puxta bo‘lmasligiga hamda ichki organlarning tuzilishi va funksiyasi haqidagi
tasavvurlarda kamchiliklar mavjudligiga qaramay, gippokratchilar biologiyaga
oid ko‘p masalalarni hal etishga harakat qilgan. Ayniqsa, Gippokratning
irsiyatga doir fikrlari diqqatga sazovordir. Uning irsiyat haqidagi tasavvuriga
ko‘ra, erkak va ayolning urug‘i va tuxumi butkul organizmdan hosil bo‘ladi.
Qadimgi Yunonistonda tabiatshunoslikning rivojlanishi Aristotel (eramizgacha
bo‘lgan 384—322 yillar) ijodida o‘z ifodasini topgan. U hayvonlar qiyosiy
anatomiya, embriologiya sohasida dastlabki fikrlarni bayon etgan hamda
organlar korrelyasiyasi va tabiatdagi asta-sekin rivojlanish to‘g‘risida ba'zi
fikrlarni ilgari surgan. Aristotel qayd etishicha, tabiat sekin-asta jonsiz
narsalardan hayvonlar tomon rivojlanadi. Bu jarayonlar uzluksiz bo‘lganligi
uchun ular o‘rtasidagi chegarani aniqlash qiyin. Olim hayvonlarning 500 ga
yaqin turini bilgan hamda hayvonot 11 olamining klassifikatsiyasiga asos
solgan. U hayvonlarni klassifikatsiyalashda ularning ayrim xossalariga emas,
balki ko‘p belgilariga e'tibor berish kerakligini e'tirof etgan. Aristotel barcha
hayvonlarni 2 ta guruhga — «qonlilar» va «qonsizlar»ga bo‘lgan.
Aristotelning
shogirdlaridan biri bo‘lgan Teofrast (eramizgacha bo‘lgan 372—287 yillar)
botanika sohasida diqqatga sazovor ishlar qilgan. U o‘simliklarning 400 dan
ortiq turini o‘rganib, ularning organlar tuzilishini, fiziologiyasini tasvirlab
bergan hamda o‘simliklarning amaliy ahamiyati haqidagi ma'lumotlarni
to‘plagan.
Teofrast o‘simliklarning bir turi boshqa turga
aylanishi mumkin, degan fikrni quvvatlagan. Levkipp
va Demokritning izdoshi bo‘lgan Epikur (eramizgacha
bo‘lgan 341—270 yillar) barcha organizmlarning
tanasi mayda, bo‘linmas atom zarrachalaridan iborat.
Ularning qo‘shilishi va ajralishi tufayli olam vujudga
keladi va yo‘qoladi.
Jon ham atomlardan tashkil topgan, tabiatdagi
Dostları ilə paylaş: