Nigmatov X

NE
funksiyasi bitta o‘zgaruvchili, 
I
va 
ILI
funksiyalari esa ikkita o‘zgaruvchili 
funksiyalardir. Ikkita o‘zgaruvchili funksiyalarning haqiqat jadvallarida, 
o‘zgaruvchilarning kombinatsiyalari odatda 00, 01, 10 va 11 ketma-ketlikda 
yoziladi. Bunday funsiyalarni to‘liq tavsiflash uchun 2
2
=4 ta razryadli ikkilik son 
kerak bo‘ladi, va u xaqikat jadvalining natijalar ustunini vertikal tarzda o‘qish bilan 
hosil qilinadi. Shunday qilib, 
I
– bu 0001, 
ILI
– 0111, 
NE-I
– 1110 va 
NE-ILI
– 
1000 bo‘ladi (1.18, 1.20 va 1.21- rasmlarga qaralsin). 4-ta razryadli ikkilik sonlar 
ketma-ketligining 16 xil (0000, 0001, 0010, …, 1111) kombinatsiyasini yozish 
mumkin, bu esa ikkita o‘zgaruvchili funksiyaning 16-ta xili mavjud ekanligini 
anglatadi. Odatdagi algebrada esa ikkita o‘zgaruvchili funksiyaning cheksiz sondagi 
xillari mavjud. Bunday funksiyalarni xech birini, o‘zgaruvchilarining barcha 
mumkin bo‘lgan qiymatlari jadvali yordamida yozib bo‘lmaydi, negaki ushbu 
o‘zgaruvchilarning qiymatlari soni ham - cheksiz bo‘ladi. 
Uch o‘zgaruvchili 
M=f(A,B,C) 
bul funksiyasini yuqorida ko‘rib o‘tilgan 
sxemalar yordamida qanday amalga oshirish mumkinligini ko‘rib chiqamiz. Shart - 
ushbu funksiyaning qiymati, uning o‘zgaruvchilari tarkibida qaysi bir qiymat 

---

48 
ko‘proq bo‘lsa, o‘shanga teng bo‘lsin
. Avval haqiqat jadvalini tuzib olamiz (1.22-
rasm).
 
 
1.22-rasm. 
M=f(A,B,C)
funksiyasining xaqiqat jadvali va mantiqiy sxemasi. 
Funksiyaning 1-ga teng bo‘lgan qiymatlari asosida quyidagicha yozuvni hosil 
qilamiz: 
(1) 
 
ya’ni o‘zgaruvchilarning kombinatsiyalari 011, 101, 110 va 111 bo‘lsa, funksiya 1 
qiymatni (
true
), qolgan xolatlarda esa 0 qiymatni (
false
) qabul qilar ekan. Ushbu 
funksiyani amalga oshirish uchun uchta kirishga ega bo‘lgan uchta