Neriman Qurban indd
Yüklə 3,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
572 ***
...Kamera soyuqdu, taxtabitilər də bir yandan aman ver- mir, qaşınmaqdan canı yara olub. Yəqin, evdə soyuq olmaz, Bulqu, cox güman, divar sobasını yandırıb, uşaqların üşüməsinə imkan verməz. Görəsən, güzəranları necədi? Gərək tələb eləyə ki, əmanət kitabçasını ailəsinə versinlər, orda alın tərilə qazandığı dörd min manat pulu var, bir müddət xərclik eləyərlər, ona qədər də hər şey aydınlaşar. Amma yox, istintaqın əsas hissəsi bundan sonra başlayır, müstəntiq “əksinqilabi-millətçi fəaliyyəti”ni sübut eləməyə çalı- şır, üstəlik, əleyhinə ifadə verənlər də məlum olur: Ruhulla Axundov, Bəkir Çobanzadə, Hənəfi Zeynallı, Hacıbaba Nə- zərli, Nurməmməd Şahsuvarov. Dördü artıq bu dünyada yoxdu, haqsızlığa qurban gedib; əgər ifadə veribsə, deməli, Nur məm məd də həbs olunub. “Nurməmməd Şahsuvarov ifadəsində göstərir ki, Çəmən- zəminli əksinqilabçı-millətçi təşkilatın (partiyalar blokunun) rəhbər heyətində təmsil olunub. O eyni zamanda, həmin heyətə daxil olan daha on ziyalının da adını çəkib. Bu barədə nə deyə bilərsiniz?” “Bu ağ yalandı. Mən heç bir bloka qoşulmamışam, heç bir rəhbər heyətdə də olmamışam”, – məhbus təmkinlə dillənir. “Hacıbaba Nəzərli ifadəsində göstərir ki, Həbib Cəbiyev, Ruhulla Axundov və Əliheydər Qarayev burjua-millətçi Əhməd Cavadın, Hüseyn Cavidin və Yusif Vəzirovun güclü təsiri altında idilər”, – müstəntiq onsuz da cavabını bildiyi su- alı verir. “Bizim həmin şəxslərə heç bir təsirimiz olmayıb”, – Yusif Vəzir ittihamı qətiyyətlə rədd eləyir. Müstəntiq Bəkir Çobanzadə, Əhməd Pepinov, Şamo Nax- çıvanski, Əliağa Şıxlınski, Cavad Axundov, Atababa Mu- saxanlı, Hüseyn Cavid, Ağa Axundov, Abdulla Şaiq, Cabbar Məmmədzadə, Mikayıl Müşfiq, Səməd Vurğun, Məmməd Arif, Əbülhəsən Ələkbərzadə, Zəki Pepinov və Hüseyn Rəhmanov barədə soruşur: 573 “Bu şəxslərin düşmənçilik fəaliyyəti barədə nə deyə bilər- siniz?” Tanıdıqları barədə fikri qətidi: Abdulla Şaiq? Neft institu- tunda birgə işləyiblər. Pedaqoji işinə çoх bağlı idi. Onun xalq düşməni olduğuna inanmır. Səməd Vurğun? Onunla ədəbiyyat haqqında söhbətləri alınmırdı, siyasi fikirləri haqqındasa nəsə deməyə çətinlik çəkir. Məmməd Arif? Arif ən gözəl tərcüməçilərdən biridi. O nəinki bilikli, həm də vic- danlı adamdı. Salman Mümtaz? Salman Mümtaz böyüklərin yanında bal, kiçiklərin yanında istiot idi. Əbülhəsən? Əbülhəsən istedadlı yazıçıdı. ...İstintaq martın on doqquzunda başa çatdı... Sabah Novruz bayramıdı. Bakıda, evinə yaxın olsa da, bayramı ailəsilə birgə keçirə bilməyəcək... Bilqeyis xanımın kədərli görkəmi, uşaqlarının məhzun sifəti gözlərinin qarşısından getmir. Onların nə günahı var axı?
...Bir neçə gün sonra Yusif Vəziri “çernaya vorona”yla Keş- lədəki həbs düşərgəsinə apardılar. Maşının barmaqlıqlı pən- cə rəsindən yazın şəhərə necə gəldiyini hiss eləmək istədi. Am ma dumanlanmış nəzərləri yalnız binaların tutqun siluet- lərinə ilişdi. Həbs düşərgəsinin adi rahatlığı olmayan dar kamerasında qəlbinə toxtaqlıq gətirən yeganə bir şey vardı: kimsəni satma- dı, hətta, evinə gəlib-gedən Nurməmməd Şahsuvarovun barəsində belə nahaq söz demədi. Bundan sonrası taleyin işi- di, olacağa çarə yoxdu. Düşərgədə Zavyalovun adına ərizə yazdı: “Xahiş edirəm,
ittihamnamə tərtib olunmayıb, təsdiq edilməyib, bəlkə yuxa- rılarda haqqı-nahaqdan ayırmağa çalışacaqlar, günahsız ol- duğu aşkara çıxacaq. Amma aprelin on altısında Yusif Mir Baba oğlu Vəzirov
574 müsavatçı kimi 1927-ci ildə Azərbaycanda fəaliyyət göstərən əksin- qilabi millətçi-müsavatçı təşkilatına daxil olub; ətrafındakı adamlar arasında pantürkist, millətçi-trotskiçi Müsavat təbliğatı aparıb ona görə də Azərbaycan SSR Cinayət Məcəlləsinin 72 və 73-cü maddələrində nəzərdə tutulan cinayətlər üzrə günahlandırılır. Üç gün sonra ittihamnaməni Xüsusi Müşavirədə baxılmaq üçün SSRI Xalq Daxili İşlər Komissarlığına baxılmaq üçün göndərdilər. İntizar dolu, üzücü günlər başladı. Bəlkə, hələ hər şey bitməyib? Bəlkə, Xüsusi müşavirə ittihamnaməni qəbul eləməyəcək? Amma təxminən iki aydan sonra respublika Xalq Daxili İşlər Komissarlığından göndərilən qərarı oxudular: Xüsusi
Səkkiz il! Səkkiz il ailəsinə həsrət qalacaq! Amma güllələnməkdən qurtardı, gərək buna da sevinsin. Düzdü, sonra bu ləkəylə yaşamağa çalışacaq! Əgər sağ qalsa, onda mənəvi əzablardan, nisgildən, həsrətdən üzülmüş altmış bir yaşında qoca olacaq! Heç olmasa, cəza yerinə göndərilməzdən əvvəl ailəsi, doğmalarıyla görüşməyə icazə verəydilər, son dəfə Bilqeyisdən verdiyi əzablara görə üzr istəyəydi, Orxanı- nı, Fikrətini, Taisini son dəfə bağrına basaydı!
*** İyulun üçündə Yusif Vəziri bir dəstə adamla Keşlə ötürücü həbsxanasından çıxarıb güclü nəzarət altında vağzala apardı- lar, “Pulman” tipli vaqonlardan ibarət qatarın yanındakı əllərində uzun syahılar olan zabitlərə təhvil verdilər, zabitlər də adbaad çağırıb, mindirdilər. Dörd günlük yolu yüzdən ar- tıq adamın yerləşdirildiyi ümumi vaqonda, ağlagəlməz əzab- əziyyət içində keçirib mənzilə çatdıqlarını öyrənəndə hələ hara gəldiyini bilmirdi. Çatdıqları yerin adını dustaqlar ba- Yüklə 3,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|