

f‐təlimatlar,dərs vəsaitləri; 

p‐proqram mətnləri; 

l‐qanun layihələri; 

w‐qanunvericilik 

hesabatları və məcmuələr; 

g‐hüquqi məqalələr; 

o‐resenziyalar; 

v‐məhkəmə  və  ona  rəy 

(mülahizə, məzəmmət); 

n‐ədəbiyyat xülasəsi. 

 

Əgər  4‐dən  az  kod  veririlibsə  onda  kodlar  sol  tərəfdən 

düzülür  və  istifadə  olunmayan  hər  bir  kodun  əvəzinə 

probel qoyulur.  

Mövqe  28‐də  kitabın  hökumət  nəşri  olub‐olmamasını 

göstərən aşağıdakı siyahıya uyğun kodlardan biri yazılır: 

         _ – kitab qeyri‐hökumət nəşridir; 

a‐  ölkənin  muxtar  və  ya  yarımmuxtar  inzibati  ərazi 

vahidinin nəşridir; 

f‐hökümət müəssisələrinin nəşridir; 

i‐Beynəlxalq, hökumətlərarası təşkilatın nəşridir; 

l‐yerli əhəmiyyətli təşkilatın nəşridir; 

u‐hökumət  nəşrlərinin  məlum  olmayan  tipinin 

nəşridir;  

z‐hökumət nəşrlərinin digər tipləri. 

Mövqe  29‐də  kitab  konfrans  nəşridirsə  1,  əks  halda  0  

kodu  yazılır.  Mövqe  30  kitabın  yubiley  nəşri,  mövqe  31  isə 

kitabda  göstərici  olub‐olmamasını  bildirir.  Belə  ki,  kitab 

yubiley nəşridirsə Mövqe 29‐də 1, əks halda 0  kodu,  analoji 

---