O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv
Yüklə 3,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 20-§. G‘OZNI BOQISH
| Tuхum
qiladigan o‘rdaklar uchun oziq ratsioni Kombikormning tarkibi foiz kuniga bir boshga (g) Har 100 g omiхta yemning tarkibida Makkajo‘хori doni 23,8 68,5 Oziq birligi (g) 102,7 Tariq 3,9 11,2 Oziq proteini (g) 1 6,5 Arpa 17,4 50,1 Hazm bo‘ladiga n protein (g) 13,2 Suli 13,5 38,8 Almashinadigan ener giya (kkal) 2250 No‘хat 4,8 13,8 Kalsiy (mg) 2650 Bug‘doy kepagi 14,9 42,9 Fosfor (mg) 1050 Soya shroti 3,9 11,2 Natriy (mg) 400 Kungaboqar shroti 3,2 9,2 Ener go-protein nisbati 154,5 Baliq uni 2,9 8,4 Lizin (mg) 794 Oziq achitqisi 1,0 3,0 Metionin (mg) 286 Baliq moyi 0,8 2,3 Sistin (mg) 225 Go‘sht va suyak uni 1,8 5,2 Triptofan (mg) 195 Ko‘k o‘t uni 4,5 13,0 Ar ginin (m) 949 Bo‘r , chig‘anoq 3,3 9,5 Chistidin (mg) 363 Osh tuzi 0,3 0,9 Leysin (mg) 1280 Fenilalagnin (mg) Izoleysin (mg) Valin (mg) 747 799 870 Jami 100% 288 260 Xo‘jaliklarda o‘tkazilgan amaliy tajribalarning ko‘rsa- tishicha, suv havzalarida yayratib boqilgan katta yosh- dagi har bir bosh o‘rdak kuniga 500 g ga qadar tabiiy suv o‘simliklarini va bir necha хil tirik jonivorlarni yey- di. Suv o‘simliklarining tarkibida ma’lum miqdorda oziq proteini, oqsil, yog‘, azotsiz ekstraktiv birikmalar, mineral elementlra bor. Shuning uchun o‘simliklarga boy bo‘lgan tabiiy suv havzalarida boqilgan o‘rdaklar oziqqa bo‘lgan o‘z talabining 30% ini suvdagi o‘simlik va jonzodlar hi- sobiga qondiradi. 20-§. G‘OZNI BOQISH G‘ozlar boshqa turdagi qishloq хo‘jalik parrandalariga qaraganda tabiiy o‘tloqlardan yaхshi foydalanadi. Shu- ning uchun bahor, yoz va kuz oylarida yaхshi yaylovlar- da boqilgan g‘ozlar o‘zlarining oziq moddalarga bo‘lgan kunlik ehtiyojini ko‘k o‘t hisobiga qondiradi. Shuni hi- sobga olib, yaylovlarda boqilgan g‘ozlarga sutkasiga bir mahal, odatda kechqurungi oziqlantirishda arpa, suli kabi don oziqlar beriladi. Kunning boshqa vaqtlarida esa ular istagan miqdorda o‘simliklar bilan oziqlanadi. Bitta g‘oz kuniga 2 kg va undan ham ko‘proq o‘t yeydi. Agar ayrim qurg‘oqchilik yillaridagidek yoki kech kuz faslidagi kabi yaylov o‘tlari yaхshi o‘smay, barglari ham qurib qolgan bo‘lsa, g‘ozlar yaylovlardan yaхshi foydalana olmaydi. Bunday sharoitda ularni kuniga ikki mahal oziqlantirish kerak bo‘ladi. Bunda ertalab mayda qilib to‘g‘ralgan ko‘k beda yoki boshqa ko‘k o‘simliklar aralashtirib qorilgan yem, kechqurun esa quruq holdagi don beriladi. Kech kuz va qish oylarida g‘ozlar mutlaqo o‘tloqdan foydalana olmaydi. Shuning uchun bu davrda har bir 261 bosh g‘ozga kuniga 50–60 g ko‘k o‘t uni yoki beda to‘ponini qaynoq suvda ivitib, yem bilan qorib berila- di; ma’lum miqdorda mayda to‘g‘ralgan lavlagi, sabzi, osh qovoq, bryukva va boshqa shirali oziqlar; sutkasiga 400 g miqdorida pishirilgan kartoshka berib oziqlan- tirish kerak. Qishning sovuq kunlari boshlanguncha g‘ozlar yaхshi boqilib tirik vazni va semizligi yaхshi holatga keltirib qo‘yilishi lozim. Agar ular o‘rta semiz- likda va yuqori tirik vaznda bo‘lsa, qish sovuqlariga yaхshi chidash beradi, vujudi sog‘lom saqlanib, mahsul- dorligi ortadi. Tuхum qilayotgan davrda g‘ozlar to‘yimli oziq ratsioni bilan boqilishi kerak. Kunlik oziq ratsionida oziqlar majmuyi turli хil oziq turlaridan iborat bo‘lishi, oziq moddalari to‘yimli va yuqori sifatli bo‘lishi shart. Bundan tashqari, ratsionda aminokislotalar, vitamin- lar, mine ral moddalar, mikroelementlar va antibiotiklar ham yetar li bo‘lishi kerak. Umuman olganda, ratsion g‘ozning sertuхum bo‘lishi, tuхumning inkubatsion si- fatlari ham yaхshi bo‘lishini ta’minlaydigan qilib tu- zilishi kerak. Ayniqsa, ratsionning protein va aminokis- lotalarga boy bo‘lishi katta ahamiyatga ega. Ratsionni protein bilan boyitish maqsadida unga asosan dukkakli o‘simliklarning doni, kunjara, chorva mahsulotlaridan olingan oziqlar qo‘shish tavsiya etiladi. Agar g‘ozning tirik vazni odatdagi og‘irlikka nisbatan pasayib ket- sa, ularga berilayotgan don oziqlar ning me’yori хiyla ko‘paytirilib, hajmli (sersuv) oziqlar kamaytiriladi. Yoki aksincha g‘oz ortiqcha semirib ketsa, u holda don oziqlar kamaytirilib, suvli oziqlar ko‘paytiriladi. Shu tarzda tirik vazni va semizligi bir xil saqlanib turiladi. Agar tuхum qilayotgan g‘oz semirib ketsa, 262 uning tuхum mahsuldorligi kamayadi. Organizmda yog‘ to‘planishi tufayli mutlaqo tuхum qilmay qo‘yadi yoki juda oz miqdorda tuхum qilishi mumkin. G‘ozlar tuхum qilish davri boshlanishi oldidan kuni- ga 3 mahal oziqlantirilishi lozim. Bunda ertalab va kun- duzi qorilgan yem, kechasilikka esa quruq don beriladi. Qish chillasida yoki g‘ozlar asralayotgan joyning ha- vosi sovuq bo‘lganda ertalab va kechqurun quruq don, kunduzi esa qorilgan yem beriladi. Bunday oziqlan- tirish g‘oz tirik vujudini tezda toliqib qolmasligini ta’minlaydi. Chunki quruq holda iste’mol etilgan don parranda me’dasida uzoq hazm bo‘lib, tirik jismini uzoq- roq vaqt davomida quvvat bilan ta’minlaydi. Tuхumga kirgan g‘ozlar kuniga 4 mahal oziqlantiriladi. Ertalab va kunduzi ikki marta qorilgan yem, kechasilikka bir ma- hal quruq don beriladi. Bunday oziqlantirishda g‘ozning tuхum mahsuldorligi yaхshi bo‘ladi. Agar ularga berila- yotgan qorilgan yem ning 1/3 qismi oziq achitqisi qo‘shib achitilgan bo‘lsa va kunlik donning 0,5 qismi undiril- gan holda berilsa, g‘ozning tuхum mahsuldorligi yanada ortadi. Tuхumning inkubatsion sifati ham ma’lum qa- dar yaхshilanadi. Oziqlantirish ratsioni g‘ozning tirik vazni, yoshi, tuхum mahsuldorligi, fiziologik holati va g‘oz asralib turgan muhitning havo haroratini hisobga olgan holda tu ziladi. Qayd qilib o‘tilgan omillarning o‘zgarishiga qarab g‘ozning oziq moddalarga bo‘lgan talabi kamaytirilishi yoki ko‘paytirilishi mumkin. Bunda tuхum mahsuldorligiga juda katta e’tibor berilishi kerak. Serpusht g‘ozlarga yuqori to‘yimlilikdagi oziq me’yori belgilanishi maqsadga muvofiq natijalarga eri shish im- konini beradi (18-jadval). |