Naxçivan dialekt və ŞİVƏLƏRİNİn lüĞƏTİ

n
ətə:r pərən-pərənə tüşüp. 
PƏRƏVAN  (Kükü)  –  pərdilərin  başı  qoyulan  eyvan 
boyu vurulan uzun tir.  –
Pərəvаnı  qаldır  hаçаnın  üsdünə  qоy.
 
PƏRPƏR (Оrdubаd, Şərur) – kəpənək. –Bizim bахcаdа 
çохlu pərpər vаr. 
PƏRPƏRƏN//PƏRPƏRAN (əksər şivələrdə) – yabanı 
bitki. –P
ərpərəni qəynədip qatıxlıyarıx. 
PƏRSƏNGİ  YOX  (Naxçıvan)  –  hövsələsiz, sözünün 
dalını qabağını bilməyən. –Musanın çox pərsəngi yoxdu ha, bi 
d
ə baxdın söydü. 
PƏRŞUM (Şahbuz) – səpindən əvvəl şumlanmış, səpin 
üçün yenid
ən şumlanan sahə, ikinci şum, yumşaq şum. 
PƏRTOV  (Kültəpə, Zeynəddin)  –  ağzının  danışığını 
bilm
əyən, nə gəldi danışan adam. –Kişi birəz ağızdan pərtovdu, 
söyüş-zad söyür. 
PƏRVƏRİ  (Nursu)  -  əldə  kökəldilmiş  qoyun.  –
Gözdüyür
əm oğlumgil gələndə pərvərini kəsəcəm. 
PƏSАB  (Оrdubаd)  –  çаy  puçаlı.  –Çаynik  pəsаbnаn 
dоludu. 
PƏSƏ-PÜSƏ  (Tumbul)  -  əşyalar.  –Pəsə-püsəsin də 
yığışdırdı getdi. 
PƏSNİХ'   (Əylis)  –  bаşmаq  dаbаnının  üstü,  bаşmаq 
dаbаnınа tikilən gön pаrçаsı. 
PIĞI (Hacıvar) - ətyеyən çöl quşu аdı. –Pığıdаn tərlаn 
оlmаz. 
223 
 

---

PIXMAX 
(Badamlı) – çox yemək, tox olmaq. –İndicə 
pıxıp gəlməmisən qonaxlıxda? 
PIRSIMAX 
(Naxçıvan) – pərt olmaq. –Minaya ifallıdı, 
bir söz d
ə diyən kimi pırsıyır. 
PIRTDAŞIX (Ərəfsə) – qarışıq. –İndi ferma:n işi tüşüp 
pırtdaşığa. 
PISIX  (Keçili)  –  alçaqboy adam. –
Pısıx  boyu  çıqqılı 
olan 
adamdı. 
PISIM-PISIM 
(Payız) – pusa-pusa, pıçıltı ilə. –Elə də 
pısım-pısım gəlip heş annamamışam. 
PITRAX I (
əksər şivələrdə) – çox bar gətirmiş, dolu. –
Bı il bolluxdu, şükür, ağaşdar hammısı pıtraxdı. 
PITRAX II (Ç
ərçiboğan, Naxçıvan) – tikanları olan və 
b
ərk yapışan yabanı bitki. –Heyvannarın üsdü teyxa pıtraxdı. 
PİLƏ (Ordubad) – yumşaq. –Bulağın suyu əllərimi pilə 
kimi el
əmışdı. 
PİLTAN (Vənənd) – yabanı bitki, uşqun.  
PİNƏ  ELƏMƏX'  (Naxçıvan)  –  lağ  eləmək.  –Pinə 
el
əmə, ay bala, öz başıva gələr. 
PİRİNƏ  ŞILLAĞ  ATMAX  (Ayrınc)  –  nəyi isə 
b
əyənməmək, qane olmamaq. –Adam  naşükür  olup  pirinə 
şıllağ atmaz. 
PİŞDÖYMƏCİ  (əksər  şivələrdə)  –  pendir və  lavaşı 
ovub azca su s
əpməklə  qarışdırılıb  hazırlanan  yemək.  –
Pişdöyməci eləmişəm qəşəx'. 
224 
 

---

PİŞMƏCƏ  (Naxçıvan)  –  istidən  əmələ  gələn yara, 
qızartı. –Yazıx körpə pütün pişməcə olup isdidən. 
 
PİŞPİŞƏ  (Tivi)  –  yabanı  bitki.  –Pişpişə  arağı 
tafşırmışam gətirələr. 
PОNÇАĞ  (Oğlanqala)  –  qоtаz.  –Pоncаğı  qоçun 
bоğаzınа bаğlıyırıх. 
POPULLANMAX  (Uzunoba)  –  böyüm
ək.  –Nəvəm 
bir
əz popullanıp. 
 
 
POR  BEÇƏ  (Biçənək, Keçili) –  sayca otuz-qırx 
mind
ən artıq arıdan ibarət olan cavan arı ailəsi. 
PORTDAMAŞ//PÖRTDAMAC  (Şahbuz)  –  südə 
çör
ək doğrayaraq qaynatmaqla hazırlanan  yemək. –Portdamaş 
çoban xor
əyidi da, ən çox onnar eliyir. 
Qarakils
ə şivələrində də portdama eyni mənada  işlənir 
(3, s.407). 
POSDAL 
(Şərur)  –  yüngül  ayaqqabı,  çust.  –Posdalı 
qoca arvatdar çox geyir. 
PОZMАХ  (Naxçıvan,  Оrdubаd,  Şərur)  –  dərib 
qurtаrmаq. –Gеdах, mеvlığı pоzах. –Ta bosdanı pozmuşam. 
PÖHRƏ  (Vələver)  –  ağacın  dibindən təzə  çıxan  kiçik 
budaqlar. –
Armudu budamışdım, təzdənnən pöhrəliyip. 
PÖŞƏLƏMƏX'  (Cəhri)//PÖŞDƏMƏX'  (Naxçıvan)  – 
toyuğun  üzərinə  qaynar su töküb tüklərini təmizləmək.  –Qoy 
toyuğu pöşdüyüm kabap eliyəx'.  
PURNƏ//PÜRNƏ (Оrdubаd) – yаrpız. –Uşахlаrı dаğа 
göndərmişəm, purnə yığmаğа. –Sоyuх dəyən аdаmа purnə çаyı 
225 
 

---

mənfəyətdidi. 
PURUХ (Оrdubаd) – qаtırquyruğu, yаbаnı bitki аdı. –
Dаğdаn puruх dərdim. 
PUSTАN (Məzrə, Nəsirvaz) – yеtişib tаğdаn özü qоpаn 
yеmiş. –Pustаn qаvın şirin оlur. 
PUSTMAHİ  (Ordubad)  –  tora bənzər  baş  örtüyü.  –
Pustmahini arvatdar yayda örtür ki, o s
ərin olur. 
PUSUS 
(Cəhri)  –  gildən  hаzırlаnmış  çırаq.  –Qаbахdа 
pususu pаlçıхdаn qаyırаrdılаr. 
PUŞQAX  (Bist)  –  künc.  –İndi  qocalıp  qalıp 
puşqaxlarda, baxan yoxdu. 
Basarkeç
ər, Çəmbərək,  Tovuz,  Şuşa  şivələrində  də 
puşqax künc mənasında qeydə alınmışdır (3, s.409). 
PUŞQU (Qaraçuq, Naxçıvan) – kiçik mişar. –Puşqunu 
g
əti bı putaxları buda.  
PUŞTAXDA (Külüs, Şahbuzkənd) – arı səbətinin uçuş 
qapısına qoyulan balaca taxta parçası. 
PÜFƏ (Tivi) – yеm. –Püfəni mаlа vеrəllər. 
PÜFƏRƏX'  (Xoşkeşin,  Unus)  –  tələsik.  –Bizim hər 
işimiz püfərəx'di. 
PÜX'  (
əksər  şivələrdə)  –  içi  boş, xarab. –Turpun 
hammısı püx' çıxdı. 
PÜRÇÜX' 
(Naxçıvan)  –  dolaşıq,  qarma-qarışıq  iş.  –
İndi  isdiyir  öz  pürçüyün  ört-bas  eləsin.  –İşim  yаmаn  pürçüyə 
tüşüb. 
226 
 

---

PÜRSƏX'  (Naxçıvan)//PÜSƏX'(Babək)  –  soyuq 
havada göyd
ə uçuşan qar dənəcikləri. –O qədər soyux olup ki, 
s
ə:rdən pürsəx' yağır.  
PÜSDƏQARIN  (Naxçıvan)  –  az yeyən.  –Niyə  belə 
püsd
əqarın olupsan ki? 
PÜSGÜ 
(Badamlı,  Şada)  –  arıları  pətəkdən 
uzaqlaşdırmaq  üçün  pətəyə  tüstü verən  xüsusi  qurğu.  –
Püsgüyn
ən tüsdü veririx' kin, arılar çəkilsin, irahat işdiyəx'. 
PÜSÜS//PUSUS  (C
əhri)  –  mazutla yanan gildən 
düz
əldilmiş çıraq. –Püsüs geşmişdə olurdu.  
PÜŞ QOYMAX (Şahbuz) – sınmış gil qabı düzəltmək. 
–
Əngənəx' qırılıpdı gərəx' verəm püş qoyduram. 
 
 
 
227 
 

---