Naği qarabağ
Yüklə 0,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
61
görə, Xankəndində 23,5 min, Şuşada 5 min nəfərə qədər əhali yaşayır. Laçın şəhərinin adı dəyişdirilərək Berdzor, rayonun adı isə Kaşataq qoyulmuşdur. Laçında evlərin 85 faizi bərpa edilmişdir. Burada 10 min nəfərə yaxın erməni məskunlaşdırılmışdır. Kəlbəcər və Ağdam rayonlarına da əhali köçürülmüşdür. Kəlbəcər şəhərində evlərin yandan çoxu bərpa edilmiş, yeni binalar tikilmişdir. Kəndlərin də bəzilərində yaşayış vardır. Kəlbəcər şəhərində "Şaumyan rayonunun icra hakimiyyəti" deyilən qondarma qurum yaradılmışdır. Burada əsasən Şaumyan rayonundan olan ermənilər məskunlaşmışlar. Ağdam şəhəri yaxınlığındakı kəndlərdən birində 280-300 erməni yerləşdirilmişdir. Onlar buraya Marağa kəndindən gətirilimiş və məskunlaşdıqları məntəqənin adını dəyişərək Nor Marağa (Yeni Marağa) qoymuşlar. Dağlıq Qarabağdakı qondarma qurumun öz pasportları yoxdur. Xaricə getmək istəyənlər üçün Ermənistan pasportu verilir. Dağlıq Qarabağda aeroportlar fəaliyyət göstərmir, Xocalıdakı kiçik aeroport isə yalnız vertolyotlar üçün istifadə olunur. "DQR"-in illik büdcəsi 50-60 milyon ABŞ dollan təşkil edir. Onun 25-30 milyon dollarını "dövlətlərarası kredit" formasında Ermənistandan alır. ABŞ Ermənistandan sonra ikinci ölkədir ki, Dağlıq Qarabağdakı qondarma rejimə dövlət səviyyəsində yardım (ildə 20-25 milyon dollar) göstərir. 1998-ci ildə ABŞ Konqresi ilk dəfə Dağlıq Qarabağa ayrıca humanitar yardım göstərilməsi haqda qərar qəbul etdi. Dağlıq Qarabağda istifadə olunan elektrik enerjisinin 70 faizi özündə istehsal olunur, qalamm isə Ermənistandan ahr. Dağlıq Qarabağda məskunlaşan gəlmə əhali torpağı yalnız 25 illiyə icarəyə götürə bilərlər. Bu məsələ ilə bağlı Laçın istisna təşkil edir, orada torpaq özəlləşdirilmiş və əbədi istifadəyə verilir. Xarici müşahidəçilər Dağlıq Qarabağ ətrafındakı rayonlardan evlərin sökülərək kütləvi surətdə daşınmasının, çoxlu sayda ağacların qırılaraq aparılmasının, yeraltı sərvətlərin çıxarılaraq mənimsənilməsinin dəfələrlə şahidi olmuşlar. Bu gün Ermənistan ordusunda 45 min nəfərlik canlı qüvvə 5 korpusda cəmləşdirilimişdir. İşğalçı ölkənin silahlı qüvvələri 136 tank, 210 zirehli maşın, 57 tank əleyhinə qurğu, 186 artilleriya qurğusu, az sayda təyyarə və vertolyotlara malikdir. Rusiya tərəfindən Ermənistana 8 operativ taktiki R-17raket kompleksi, 27 "Kruq" zenit-raket kompleksi, 84 T-72 tankı, 18 "Qrad" qurğusu və digər silahlar verilmişdir. Bunlardan başqa Ermənistan işğal olunmuş ərazilərdə 3 korpusda cəmləşdirilimiş 18,5 min nəfərlik canlı qüvvə, 180 tank, 174 zirehli maşın, 72 tankəleyhinə qurğu, 163 artilleriya qurğusu saxlayır. Dağlıq Qarabağdakı işğalçı qüvvələrdən 8,5 min nəfəri yerli ermənilər, 7 min nəfəri Ermənistandan gətirilimiş çağırışçılar, 3 min nəfərini isə başqa ölkələrdən cəlb olunmuş muzdlular təşkil edir. Bu canlı qüvvənin 40 faizi müqavilə əsasında xidmət edir. Ermənistanın 2007-cı il üçün hərbi büdcəsi 280 milyon ABŞ dolları təşkil etmişdir. 62
İşğalçı ölkə silah arsenalını əsasən Rusiyanın hesabına təkmilləşdirir. Ermənistan və Rusiya həm ikitərəfli, həm də kollektiv müqavilələr əsasında müttəfiqlik edirlər. Rusiya, Belorus, Ermənistan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan və Özbəkistanın daxil olduqları Kollektiv Təhlükəsizlik haqda Müqavilə Təşkilatı (KTMT) Rusiya tərəfindən quruma üzv olan ölkələrə silahların çox ucuz və simvolik qiymətə satılmasını nəzərdə tutur. Rusiya 2006-2007-cı illərdə Ermənistandakı hərbi bazasını modernləşdirmiş, eyni zamanda Ermənistanın özünün silahlı qüvvələrinin yenidən qurulmasına, yeni silah, sursat və texnika ilə təmin olunmasına yardım göstərmişdir. Hazırda Rusiya tərəfindən verilmiş S-300 raket qurğuları Ermənistanın hava hücumundan müdafiə sisteminin əsasını təşkil edir. Ermənistan 1999-cu ildə Çindən 4 ədəd MLRS "WM-80" tipli artilleriya atəşi sistemi, 2005-ci ildə isə Slovakiyadan 10 ədəd SU-25 təyyarəsi almışdır. Azərbaycan Ordusunun 80 min nəfərlik şəxsi heyəti 5 korpusda birləşdirilmişdir. Qoşunların arsenalı 220 tank, 220 zirehli maşın, 285 artilleriya qurğusu, 100 döyüş təyyarəsi, 50 zərbə vertolyotu, 1 freqat, 3 patrul kateri, 5 mina əleyhinə tral gəmisindən ibarətdir. Azərbaycanın hərbi xərcləri 2004-2005-cı illərdə 51% , 2006-cı ildə 82% artmışdır. 2005-ci ilin dekabrında Müdafiə sənayesi nazirliyi yaradılmış və keyfiyyətli hərbi avadanlıq istehsalına başlanılmışdır. 2007- ci ildə Azərbaycanın hərbi büdcəsi 1,1 milyard dollara çatmışdır. Azərbaycan son illərdə çoxlu sayda güclü silahlar, o cümlədən 12 "Smerç" raket sistemi, 85 ədəd PM-38 artilleriya qurğusu, 72 ədəd MT-12 tank əleyhinə top, 105 T-72 tankı, 6 SU-25 qırıcı-bombardımançı təyyarə, 1 SU-25 UB qırıcısı, 14 MİQ-29 qırıcısı almışdır. Yeddi hərbi aerodrom modernləşdirilmişdir. Bütün bunların nəticəsində Azərbaycan Ordusu işğalçı Ermənistanın silahlı qüvvələri ilə müqayisədə ciddi üstünlüyə nail olmuşdur, Azərbaycan iqtisadi göstəricilərinə görə Ermənistanı bir neçə dəfə üstələyir. Ümumi Daxili Məhsul 2006-cı ildə 34,5% artmışdır. Adambaşına düşən ümumi milli gəlir 1995-ci ildəki 470 ABŞ dollarından 2005-ci ildə 1240 dollara çatmışdır. Orta aylıq əmək haqqı 2007-ci ildə 25,6% artmışdır. 2008-ci il üçün dövlət büdcəsi 12 millyard dollar həcmində müəyyən edilmişdir. Azərbaycanın sübut olunmuş neft ehtiyatları 7 milyard barrel civarındadır. Bu göstəriciyə görə, Azərbaycan MDB məkanında Rusiya və Qazaxıstandan sonra üçüncü yerdədir. Azərbaycan həmçinin böyük qaz ehtiyatlarına malikdir. Müxtəlif məlumatlara görə, ölkənin 850 milyard-1,4 trilyon kubometr sübut olunmuş qaz ehtiyatları vardır. Ermənistanın isə iqtisadi inkişafı sabit deyildir. Bu, Ermənistanın xarici amillərdən, o cümlədən maliyyə yardımlarından asılı olması ilə bağlıdır. 1992-ci ildən sonra Ermənistana ABŞ tərəfindən ildə 75-100 milyon dollar, "Minilliyin çağırışı" ABŞ proqramı çərçivəsində 235 milyon dollar, ABŞ-da fəaliyyət göstərən "Linsi" fondu tərəfindən 285 milyon dollar, Dünya Bankı tərəfindən 40 proqram Yüklə 0,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|