Nəsirova Aytən Vaqif qızının “Separatizm və şovinist millətçiliyin beynəlxalq münasibətlərə təsiri”
Yüklə 0,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II Fəsil. Şovinizm, şovinist millətçiliyin müasir dünyada yeri və nəticəsi 2.1. Şovinizmin ilk təzahürləri və yaranması.
37
sərbəst bazar iqtisadiyyatı, bərabərhüquqlu münasibətlər və s. qurmaq, yaratmaq arzusu 53 . Lakin Rusiya öz təsir dairəsində olan regionda böyük qardaş funksiyasını yerinə yetirmək iddiasından imina etməməkdə, təzyiq, hədə metodundan istifadə etməkdə israrlı görünür. Bu isə əlbəttə ki, köhnə tərəfdaş dövlətlərin ondan uzaqlaşmasına gətirib çıxarır. ABŞ və ümumilikdə Qərb ölkələrinin də dünyanın müxtəlif bölgələrində öz maraqlarını reallaşdırmağa cəhd göstərdiyi də sirr deyil. Lakin onlar bunu, müəyyən istisnalarla, daha çox sivil, şirnikləndirici yolla həyata keçirməyə çalışdıqları halda, Rusiya hələ də aqressiv metodlardan əl çəkmir. Bu isə Rusiyanın bir növ, demokratik və sivil dünya ictimaiyyətinə əks olan dövlət imicinin formalaşmasına gətirib çıxarır. Təhlillər göstərir ki, Rusiya postsosialist dövlətlərini təzyiq üsulları ilə deyil, ancaq şirnikləndirici vasitələrdən istifadə etməklə öz ətrafında saxlaya bilər. Bu, həm siyasi, həm də iqtisadi müstəvilərdə reallaşdırılmalıdır 54 . Ümumiyyətlə ətrafında Qərblə mübarizə aparmaq gücünə sahib olan bir ittifaq yaratmaq niyyətində olan bir dövlətin xüsusilə yaxın qonşuları və köhnə müttəfiqləri ilə münasibətlərinə həssaslıqla yanaşması zəruridir. Lakin görünən odur ki, bunu Rusiyanın bəzi dairələri dərk etməkdə çətinlik çəkirlər. Həmin dairələrin atdığı addımlar imperiyaya çevrildiyi XVIII əsrdən uzun bir dövr keçməsinə baxmayaraq Rusiyanın öz imperiya iddialarından bu gün də əl çəkmək niyyətində olmadığını nümayiş etdirir. Rusiya ötən əsrlərdə həm xarici siyasətdə, həm də öz təbəəsi altına keçmiş xalqlarla münasibət aspektindən daxili
53 Elxan Şahinoğlu “Ukraynanın separatizm üzərində qələbə çalmaqdan başqa alternativi yoxdur” 23.01.2015 54 Бодрова Е. В. К вопросу о причинах роста национального сепаратизма на Северном Кавказе в годы Великой Отечественной войны // Знание. Понимание. Умение. 2005. — № 2. — С. 23-30 38
siyasətdə hansı iş üslubundan çıxış edirdisə bugünkü demokratik adlandırılan siyasi sistemə malik olduğu bir vaxtda da eyni yanaşmalara üstünlük verir 55 . Bu isə birbaşa Rusiyanın artıq oturuşmuş ənənəvi imperiya iddialarından irəli gəlir. Yəni Rusiya artıq imperiya xüsusiyyətlərini, imperiya baxışlarını, imperiya maraqlarını mənimsəmiş və onlara alışmış bir dövlətdir. Bir vaxtlar «Avropanın jandarmı» rolunda köhnə qitədə baş verən mühüm mütərəqqi tarixi prosesləri əngəlləməyə cəhd göstərən Rusiya Sovet İttifaqı adı altında bu fəaliyyətini davam etdirmiş, özü ilə bərabər, bir sıra postsosialist dövlətlərinin inkişafını da 70 il ləngitmişdi. Rusiya bu gün də müəyyən mənada ənənəvi missiyasını davam etdirməkdədir. Bu onun son dövrlər artan aqressiv siyasi kursunda özünü açıq-aşkar büruzə verir. Əslində hər bir böyük dövlət istər regional, istərsə də dünya miqyasında öz maraq və iddialarını təmin etməyə cəhd göstərir və bu, normaldır. Lakin Rusiyanın öz iddialarını müəyyən güc və təzyiq metodlarına üstünlük verməklə reallaşdırması qəbuledilməzdir. Öz nüfuz dairəsi hesab etdiyi regionda Rusiyanın müasir dünyanın qəbul etdiyi metodlardan deyil, özünün ənənəvi yanaşmalarına üstünlük verməsi, region ölkələrinə, Qərbə inteqrasiya xətti götürən cəmiyyətlərə, xalqlara təzyiqlər göstərməsi, müxtəlif iqtisadi- tranzit və enerji layihələrinə maneçilik törətməsi, ən əsası isə separatizmi dəstəkləməsi onun imperialist maraqlarının təzahürüdür.
55 Кримінальний кодекс України | від 05.04.2001 № 2341-III (Сторінка 4 з 13) 39
2.1. Şovinizmin ilk təzahürləri və yaranması. Şovinizm (fr. chauvinisme) — millətçiliyin ifrat, mürtəce formalarından biridir. Başqa millət və xalqlara nifrət və ədavəti qızışdırmağa yönəlmişdir. Milliyyətçiliyin, bir xalqın digərindən ya da digərlərindən üstün olduğu, başqa xalqları boyunduruq altına alan və milli qarşıdurmaların həddindən artıq mürtəce forması şovinizm olaraq adlandırılır. Şovinzm siyasəti "ikinci dərəcəli" millət və irqlər üzərində hökmranlıq etməli bir millətin milli müstəsnalığını təbliğ edir. Ən geniş mənasıyla şovinizm, hər hansı bir qrupa olan həddindən artıq, səbəbə söykənmədən ibarət olan bağlılıqdır, digər tərəfə qarşı olan nifrət və pis niyyət duyğularını da bərabərində gətirər. Eyni zamanda şovinizm hər hansı bir şeyə olan həddindən artıq, səbəbli və ya səbəbsiz bağlılıqdır. Xüsusilə də başqa millətlərə qarşı dözümsüzlük və təcavüzkarlıq, həddindən artıq və fanatik milliyyətçilik mənasında istifadə edilən bir termindir. Həddindən artıq milliyyətçi və vətənpərvər bir düşüncədir. Bu milliyyətçi və fanatik bağlılığı sərgiləyən kimsəyə də, şovinist deyilməkdədir 56 . Şovinizm termininin ilkin mənası, 1815-ci ildən sonra yayılan və əsgərliklə əlaqədar hər şeyi ucaltma ehtirasına söykənirdi. Hal-hazırda "Şovenizm" bir adamın aid olduğu yerə ya da qrupa, həddindən artıq və romantik bağlılığını ifadə etmək üçün də istifadə edilir. Amma əsl mənasıyla milliyyətçiliyin böyük ölçüdə abartılmasına söykənən mürtəce burjua ideologiyası və siyasətidir 57 . Şovinizm boyun əydirilən digər xalqların talan edilməsi məqsədinə yönəlmişdir, öz ulusunun üstün ulus olduğunu irəli sürərkən digər xalqları aşağı səviyyəli görür və təhqir edər. Kobud bir ayrı-seçkilik təməlinə oturan bu ideologiya
56
12.05.2012 57
Michael Korda, Male Chauvinism! How It Works. New York: Random House, 1973
Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|