Namangan muhandislik-texnologiya instituti
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 3.1.
Ch.Darvinning yirik ilmiy asarlari va ularni qisqacha mazmuni Ch.Darvinning 1859 yil 24 noyabrda «Tabiiy tanlanish yo‘li bilan turlarning kelib chiqishi, ya'ni yashash uchun kurashda eng yaxshi moslashgan zotlarning saqlanib qolishi» degan mashhur asari chop etildi. U aniq va mantiqiy reja asosida yozilgan bo‘lib, Lyayel ta'biri bilan aytganda, «bir uzun argument»dan iborat edi. Asar 14 bobdan iborat bo‘lib, xilma-xil hayvonlar zoti va o‘simliklar navini chiqargan inson amaliyotini tahlil qilishdan boshlanardi. Inson organizmlarning irsiyati va o‘zgaruvchanlik xossalari tufayli sun'iy tanlashda ajoyib natijalarga erishganligi ko‘p 49 misollar zaminida tushuntiriladi. So‘ngra tabiiy sharoitdagi tanlanish bayon etiladi. Ch.Darvin o‘zgaruvchanlik va irsiyat xossalari tabiiy sharoitda yashaydigan organizmlarga ham mansubligini, lekin bu yerda «yashash uchun kurash» yoki «hayot uchun raqobat», «organizmlarning geometrik progressiya yo‘li bilan ko‘payishi» tanlanish sababchisi ekanligini qayd qiladi. Yangi nazariyaga oid qiyinchiliklar Ch.Darvinning diqqat markazida turdi. Bu qiyinchiliklarning eng asosiysi tur xili qanday qilib turga aylanadi, nima sababdan har xil turlar o‘rtasida oraliq formalar uchramaydi, degan masaladir. Bu qiyinchilik yashash uchun kurash, belgilarning ajralishi va oraliq formalarning qirilib ketishi g‘oyalari bilan bartaraf qilindi. Ch.Darvin ba'zi hollarda soddadan murakkab tomon rivojlanishda oraliq formalar uchrashini ta'kidladi. Yangi nazariya oldidagi qiyinchiliklardan yana biri hozirgi organizmlarning ajdodlari orasida izchil paleontologik qatorlar yo‘qligi va paleontologik qazilmalardagi yetishmovchilikdir. Ch.Darvin bunday yetishmovchiliklar tabiiy ekanligini, chunki qadimgi davrda yashagan hayvonlar vaqt o‘tishi bilan yo‘qolib ketishini, shunga ko‘ra, hyech bir vaqt «geologik solnoma» to‘la bo‘lmasligini qayd qildi. Asarning so‘nggi boblari evolyusion nazariyani paleontologik, biogeografik, sistematik, qiyosiy anatomik va embriologik dalillar bilan isbotlashga qaratilgan. Ch.Darvin turli-tuman dalillar, g‘oyalar zaminida tabiiy tanlanish yo‘li bilan turlarning paydo bo‘lishidagi nazariya kreatsionistlar nazariyasiga nisbatan ko‘p afzalliklarga ega ekanligini ta'kidladi. «Turlarning kelib chiqishi» asari Ch.Darvin tomonidan bajarilgan juda katta mehnatning bir ulushidir. Asarda bayon etilgan fikrlarning to‘g‘riligini isbotlash va rivojlantirish maqsadida Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|