Prof. ġərifov Famil Həsən
Yüklə 4,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
264
zoğun əsasında az zədələnmiş bir ədəd çiçək qrupu və yaxud salxım varsa o saxlandıqda o qədər də ziyan olmaz. Ancaq çiçək qrupu və yaxud salxımın saplağı zədələndiyi haldaonlar da kəsilməlidir. 2008-ci ildə ―Aqro-Azərinvestin‖ Göygöl ərazisindəki üzümlüyünə iyunun 10-da düşən dolu ikinci qrup zədələnməyə səbəb olmuşdur. Qeyd etdik ki, bu qrup zədələnmədə yarpaq, çiçək qrupu və yaxud salxımdan başqa yaşıl zoğ bir neçə yerindən zədələnmiş olur. Payızda və qışda bu zoğlardan saxlanmış bar barmaqlarında quru bağlama aparmaq mümkün olmur. Bir balaca əyildikdə həmin barmaqlar zədə yerindən qırılır. Üçüncü qrup zədələnmədə yarpaq, çiçək qrupu və yaxud salxım tamamilə sıradan çıxır. Keçən ilki zoğlarda ( bu ilki əvəzedici çilik və bar barmaqları) və çoxillik qollarda iri yaralar olduğundan ştambdan yuxarı orqanların hamısı kəsilib atılır. Ancaq ştambın özündə də müəyyən zədələr olur. Müaynə olunduqdan sonra müəyyən olsa ki, ştambda qarşı-qarşıya iri yaralar vardır, onda ştamb da kəsilir. Bu qrup zədələnmədə ştampdan çıxan haramı zoğlar hesabına kol bərpa olunur. Burada yeraltı ştambdan çıxan haramı zoğlardan da bərpa işində istifadə etmək olar. Dördüncü qrup zədlənmədə ştamb ya çox zədə alır və yaxud qırılır (xüsusilə nazik ştamblı kolda). Burada müzakirəsiz qəti qərar odur ki, yerüstü ştamb tamamilə kəsilib atılsın. Bərpa üsulu yeraltı ştambdan çıxan haramı zoğlardan istifadə edilməsidir. Adi bərpa üsulunda kol 3-cü və yaxud dördüncü ilində tam bərpa olunur və məhsula salınır. Ancaq intensiv bərpa üsulunda (əgər dolu mayın axırı və yaxud əvvəlində düşübsə) elə həmin ildə də kolun yerüstü hissəsi lazımi qaydada formalaşdırılaraq gələn ildə məhsul almaq üçün hazırlanır. Bunu super-intensiv üsul adlandırırıq. Tənəklərin payız, qış və yaz budaması zamanı gözcüklərin və birillik zoğların zədələnməsi, həmçinin yetişmə dərcəsi nəzərə alınmalıdır. Dolu ilə zədələnmiş kollar zəiflədiyinə görə xəstəlik və ziyanvericilərə davamsız olur. Ona görə də doludan sonra torpağa müəyyən olunmuş miqdarda kübrə verməli və suvarılmalıdır. Torpaq yaxşıca becərilməlidir. Yaxın vaxtlarda gözlənilən xəstəliklərə qarşı profilaktiki mübarizə məqsədi ilə dərman preparatları çilənməlidir. Mayın 15- də və 30- da aparılan kəsmələrin mahiyyətində böyük fərq vardır. İyun ayının 15- i və daha sonra aparılan kəsmədə qoltuq tumurcuqları daha yaxşı böyüməyə başlayır və daha çox məhsul əmələ gəlir. Ancaq onlar- həm zoğ, həm də məhsul yaxşı yetişmir. Bu baxımdan belə gec kəsmə kolun gələcək məhsuluna mənfi təsir göstərir. Bundan belə nəticə çıxır ki, çiçəkləmədən sonra çox və güclü kəsmə aparılmamalıdır. Aparılan müşahidələrə görə vegetasiyanın sonunda
265
birinci əmələ gələn zoğların diametri 10,2 mm, iyunun 15-dən sonra əmələ gələn zoğların diametri 6,1 mm olmuşdur. Gec düşən dolunun təsirindən zoğlar gec əmələ gələn zoğlardan zədələnən (az zədələnən) daha məqsədyönlü olur. Qeyd etmək lazımdır ki, ikinci müddətdə əmələ gələn zoğların ayrı-ayrı orqanları- yarpaq, çiçək qrupu, salxım və gilələri normal zoğlardakından xırda olur. V.İ.Kontariyanın yazdığına görə Saperavi sortunda dolu vurmuş tənəyin ikinci məhsulunun keyfiyyətində maraqlı bir qanunauyğunluq müşahidə edilir. Doludan sonra erkən aparılmış kəsmədə alınan məhsulun şəkəri 22%, tupşuluğu 12, %, normal məhsulda isə şəkər 23%, turşuluq 8% olmuşdur. Üzümlükdə doludan müdafiənin əsaslı vasitəsi yoxdur. Avropada və Kaliforniyada bəzi xırda üzümlüklərin üstünə sıx toxunmuş məftildən tor çəkilir. Ümumiyyətlə tez-tez dolu düşən ərazilərdə sənaye üzümlüyü salınmamalıdır. Dolu vurmuş üzümlüklərin bərpası üzrə toplanmış təcrübələr aşağıdakı nəticələrə gəlməyə əsas verir. Doludan zərər çəkmiş üzümlüklərə qulluq tədbirləri sistemində kəsmə əsas yeri tutur. Bu o demək deyildir ki, kəsmə ən çətin əməliyyatdır, çətinlik onun məqsədəuyğunluğunun və yaxud əksinə olmasının müəyyən edilməsindədir. tamamilə aydındır ki, dolu vurmuş kol hissə-hissə kəsilməklə bərpa edilə bilər. Kəsməyə qədər bu əməliyyatın aparılması diaqnozunun verilməsi çox vaxt mübahisəli olur. Mübahisəni törədən səbəblər dolu vurmanın xarakteti, vaxtı və dərəcəsidir. Dolunun təsirindən əmələ gəlmiş zədələrin sağaldılması və müvafiq qulluq işlərinin qurulması iki şəraitdən asılıdır-doluvurmanın intensivliyindən və vaxtından.Dolvurmadan zədələnmiş kolların kəsmə ilə tam bərpası mümkün deyildir, yalnız müvafiq şəraitdə kolun vəziyyətini müəyyən qədər yaxşılaşdıra bilər.
olaraq budamanın növü müəyyən edilir. Flic yüksək temperaturdan əmələ gəlir. Müsbət 40 0 C- dən yuxarı temperatur adi şəraitdə üzüm bitkisinə ziyan vurmur. Ancaq çökək yerlərdə 43-45 0 C temperatur isti hava axımı ilə müşayiət olunduqda üzüm bitkisi müəyyən dərəcədə ziyan çəkir. Göstərilən şəraitdə isti hava kütləsi 4-5 saat müddətində qalmaqda davam etsə bitki iflic olur. Iflic 2 formada təzahür edir: ağır iflic ( həqiqi iflic) və yüngül iflic ( eska). Ağır iflic qeyd etdiyimiz şəraitdə və temperaturda baş verir. Qəflətən soluxma baş verir və onun yeraltı və yerüstü hissəsi tamamilə məhv olur. Belə kollarda xüsusi kəsmə aparılmasının xeyri yoxdur, kol çıxarılıb atılmalıdır. Iflicin yüngül forması eskadır. Yuxarıda göstərilən şəraitdə isti hava axımı qısa müddətli olduqda da kolda soluxma baş verir. Hər iki halda oduncaq Yüklə 4,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|