117
olmayıb hər şöbənin kəndi başına müstəqil olaraq çalışması
tezisini müdafiə ediyormuş” fikri isə məsələyə tam aydınlıq gətirir.
Şəfi bəyin İstanbul şöbə komitəsini partiyanın Mərkəzi orqanına
çevirmək niyyətini başa düşüb onu qəbul etməyən
müsavatçılardan bir neçəsi (Məhəmməd Əli Rəsulzadə, Əhməd
Cəfəroğlu) istefa verdi. “Şöbənin rəisi Mir Əli bəylə, katib İsmayıl
bəy isə bu məsələdə bitərəf qalacaqlarını söyləmişlərdi” [315,
s.45]. Yaranmış gərgin vəziyyətlə bağlı Şəfi bəy M. Ə.
Rəsulzadəni ittiham edərək, onun “kəndi əmrinə tabe olan
tərəfdarlarını milli və firqə təşkilatından ayırıb yeni qrup təşkil
etməklə yeni ixtilafa yol açdığını” [338, s.31] göstərirdi. Lakin M.
Ə. Rəsulzadənin dediyi kimi: “Böylə bir qrup yox idi” [315, s.45].
1934-cü ilin 24 martında X. Xasməmmədov, Ş. Rüstəm-
bəyli və S. Ağasıbəylinin imzası ilə Parisdə yayımlanan rusca
“Qafqaz” məcmuəsində “Müsavat firqəsinin rəsmi təbliği” başlığı
altında sensasiya doğuran yazı dərc olundu. Burada Müsavat
firqəsinin 1933-cü il 18 dekabrda müxtəlif yerlərdəki
firqə nüma-
yəndələrinin iştirak etdiyi konqresindən söhbət açılır, aşağıdakı
məsələlərin müzakirə edildiyi göstərilirdi:
1. Əsas prinsip, taktik və təşkilat məsələlərində firqənin
əksəriyyəti ilə firqə rəisi Mehmet Emin Rəsulzadə bəy arasında
ciddi ixtilafın olması.
2. Rəisin ötkəm (eqoistik) hərəkətləri.
3. İki buçuq sənədən bəri (iki il yarım-X. İ.) firqə mərkə-
zinin bulunmaması, firqənin təşkilatsız və şəkilsiz olması və
yuxarıda qeyd edilən səbəblərdən dolayı bir mərkəzin vücuda
gətirilməsi.
4. Bu şəkildəki üsuli-idarənin nəticəsi olaraq firqənin təcrid
edilməsi.
Bu vəziyyəti nəzərə alaraq yığıncaq qərara almışdır:
Mehmet Emin bəy Rəsulzadəni bundan sonra firqə rəisi olaraq
tanımamaq və onunla tamamılə qəti aləkə etməmək, yerinə baş-
qasını təyin və yeni firqə Divanı intihap (seçmək-X. İ.) etmək [315,
s.45-47; 338,s.24].