Nazim Eminov

68 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Рисунок 3. Взаимосвязь между предложенными ИСПРАТ-а в Азербайджане. 
 
Следует  отметить  также  о  необходимости  возможности  формирования  ИСПРАТ  в 
регионах: учебный центр (бизнес-школа), аудиторских и консалинговых служб, институтов по 
поддержки ИСПРАТ, лизинговых и инвестиционных компаний и т.д. 
При  возникновении  проблем  по  развитию  агротуризма  необходимо  в  регионах  страны 
создать по 10-15 предприятий агротуризма,  реализующие основные  рыночные функции. 
Выводы.Для  успешной  реализации  предложенной  ИСПРАТ  необходимо  использование 
внешних источников подготовки  внутренних лидеров в сфере агротуризма.  
Особую роль в этих процессах играют структуры системы образования (государственных 
и негосударственных), подготовки, переподготовки и повышения квалификации кадров. 
 
ЛИТЕРАТУР 
 
1. 
Добросельский В.В. Аграрный туризм: виды и структура. Научно практический журнал 
«Агропродовольственная  экономика»    Россия.2015.  2.  İmayılov  V.I.The  main  directions  of 
formation of tourism-recreation 
сomplex inAzerbaijan .Журнал  «Экономика  и 
предпринимательство».  3.  Москва.  июль  2016,стр.959-963    3.  Исмайлов  В.И.  Актуальные 
проблемы  формирования  туристско-  рекреационного  кластера  в  Азербайджане.  Баку, 
Журнал,  Аграрная  наука    Азербайджана,  4,  2014,  с.16-19.  4.  Исмайлов  В.И.  Основные 
направления  развития  агротуризма  в  Азербайджане.  Россия.Пенза.  Журнал  «Социосфера», 
2017,№1. 5. [Электронный ресурс]: 
http://stat.gov.az/
. 
 
Azərbaycanda aqroturizmin rəqabətlilik qabiliyyətinin əsas istiqamətləri 
 
İsmaylov V.İ. 
Министерство Культуры и Туризма Азербайджана 
Республиканские фонды экономического развития 
Республикан-ский 
центр поддержки 
ИСПРАТ 
Институты по 
поддержки 
ИСПРАТ 
Партнеры 
(местные и 
зарубежные) 
Предприниматели в сфере 
агротуризма в республике 
Инвестици-
онные фонды 
Банки,  
лизинговые и 
страховые 
компании 
Аудитор-
ские фирмы, 
агентства и 
информаци-
онные 
центры 
Предприятии в 
аграрной сфере 
Республиканское 
предпринимательское 
общества 

---

69 
Fərəcova S.R. 
 
Məqalədə  aqrar  sferanın  ınkişafının  əsas  istiqamətlərindən  birinin  ölkədə  aqroturizmin 
genişləndirilməsinin  olduğu  qeyd  edilir  ki,  bu  da  həmin  sahənin  maliyyələşdirilməsinin  dayanıqlı 
mənbələrindən  biridir.  Burada  dünyanın  müxtəlif  ölkələrində  aqroturizmin  inkişafının  intensivliyi  
təhlil edilmişdir. 
Aqroturizmin  inkişafının  prioritet  istiqamətləri  aqroturizmin  inkişafına  dəstək  sisteminin  
(ATİDS)  infrastrukturunun  formalaşdırılması  hesab  olunur,  bu  proseslərdə  təhsil  sistemi,  kadrların 
hazırlanması, yenidən hazırlanması və ixtisasının artırılması əsas rol oynayır. 
Açar sözlər: aqroturizm, aqroturizmin inkişafı, rəqabətqabiliyyətlilik. 
 
The main directions of the competitiveness of agrotourism in azerbaijan 
 
İsmayilov V.İ. 
Farajova S.R. 
 
RESUME 
 
In the article it is noted that one of the main directions of development of agrarian sphere is 
expansion of agrotourism in the country and it is one of the sources of funding this field. The 
intensity of the development of agrotourism in the different countries was analyzed  in the article.  
The priority directions of the development of agrotourism are the  formation of infrastructure to 
support the development of agrotourism, the education system, training of personnel, retraining and 
improvement of qualification played an important role in these processes. 
Key words: agrotourism, the development of agrotourism, competitiveness.  
 
 
 

---

70 
Az.KTİETİ, Elmi Əsərləri 2017/3 səh. 148-155 
 
UOT 339.9:330.34 
 
ZƏNGİN ÖLKƏLƏRİN DAXİLİ İNKİŞAF PROBLEMLƏRİ
2
  
 
İsmayılova  A.M. 
Az
ərbaycan Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyinin  
İqtisadi İslahatlar Elmi Tədqiqat İnstitutu, şöbə müdiri 
 
XÜLASƏ 
 
M
əqalədə  təbii  resursların  ixracının  ölkənin “iqtisadi taleyində”ki rolu və  daxili  inkişaf 
m
əsələləri şərh olunmuş, “resursların lənəti” (“çoxluğun ziddiyyəti”) anlayışının mahiyyəti, nəzəri-
konseptual 
əsasları,  resursla  zəngin ölkələrin  daxili  inkişaf  problemləri tədqiq  edilmişdir.  Təbii 
z
ənginliyin inkişaf üçün əvəzedilməz imkan olmasına baxmayaraq, onun rifah gətirib, gətirməməsi 
is
ə  geniş  elmi  tədqiqatların,  müzakirələrin  predmeti  olmuşdur.  Müəyyən  edilmişdir  ki,  ani 
z
ənginliyin səbəbi olan bu “iqtisadi güclər” rifaha çevrilə  bilər, bu isə  qısa  müddətli və  asan 
f
ormalaşa bilən yol deyildir.  
T
ədqiqatın  praktiki  əhəmiyyəti isə  ondan ibarətdir ki, onun nəticəsi ölkəmizdə  qeyri-neft 
sektorunun inkişafı, başqa sözlə desək davamlı rəqabətqabiliyyətliliyə və iqtisadi və sosial inkişafın 
daha yüks
ək səviyyəsinə keçidin təmin olunması istiqamətində tədqiqatların aparılması üçün istinad 
rolunu oynaya bil
ər.  
Açar sözl
ər:  “resursların  lənəti”,  “çoxluğun  zidiyyəti”,  “holland  sindromu”,  iqtisadi  inkişaf, 
daxili inkişaf problemləri, diversifikasiya.  
 
Giriş 
Maliyy
ə bazarlarında qeyri-sabitlik, geosiyasi dəyişikliklər və  risklər, dünya əhalisinin sayının 
getdikc
ə  artması,  qaçqınçılıq,  beynəlxalq ticarətdə  baş  verən  aşağı  sürətli  artım  tempi,  dünya 
bazarlarında çaxnaşmalar və s. qlobal iqtisadi mühitin daim dəyişməsinə səbəb olur. Bu dəyişmələrin 
bir dig
ər xətti  dünya  bazarlarında  neftin  qiymətlərinin kəskin  ucuzlaşması,  enerji  iqtisadiyyatının 
Orta  Şərqdə  və  Asiyada, Xəzər  Regionundakı  neft-qaz  ixracatçılarını  dərindən  düşündürməyə, 
mövcud imkanları yenidən gözdən keçirməyə vadar etməsidir.  
Müxt
əlif metal filizləri və  mineral yanacaqlar (neft, qaz, kömür və  s.) kimi təbii  resursların 
(“t
əbii qüvvə”lərin) zəngin ölkələrin “iqtisadi taleyi”ndə müsbət yaxud mənfi olmaqla, mühüm rol 
oynaması  şübhəsizdir.  İqtisadi  inkişaf  və  tərəqqinin  son onilliklərdə  aparılan  müqayisəli analizləri 
göst
ərmişdir  ki,  ixrac  qabiliyyətli “təbii qüvvə”lərlə  zəngin ölkələrində  adətən  davamlı  inkişaf 
strategiyalarının  tətbiq edilməməsi, bu imkandan əldə  olunan gəlirlərin təkrar istehsala 
yönl
əndirilməməsi gözlənildiyinin  əksinə  olaraq,  çox  yavaş  və  qeyri-bərabər böyüməsinə  şərait 
yaratmış olur. Məlumdur ki, ölkələrin milli iqtisadiyyatları, həmçinin ümumilikdə dünya iqtisadiyyatı 
istehsal amill
ərindən asılıdır. Burada milli iqtisadiyyatların, məhsuldar qüvvələrin inkişafında xüsusi 
ç
əkiyə malik isə təbii ehtiyatlardır. Beynəlxalq Valyuta Fonduna (IMF) istinadən dünyada 51 ölkə 
z
əngin resurs ölkəsi kimi təsnif  olunurlar  [1].  Onların  ixracının  ən  azı  20%-i,  başqa  sözlə  fiskal 
g
əlirlərin 20%-i məhz yenilənə bilməyən “təbii qüvvə”lərin sayəsində formalaşır. Bu ölkələrdən 29-u 
aşağı və orta-gəlirli ölkələr qrupuna daxildir və onları xarakterizə edən xüsusiyyətlərə (i) resurslardan 
yüks
ək asılılıq; (ii) aşağı səviyyədə yığım; (iii) zəif artım; (iv) gəlirlərin yüksək dəyişkənliyi aiddir 
[1].      
İqtisadiyyatın  bu  şəkildə  güclü istiqamətverici və  hərəkətverici gücü olan “təbii qüvvə”lər 
ölk
ələr üçün “xoşbəxtlik”dirmi yoxsa “lənət”dirmi?!  
                                                           
2
Bu  iş  Azərbaycan  Respublikasının  Prezidenti  yanında  Elmin  İnkişafı  Fondunun  maliyyə  yardımı  ilə  yerinə 
yetirilmişdir – Qrant № EİF/GAM-3-2014-6(21)-24/24/5. 

---